AB parasını alıyor ama Shengen vizesini vermiyor

İBRAHİM AÇAR

Türkçede bir deyim var: Gavur eziyeti diye… Verilen sıkıntının çokluğunu ve haksızlığını anlatmak için kullanılıyor. Türkler’in Avrupa’ya gitmek için almak zorunda olduğu ve de alamadığı vize uygulamasında yapılanlar adeta gavur eziyetine döndü.

Avrupa’ya en çok başvuru yapan ülke Türkiye… Yıllık 500 milyon Euro’ya yakın vize parası ödeniyor. Bu para vize başvurusu kabul edilse de edilmese de ödeniyor. Türklere vize vermemek AB ülkelerinin alışkanlığı olmuş durumda. Son dönemde ret verilen başvuru sayısı 3 kat arttı. Üstelik bu durum malların ve insanların serbest dolaşımını öngören Gümrük Birliği sözleşmesine de aykırı. Bu durumdan en çok etkilenenler ise işadamları. İhracatla büyüme modelini seçen Türkiye’nin önüne ‘tarife dışı önlemler’ olarak vize vermeme yöntemi geliştirildi. Liberal ekonominin kalesi Avrupa Birliği sözkonusu ticaret olunca işadamlarını vize duvarlarının arkasına sığınarak koruyor. Vizenin verilmeyip üstelik başvuru parasının da iade edilmemesini Avrupa Birliği ve Küresel Araştırmalar Derneği (ABKAD) Başkan Yardımcısı Can Baydarol, ticari ahlaksızlık olarak değerlendiriyor. Türklere vize verilmemesinin ardına siyasi gerekçenin daha ağırlıklı olduğunu söyleyen Baydarol, “Türklere karşı yaygı bir olumsuzluk var. Vize verilmiyor ama vize için alınan para da verilmiyor. Bir ticareti haksız yere engelleme durumu var. İşadamları engelleniyor. Bunu da ‘sizde çok göçmen var. Onlar vize alarak bize iltica etmek için geliyorlar’ bahanesini ileri sürüyorlar. Ancak öyle gidip de dönmeyen kimse yok” dedi. Son dönemde vize verilmemesi durumunun artmasının aslında AB’ye de zarar verdiğini söyleyen Baydarol, Rusya-Ukrayna savaşından sonra tedariğin Türkiye üzerinden yapıldığını ancak TIR şoförlerine de vize verilmeyerek kendilerini de sıkıntıya soktuklarını söyledi.

AB’YE RAPOR VERİLDİ

Sorunu Türk hükümeti de aylar önce gündeme getirmişti. Haziran ayında Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi Üyesi, TBMM Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabii Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyonu Başkanı Ziya Altunyaldız, "Schengen Bilgi Sistemi'nin Avrupa Konseyi Üye Devletlerince Siyasi Saikli Yaptırım Olarak Kötüye Kullanılması" başlıklı rapor hazırladı.

Altunyaldız'ın raporu, haziran ayının son haftasında yapılan AKPM Hukuk İşleri ve İnsan Hakları Komisyonu toplantısında kabul edildi.

AKPM'nin son toplantısında raporuyla ilgili sunum yapan Altunyaldız, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'ne göre seyahat etme özgürlüğünün güvence altına alındığını hatırlattı.

Türkiye'nin, nüfusuna oranla dünyada en fazla Schengen başvurusu yapan ülke olduğuna dikkati çeken Altunyaldız, Türk iş insanlarının Schengen vizesi konusunda yaşadığı sorunları da aktardı.

2014'te yüzde 4 olan Schengen vizesi başvuru reddinin hızla yükselerek 2020'de yüzde 12,7'ye yükseldiğinin altını çizen Altunyaldız, bu durumu etkileyen faktörler arasında Schengen Bilgi Sistemi'nin kötüye kullanımının olabileceğine işaret etti.

YAŞANAN SIKINTILAR VE MAĞDURİYETLER

Özellikle ticari faaliyette bulunmak isteyen Türk vatandaşlarının seyahatlerinin gerçekliğini, konaklamalarını, ulaşımlarını kanıtladıkları halde vize başvuru süreçlerinde sıkıntı yaşadığını vurgulayan Altunyaldız, sunumunda, yaşanan mağduriyetlere de değindi.

