21 Mart İlkbahar Ekinoksu nedir?

21 Mart İlkbahar Ekinoksu, bugün gerçekleşecek. Aynı zamanda Ekinoks ile birlikte sıcaklıklar artmaya doğru ilerleyecek. 21 Mart İlkbahar Ekinoksu'nda neler yaşandığını merak eden vatandaşlar aramaya başladı. Peki herkes tarafından merak edilen 21 Mart İlkbahar Ekinoksu nedir? Hangi olaylar gerçekleşiyor? Gündönümü ne demek? Merak edilen soruların cevapları detayları ile haberimizde...

EKİNOKS NEDİR?

Ekinoks (gün-tün eşitliği, gece-gündüz eşitliği veya ılım olarak da bilinir), Güneş ışınlarının Ekvator'a dik vurması sonucunda aydınlanma çemberinin kutuplardan geçtiği an. Gündüz ile gecenin eşit olması durumudur. Yılda iki kez tekrarlanır - İlkbahar Ekinoksu ve Sonbahar Ekinoksu.

23 Eylül durumu: Kuzey ve Güney Yarım Küre, Güneş ışınları öğle vakti Ekvator’a 90°'lik açı ile düşer. Gölge boyu Ekvator’da sıfırdır. Güneş ışınları bu tarihten itibaren Güney Yarım Küre’ye dik düşmeye başlar. Bu tarihten itibaren Güney Yarım Küre’de gündüzler, gecelerden uzun olmaya başlar. Kuzey Yarım Küre’de ise tam tersi olur. Bu tarih Güney Yarım Küre’de İlkbahar, Kuzey Yarım Küre’de Sonbahar başlangıcıdır. Aydınlanma çemberi kutup noktalarına teğet geçer. Bu tarihte Güneş her iki kutup noktasında da görülür. Dünya’da gece ve gündüz birbirine eşit olur. Bu tarih Kuzey Kutup Noktası’nda altı aylık gecenin, Güney Kutup Noktası’nda ise altı aylık gündüzün başlangıcıdır.
21 Mart durumu: Kuzey ve Güney Yarım Küre, Güneş ışınları öğle vakti Ekvator’a 90°'lik açı ile düşer. Gölge boyu Ekvator’da sıfırdır. Güneş ışınları bu tarihten itibaren Kuzey Yarım Küre’ye dik düşmeye başlar. Bu tarihten itibaren Güney Yarım Küre’de geceler, gündüzlerden uzun olmaya başlar. Kuzey Yarım Küre’de ise tam tersi olur. Bu tarih Güney Yarım Küre’de Sonbahar, Kuzey Yarım Küre’de İlkbahar başlangıcıdır. Aydınlanma çemberi kutup noktalarına teğet geçer. Bu tarihte Güneş her iki kutup noktasında da görülür. Dünya’da gece ve gündüz süreleri birbirine eşit olur. Bu tarih Güney Kutup Noktası’nda altı aylık gecenin, Kuzey Kutup Noktası’nda ise altı aylık gündüzün başlangıcıdır.
Kuzey Yarıküre'de yaklaşık olarak 21 Mart İlkbahar Ekinoksu - 23 Eylül Sonbahar Ekinoksu'dur.
Güney Yarıküre'de yaklaşık olarak 21 Mart Sonbahar Ekinoksu - 23 Eylül İlkbahar Ekinoksu'dur.

GÜNDÖNÜMÜ

Gündönümüveya gün dönümü yılda iki kez tekrarlanan ve güneşin dünyaya (ekvator çizgisine) en uzak mesafede olduğu ana verilen addır. Gündüzlerin ve gecelerin kısalmaya veya uzamaya başladığı andır.

Yaz gündönümünde (yaklaşık 21 Haziran), güneş ışınları Yengeç Dönencesi'ne dik gelir. Kuzey yarıkürede günler kısalmaya, güney yarıkürede uzamaya başlar. Bu tarih bazı ülkelerde kuzey yarıkürede yazın, güney yarıkürede kışın başlangıcı sayılır. Bununla beraber bazı ülkelerde de yazın veya kışın tam ortası kabul edilir. Güney yarıkürede en kısa gün, Kuzey yarıkürede en kısa gece yaşanır. Kuzey yarıkürede gölgelerin en kısa olduğu gündür.

