ABD İran konusunda yalnız kaldı!
ABD Başkanı Donald Trump, İran'a nükleer anlaşma çerçevesinde kaldırılan yaptırımları yeniden getirme talimatı vermişti. ABD bu talimat doğrultusunda, İran'a yönelik yaptırımlarını geri getirebilecek mekanizmayı (snapback) kullanacağı konusunda Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'ne (BMGK) resmi bildirimde bulundu. Ancak bu girişime AB'den itiraz geldi. Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, ABD'nin böyle bir hakkı bulunmadığını açıkladı.
İran'a yaptırımları geri getirme mekanizması (snapback) hakkında ABD yönetiminin yaptığı açıklamayı "not ettiğini" kaydeden Josep Borrell, "Daha önce defalarca hatırlattığım gibi ABD, Kapsamlı Ortak Eylem Planı'na (JCPOA) katılımını 8 Mayıs 2018'de başkanlık genelgesiyle tek taraflı olarak durdurmuş, sonrasında JCPOA ile ilgili faaliyetlere katılmamıştı. Bu nedenle ABD, BM kararında öngörüldüğü şekilde yaptırımları geri getirme amacı güden JCPOA katılımcısı bir ülke olarak düşünülemez." dedi.
İran ile nükleer anlaşmanın ortak komisyonunun koordinatörü de olan Borrell, sözlerine şöyle devam etti:
"JCPOA'nın herkes tarafından korunması ve tam olarak uygulanmasını sağlamak için mümkün olan her şeyi yapmaya devam edeceğim. JCPOA, bölgesel güvenliğe katkı sağlayarak küresel silahsızlanma mimarisinin ana ayaklarından biri olmaya devam etmektedir."
İNGİLTERE, ALMANYA VE FRANSA'DAN ABD'YE ŞOK
İngiltere, Almanya ve Fransa da, ABD'nin İran'a yönelik uluslararası yaptırımları eski haline getirme girişimini desteklemediklerini açıkladı.
E3 ülkeleri olarak bilinen İngiltere, Almanya ve Fransa'nın ortak yazılı açıklamasında, ABD'nin İran'a yönelik yaptırımları geri getirebilecek mekanizmayı kullanacağı konusunda Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyine (BMGK) resmi bildirimde bulunduğu belirtildi.
ABD'nin 8 Mayıs 2018'de ilgili anlaşmadan çekilmesiyle İran'ın nükleer faaliyetlerine ilişkin Kapsamlı Ortak Eylem Planı (JCPOA) katılımcısı olmaktan çıktığı vurgulanan açıklamada, "Bu nedenle JCPOA'yı desteklemeye yönelik mevcut çabalarımızla bağdaşmayan bu eylemi destekleyemeyiz." ifadesi kullanıldı.
ABD, anlaşmadan resmen çekilse de teknik açıdan halen JCPOA'nın parçası olduğunu savunuyor.
Anlaşmanın devamından yana olan Avrupa ülkeleri ise ABD'nin bu iddiasını reddediyor ve Washington'un anlaşmadaki ilgili mekanizmaları işletemeyeceğini söylüyor.
ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, İran'a yönelik yaptırımlarını geri getirebilecek mekanizmayı (snapback) kullanacakları konusunda BMGK'yi bilgilendirdiklerini ve yaptırımların bugünden itibaren 30 gün içinde yeniden hayata geçeceğini iddia etmişti.
İRAN İLE NÜKLEER ANLAŞMA
P5+1 ülkeleri olarak bilinen Çin, Fransa, Rusya, İngiltere, ABD ile Almanya'nın yanı sıra Avrupa Birliği (AB), İran ile 2015'te Tahran'ın nükleer faaliyetlerinin düzenlendiği ve denetim altına alındığı bir anlaşmaya imza atmıştı. Ancak ABD'de Donald Trump'ın başkan seçilmesinin ardından Washington anlaşmadan tek taraflı çekilerek, İran'a yeniden yaptırım uygulamaya başlamıştı.
Anlaşmanın diğer taraflarından Washington'u durdurmasını isteyen ancak bunda başarılı olamayan İran ise Temmuz 2019'da nükleer anlaşmanın bazı maddelerini, 5 Ocak'ta da anlaşmadan kaynaklanan tüm taahhütleri askıya aldığını duyurmuştu. Tahran yönetimi, yaptırımların kalkması ve menfaatlerin temin edilmesi halinde yeniden anlaşmaya dönmeye hazır olduğunu da açıklamıştı.
ABD, İRAN'A YÖNELİK BM YAPTIRIMLARINI GERİ GETİRMEK İSTİYOR
BMGK'nin İran'a 13 yıldır uyguladığı ve 18 Ekim'de sona erecek silah ambargosunu yenileme çabası geçen hafta başarısızlıkla sonuçlanan ABD, İran'ın nükleer anlaşma kapsamındaki taahhütlerini askıya almasını gerekçe göstererek, konseyin 2231 sayılı kararı ile kaldırılan tüm yaptırımların tekrar uygulanmasına imkan tanıyan mekanizmayı hayata geçireceği yönünde tehditte bulunmuştu.
İran ile birlikte anlaşmanın taraflarından Rusya ve Çin ise ABD'nin İran ile yapılan nükleer anlaşmadan 2018'de çekildiğini ve anlaşmaya taraf olmayan bir ülkenin yaptırımların yeniden devreye sokulmasına olanak veren mekanizmayı hayata geçiremeyeceğini ifade ediyorlardı.
Washington tarafından BMGK'ye sunulan ve cuma günü oylanan İran'a yönelik silah ambargosunun uzatılmasını öngören tasarı da kabul edilmemişti. Tasarıya, BMGK üyesi 15 ülkeden yalnızca ABD ile Dominik Cumhuriyeti kabul oyu kulanmıştı.
ABD Başkanı Donald Trump, dün Beyaz Saray'da yaptığı basın toplantısında, İran'a yönelik yaptırımlarını geri getirebilecek mekanizmayı kullanacakları konusunda BMGK'nin bilgilendirilmesi için Dışişleri Bakanı Mike Pompeo'ya talimat verdiğini söylemişti.