Türk vatandaşlarının vize süreçlerine ilişkin gereksiz ve çok fazla belge talep edilmesinin zaman kaybına ve mali kayıplara yol açtığına işaret eden Altunyaldız, ücretlerin yüksekliği, sürekli tek girişli ve kısa süreli vize basılması, başvuru sürelerinin uzunluğu ve vizenin, gitme amacı ortadan kalktıktan sonra basılması, yüz yüze başvuru zorunluluğu, başvuruda eksik olduğunda eksikliklerin tamamlanması için süre verilmemesi, başvurunun reddedilmesi veya geri çevrilmesi, vize onaylandığında bilginin başvurana iletilmemesi, vize reddedildiğinde neden ve itiraz mekanizmalarının açık şekilde bildirilmemesi ve vizenin giriş için yeterli olmadığı durumlarda varış ülkesinde kayıt yaptırma gibi meşakkatli ilave süreçler çıkarılması sorunlarını aktardı.

SCHENGEN VİZESİ SORUNUNA ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

Altunyaldız, Schengen vizesine ilişkin yaşanan sorunların çözümü konusundaki önerilerini ise şöyle sıraladı:

"Schengen Bilgi Sistemi'ne girilen verilerin doğruluğu ve yasallığı noktasında kontroller daha etkin hale getirilmeli, sistemin uyarıları orantılılık ilkesine uygun olmalı ve her bir vaka kendi içinde değerlendirilmeli, birbirleriyle entegre sistemlerde kayıtlı verilerin kötüye kullanılmaması için büyük ölçekli bilgi sistemlerinin birlikte çalışabilirliğine ilişkin şeffaflık, yeterli izleme ve doğrulama mekanizmaları uygulamaya koyulmalı, sistemin, ticari faaliyetlerin ve daha etkin yatırım iş birliğinin kurulmasını engelleyecek şekilde kötüye kullanımından kaçınılmalı, siyasi veya diğer saiklerle Schengen vizesi vermeyi reddetmeye ilişkin idari kararların, ilgili üye devlette yargı denetimine tabi olmasını sağlamak için ulusal mevzuatlar güncellenmeli."

Ziya Altunyaldız, raporunda, AKPM ve Avrupa Birliği üye devletleri, Schengen değerlendirme mekanizmasının revizyonunu mümkün olan en kısa sürede sonuçlandırmaya ve Schengen Bilgi Sistemi'nin işleyişindeki eksikliklerin nasıl önlenebileceğini incelemeye davet etti.

Altunyaldız'ın raporunun, güz döneminde AKPM Genel Kurulu'na sunularak Avrupa Konseyi üye ülkelerine tavsiye kararı niteliği kazanması bekleniyor.

VİZE SORUNU AB GÜNDEMİNDE

Öte yandan Türkiye'den de bu konuyla ilgili yeni bir hamle geldi. Türkiye, Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi’ne (AKPM) Schengen Vize sisteminin kötüye kullanıldığına ilişkin bir rapor sundu.  

AKPM komisyonunda kabul edilen rapora göre; 2014 yılında yüzde 4 Schengen vize reddi, 2020 yılı itibariyle yüzde 12.7’ye yükseldi.

Raporda, gereksiz ve çok fazla belge istendiği, ücretin yüksek olduğu, yüz yüze başvurma zorunluluğu gibi konulara itiraz edildi.

“Schengen Bilgi Sisteminin Avrupa Konseyi Üye Devletleri Tarafından Siyasi Güdümlü Bir Yaptırım Olarak Kötüye Kullanılması” raporunun görüşmeleri geçtiğimiz hafta Strazburg’da yapıldı. 

AKPM üyesi AK Parti Milletvekili Ziya Altunyaldız’ın sunduğu rapor, komisyonda kabul edildi. Rapor, Genel Kurul’a sunularak tavsiye kararı niteliği kazanacak. Raporda, şu görüşler yer aldı:

"2014 yılında yüzde 4 oranında olan Schengen vize başvurusu ret oranı hızla yükselerek 2020 yılı itibarıyla yüzde 12.7’ye kadar yükselmiştir. Bahse konu durumu etkileyen faktörler arasında Schengen Bilgi Sistemi’nin kötüye kullanımı olabilmektedir. Ülkemizdeki iş insanlarının yaşadığı vize başvuru sorunları da dikkat çekicidir. Özellikle ticari faaliyette bulunmak isteyen Türk vatandaşları seyahatlerinin gerçekliğini, konaklamalarını, ulaşımlarını kanıtladıkları halde vize başvuru süreçlerinde sıkıntılar yaşamaktadırlar.”