Kış gündönümünde (yaklaşık 21 Aralık), güneş ışıkları Oğlak Dönencesi'ne dik gelir. Kuzey yarıkürede günler uzamaya, güney yarıkürede kısalmaya başlar. Bu tarih bazı ülkelerde kuzey yarıkürede kışın, güney yarıkürede yazın başlangıcı sayılır. Bununla beraber bazı ülkelerde de yazın veya kışın tam ortası kabul edilir. Güney yarıkürede en uzun gün, Kuzey yarıkürede en uzun gece yaşanır. Kuzey yarıkürede gölgelerin en uzun olduğu gündür.

DÖNENCE

Dönence veya Tropika, yeryüzü üzerinde, güneş ışınlarının yılda her birine bir kez dik açı ile geldiği, sıcak kuşağın kuzey ve güney sınırlarını oluşturan ve Ekvator'un (eşlek) 23° 27′ kuzey ve güneyinden geçtiği varsayılan iki enlemden her biri. Bu iki enlem arasındaki bölgeye tropikal kuşak denir.

Bu enlemlerden yeryüzününün kuzey yarım küre de olanına Yengeç Dönencesi, güney yarım küre de Oğlak Dönencesi adı verilir.

21 Haziran’da güneş ışınları Yengeç Dönencesi’ne dik gelir. Bu gün, Kuzey Yarımküre'de yazın, Güney Yarımküre'de de kışın başlangıcı olarak sayılır, Güney Kutup Dairesi'nde (66° 33′ G - 90° G) en az 24 saat gece yaşanır. Bugünden sonra yeryüzünün kuzeyinde günler kısalmaya, güneyinde ise uzamaya başlar ve buna Yaz Gündönümü adı verilir. Benzeri biçimde, güneş ışınlarının Oğlak Dönencesine dik geldiği 21 Aralık, Kuzey Yarımküre'de kışın, Güney Yarımküre'de da yazın başlangıcıdır ve Kuzey Kutup Dairesi'nde 24 saat gece yaşanır.
Dönenceler matematik iklim kuşağı olan Tropikal kuşağın kuzey ve güney sınırlarını oluştururlar.

YENGEÇ DÖNENCESİ

Yengeç Dönencesi, yeryüzünün kuzey yarım küresinde Ekvator'un 23° 27' kuzeyinden geçtiği varsayılan enlemdir. 23° 27' kuzey enlemine Yengeç Dönencesi adı verilir.

21 Haziranda Güneş ışınları Yengeç Dönencesine dik açıyla gelir. Bu duruma bağlı olarak:

Kuzey yarımkürede yaz mevsimi, güney yarımkürede ise kış mevsimi başlamaktadır.
Yengeç dönencesinden kuzeye gidildikçe gündüz süreleri daha fazla uzar. Güneye gidildikçe gece süreleri uzar.
Dünya üzerinde herhangi bir noktadan, kuzeye doğru gidildikçe gündüzler uzamaya, güneye doğru gidildikçe geceler uzun olmaya başlar.
Kuzey yarımkürede en uzun gündüz, en kısa gece yaşanır. Bu duruma yaz gündönümü adı verilir. Güney yarımkürede ise bunun tam tersidir.
Yengeç dönencesine güneş ışınları dik açıyla geldiği için gölge boyu sıfırdır.
Bu tarihten sonra güneşin dik açı ile geldiği yerler güneye doğru kaymaya başlar.
Bu tarihten sonra kuzey yarımkürede gündüzler kısalmaya, geceler ise uzamaya başlar. Fakat 23 Eylül tarihine kadar gündüzler gecelerden uzun olmaya devam eder. 23 Eylül'de gece-gündüz eşitliği (12 saat gündüz-12 saat gece) yaşanır.
23 Eylül günü ise güneş ışınlarının dik açı ile geldiği yer 0° enlemi olan Ekvatordur.
Yengeç Dönencesi'nin üzerinden geçtiği ülkeler, batıdan doğuya (harita üzerinde) sırasıyla; Meksika, Bahamalar, Batı Sahra, Moritanya, Mali, Cezayir, Nijer, Libya, Mısır, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Umman, Hindistan, Bangladeş, Miyanmar, Çin ve Tayvan'dı
Dönencelerde iki meridyen arası uzaklık yaklaşık 100 kilometredir.