Akılalmaz hata: Dünya biraz önce aslında 2021 yılına mı girdi?
Cambridge Üniversitesi'nden ünlü Matematikçi Ian Stewart'ın dikkat çektiği bir gerçek, 2022'ye girdiğinizi düşündüğünüz şu saatlerde biraz can sıkıcı olabilir. Stewart, Milattan Önce 1 yılından sonra Milattan Sonra 1 yılına geçildiği ve Sıfır yılı atlandığı için takvimlerin bir yıl fazla gösterdiğini yazdı. Bu yanlışın fakında olan ünlü yönetmen Kubrick, meşhur filminin ismini bu yüzden 2001: Bir Uzay Serüveni koydu. İngiltere'deki bir kasaba ise bunu fark edip milenyuma 2001 yılında girdi.
2022'ye girdiği için, daha ziyade 2021'den kurtuldukları için sevinenlere kötü haber: Cambridge Üniversitesi'nin ünlü matematik profesörlerinden Ian Stewart'ın Açıklamalı Düzülke kitabında belirttiği ve herkesin gözden kaçırdığı bir gerçek, 2021'e girdiğimizi gösteriyor.
'YIL' NEDİR?
'Yıl' denilen şey, aslında üzerinde yaşadığımız gezegenin, etrafında dönüyor olduğu Güneş'in etrafında bir turu daha tek parça halinde tamamlamasıdır. Dünya'nın, Güneşin etrafındaki eliptik yörüngesinde seçilen rastgele bir nokta -her takvimin kendine göre bir sebebi var- yılbaşı oluyor ve gezegen yörüngesi üzerinde bu noktaya her vardığında insanlık, yıldızlarının etrafında bir turu daha tamamlayabildikleri için kutlamalar yapıyor.
Bu gece Hz. İsa'nın doğumundan sonra, yani Milattan Sonra 2021'inci turu bitirip 2022'nci tura başladığımızı düşünebilirsiniz. Ama aslında gerçek biraz farklı. Biraz önce -malesef- 2021'inci tura yani 2021 yılına girdik.
MİLAT, 0 YERİNE 1 KABUL EDİLDİ: TAKVİMLER 1 YIL FAZLA GÖSTERİYOR
1582'de bilim insanlarının çalışmaları sonucunda ortaya çıkan Gregoryen Takvim, bugün kullandığımız takvimdir. Gregoryen takvim, geçmişi kapsayacak şekilde geriye doğru da genişletildi. Milattan Sonra 1 yılı, Hz. İsa'nın doğumunun resmi yılı oldu. Bu tarihten öncesi ise Milattan Önce olarak tarif edildi. Takvimde, Milattan Sonra 1 yılından önce Milattan Önce 1 yılı gelmekte. Hz. İsa'nın doğduğu yıla 'Sıfır' yılı denmemesinden kaynaklanan bu matematiksel hata, takvimimizde 'fazladan' 1 yıl görünmesine yol açıyor. Her yıl, bir öncekinden 1 fazla iken; 1 yılı, ondan önce gelen -1 yılından 2 fazladır. (Örneğin çocuğunuza doğduğu an 1 yaşında dediğinizde çocuğunuzun, kimlik üzerinde de olsa, normalde olacağından 1 yaş daha büyük olmasına sebep olur.)
MİLENYUM DA YANLIŞ YILDA KUTLANDI
Bu hata, tüm dünyanın milenyumu da yanlış yılda kutlamasına sebep oldu. 2000 yılını kutlarken, aslında Hz. İsa doğduğundan beri sadece 1999 yıl geçmişti.
Bu olgu popüler kültürde de kendisine yer buldu. Üçüncü binyılın aslında 2000'de değil de 2001'de başladığını bilen matematik ve bilimkurgu yazarlarına bir örnek -isminden de anlaşılacağı gibi- 2001: Bir Uzay Serüveni isimli kült filmin yönetmeni Stanley Kubrick'tir.
Üstelik, bu yanlışlığın farkına varan, Fransa'nın karşısında yer alan İngiltere'nin Kent sahilindeki Hythe Belediyesi, milenyum kutlamalarını 2001'e girerken yapma kararı almıştı.
Kaynak: Flatland Explained -kitap- (Cambridge University - Ian Stewart)
Çeviri: Cengiz Büyükuncu