5 saatlik başbakanlık da, 12 gün süren hükümetler dönemi de bitiyor!

Türkiye tarihi bir referanduma gidiyor. AK Parti ve MHP'nin desteğiyle yapılan anayasa değişikliği 16 Nisan'da oylanacak. Ülkemiz 1960'tan günümüze dört darbe, altı darbe girişimi yaşadı. 27 Mayıs askeri darbesinin ardından 1961 Anayasası; 12 Eylül'ün ardından 1982 Anayasası hazırlandı. 16 Nisan'da oylanacak Anayasa değişikliği, darbelere zemin hazırlayan koalisyon hükümetlerine son veriyor ve istikrarı sağlıyor.

Sabah gazetesinde yayımlanan analizde, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'ni düzenleyen 18 madde bir yazı dizisiyle mercek altına alındı:

16 Nisan'da oylayacağımız Anayasa değişikliği; ülkemizde ekonomik ve siyasi krize yol açan, böylece askeri darbelere zemin hazırlayan sisteme son veriyor. Tarihte sadece 5 saat süren başbakanlık, 12 gün süren hükümetler dönemi de geride kalıyor. Meclis ve Cumhurbaşkanlığı seçimleri aynı gün yapılıyor, yüzde 50+1 oy alan Cumhurbaşkanı seçiliyor. Seçilen Cumhurbaşkanı, bakanları atıyor. Bakanlar, Meclis dışından seçiliyor. Hükümeti Cumhurbaşkanı belirliyor. Yeni hükümet sitemiyle geçmişte yaşanan Cumhurbaşkanı ve Başbakan arası krizlere karşı önlem alınıyor. Yasama (Meclis) ve yürütme (Cumhurbaşkanı) organlarının doğrudan halk tarafından belirlenmesi yönetimde istikrarı sağlayacak. Çift başlılık bitecek.

YÜZDE 41'LE KURAMADI

7 Haziran 2015 seçimlerinde yüzde 40.9 oyla birinci parti olan ve 258 milletvekili çıkaran AK Parti'nin tek başına hükümet kuramaması, koalisyon görüşmelerinde de sonuç alınamaması yeni bir hükümet sistemi kurma ihtiyacını gözler önüne serdi. 1 Kasım'da AK Parti yüzde 49.5 oy aldı ve 317 milletvekili çıkararak tek başına hükümet kurdu. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan da, 1 Kasım seçimlerinin ardından Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'ni yeniden gündeme getirdi.

İTALYA'DA YÜZDE 40 YETİYOR

İtalya'da yüzde 40 oy alan tek başına iktidar olurken, Türkiye'de yüzde 41 oy alan bir partinin hükümet kuramaması, kaosun seçilmiş Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından çözüme kavuşturulması ve tekrarlanan seçimle ülkede istikrarın yeniden sağlanması, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'nin önemini gözler önüne serdi. 30 Ekim 1923'ten bu yana Türkiye'de 65 hükümet görev yaptı. 94 yıllık Cumhuriyet tarihinde hükümetlerin ortalama ömrü 1 yıl 5 ay oldu. Bülent Ecevit tarafından kurulan 40. Hükümet sadece 12 gün (21 Haziran 1977-3 Temmuz 1977), Tansu Çiller'in kurduğu 51. Hükümet sadece 25 gün (5 Ekim 1995-30 Ekim 1995), Mesut Yılmaz tarafından kurulan 48. Hükümet ise 5 ay (23 Haziran 1991-20 Kasım 1991) görevde kaldı.

27 YIL TEK PARTİ DİKTASI

Seçimlere 1946'ya kadar tek parti Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) katıldı. Açık oy ve gizli tasnifle seçimler gerçekleştirildi. CHP il başkanlarının aynı zamanda bulunduğu ilin valisi olarak görev yaptı. Türkiye Cumhuriyeti gerçek demokrasiye 14 Mayıs 1950'de gerçekleşen seçimle ilk adımı attı. Demokrat Parti (DP) yüzde 55.2 oy aldı ve 416 milletvekili çıkardı. Demokrat Parti'nin üst üste üç defa tek başına iktidar olması, darbecileri harekete geçirdi. Türk Silahlı Kuvvetleri içinde cuntacı grup (Milli Birlik Komitesi) 27 Mayıs 1960'ta darbe yaptı ve 15 Ekim 1961'e kadar ülkeyi yönetti. Başbakan Adnan Menderes, Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu ve Maliye Bakanı Hasan Polatkan idam edildi.

12 EYLÜL ASKERİ DARBESİ

Koalisyon hükümetlerinin kısa süreli olması darbecileri yeniden harekete geçirdi ve 12 Eylül 1980'de dönemin Genelkurmay Başkanı Kenan Evren darbe gerçekleştirdi. Süleyman Demirel, Necmettin Erbakan ve Alparslan Türkeş'in siyaset yapması yasaklandı. Kenan Evren ve kuvvet komutanları, 1982 Anayasası'nı hazırladı. 6 Kasım 1983 seçimlerinde darbeciler yeniden hüsrana uğradı ve Turgut Özal'ın kurduğu ANAP yüzde 45.14 oy alarak 211 milletvekili ile tek başına iktidar oldu. Özal, Kenan Evren'in görev süresinin dolmasının ardından Meclis tarafından seçilen ilk sivil Cumhurbaşkanı oldu. (9 Kasım 1989 -17 Nisan 1993)

28 ŞUBAT DARBESİ

24 Aralık 1995'te Necmettin Erbakan'ın genel başkanlığını yaptığı Refah Partisi (RP) yüzde 21.38 oy aldı ve 158 milletvekili çıkarak seçimin galibi oldu. Halkı temsil eden DP, AP ve ANAP'tan rahatsız olan darbecilerin yeni hedefi Refah Partisi oldu. 28 Şubat 1997 tarihli MGK'da askerler Erbakan'ın istifasını istedi. Erbakan, 30 Haziran 1997'de hükümeti kurması için Tansu Çiller'e görev verilmesini istedi ancak Demirel görevi üçüncü parti olan ANAP'ın genel başkanı Mesut Yılmaz'a görev verdi. Hüsamettin Cindoruk'un partisi DTP'nin milletvekillerine bakanlık dağıtılarak hükümet kuruldu.

SEZER İLE ECEVİT KRİZİ

Başbakan Bülent Ecevit, kendisi tarafından da cumhurbaşkanlığa aday gösterilen Ahmet Necdet Sezer'le büyük kriz yaşadı. 10. Cumhurbaşkanı Sezer, 19 Şubat 2001'de gerçekleşen MGK'da Başbakan Ecevit'in yüzüne anayasa kitapçığı fırlatarak Türkiye'nin büyük bir kaosa sürüklenmesine neden oldu.

5 SAATLİK BAŞBAKAN...

12 Eylül'ün ardından darbeciler, Cumhuriyetçi Güven Partisi Genel Başkanı Prof. Turhan Feyzioğlu'nu başbakan yapmaya karar verdi. Bazı generallerse karşı çıktı. Türkiye Barolar Birliği (TBB) Başkanı Metin Feyzioğlu'nun dedesi Prof. Feyzioğlu, başbakan yapıldıysa da 5 saat sonra karar geri alındı. Metin Feyzioğlu ise "Hayır" adına kampanyalar yürütüyor.

MANŞETLERLE KRİZLER TARİHİ

Yazar İdris Kardaş, "Manşetlerle Hükümet, Koalisyon, Cumhurbaşkanlığı Krizleri" kitabında, hükümet ve koalisyon krizlerini, demokrasinin kesintiye uğradığı dönemleri gazete manşetleri ile anlatıyor. Kardaş, Türkiye demokrasi tarihinin; toplumun, vesayetçilere karşı verdiği mücadelenin tarihi olduğunu belirtiyor.

MADDE 10 - Cumhurbaşkanı, seçildikten sonra bir veya daha fazla Cumhurbaşkanı yardımcısı atayabilir. Cumhurbaşkanının hastalık ve yurtdışına çıkma gibi sebeplerle geçici olarak görevinden ayrılması hallerinde, Cumhurbaşkanı yardımcısı Cumhurbaşkanına vekâlet eder. Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar, milletvekili seçilme yeterliliğine sahip olanlar arasından Cumhurbaşkanı tarafından atanır ve görevden alınır. Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri, Cumhurbaşkanı yardımcısı veya bakan olarak atanırlarsa üyelikleri sona erer. Bakanlıkların kurulması, kaldırılması, görevleri ve yetkileri, teşkilat yapısı ile merkez ve taşra teşkilatlarının kurulması Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenlenir.

MADDE 4 - Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Cumhurbaşkanlığı seçimleri beş yılda bir aynı günde yapılır. Süresi biten milletvekili yeniden seçilebilir. Cumhurbaşkanlığı seçiminde birinci oylamada gerekli çoğunluğun sağlanamaması halinde 101. maddedeki usule göre ikinci oylama yapılır.