Astana'da flaş gelişme: Türkiye, Rusya ve İran'dan ortak karar!

Kazakistan'ın başkenti Astana'da Türkiye ve Rusya öncülüğünde düzenlenen Suriye konulu toplantının ikinci gününde taraflar çalışmalarına devam ediyor.

Astana'da Suriye askeri muhalefeti, Esed rejimi, Türkiye, Rusya, İran ve ABD heyetlerinin katıldı toplantının ikinci gün çalışmaları TSİ 07.30 sularında başladı.

Heyetler toplantının gerçekleştiği ve çok sayıda medya mensubunun beklediği Rixos Otel'e, basına görünmemek için arka kapıdan girmeyi tercih etti.

Toplantının dünkü ilk bölümünde tüm katılımcılar aynı masa etrafında sunumlarını yüzyüze yaparak beklentilerini ifade etmişti.

Ardından muhalifler ve rejim arasındaki görüşmeler dolaylı devam etmişti.

Astana görüşmelerinin ana gündem maddesini, Türkiye ve Rusya’nın garantörlüğünde 30 Aralık’ta ilan edilen ateşkesin güçlendirilmesi, yoğun ihlallerin önüne geçilmesi oluşturuyor.

TÜRKİYE, RUSYA VE İRAN'IN ORTAK AÇIKLAMASINDAN SATIRBAŞLARI

* Suriye'deki kriz için askeri bir çözüm yoktur.

* Türkiye, Rusya ve İran Suriye'deki ateşkesin desteklenmesi için üçlü bir mekanizma kuracak.

* Muhalif grupların, koalisyon güçlerinin yönettiği Cenevre görüşmelerine katılması desteklenecek.

MUHALEFET TEMSİLCİSİ SONUÇTAN MEMNUN DEĞİL

Suriye muhalefeti adına Astana'da düzenlenen toplantıya katılan bir delege, toplantı sonrasında yapılan ortak açıklamadan mutlu olmadıklarını çünkü açıklamanın İran'ın ülkedeki askeri rolünü azaltmadığını belirtti.

Ortak bildiride muhaliflerin ve rejimin imzası yer almadı.

GÜNÜN ÖNEMLİ GELİŞMELERİ

* Muhalefet temsilcisi, toplantının ardından herhangi bir bildiri veya deklarasyon imzalanmayacağını açıkladı.

* Dışileri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Astana'da devam eden Suriye Zirvesi ile ilgili Rus mevkidaşı Sergey Lavrov'la görüştü.

* BM Suriye Özel Temsilcisi, Türkiye, Rusya ve İran'ın silahlı çatışmaların kesilmesi konusunda anlaşmaya yakın olduklarını duyurdu. BM temsilcisi Mistura, "Çatışmaları gerçekten sonlandıracak katı bir deklarasyon üzerinde çalışıyoruz. Bu bir kağıt parçası değil ama çatışmaları durduracak ve hayatları kurtaracak. Son anlaşmadan uzak değiliz." dedi.

* Kazakistan’daki Suriye konulu toplantıda Türkiye, Rusya ve İran, Suriye’deki ateşkes ihlallerini üçlü ortak mekanizmayla izleme ve uygulanmasını sağlama konusunda uzlaştı.

ATEŞKES İHLALLERİ GÜNDEMDE

Türkiye muhaliflerin, Rusya ise rejim güçlerinin garantörlüğünü üstlenmişti. Ancak Esed ordusu ve İran destekli yabancı gruplar ateşkesi yüzlerce kez ihlal etmiş, muhalifler de saldırılara yer yer mukabele etmişti.

Dün de toplantının başladığı saatlerde rejim güçleri Şam, Dera, Hama, Halep ve Lazkiye'de muhaliflerin kontrolündeki bölgelere kara ve hava saldırıları düzenledi.

Muhalifler dünkü görüşmelerde, Türkiye, Rusya ve Birleşmiş Milletler heyetlerine taleplerini sunmuştu.

Söz konusu istekler, Beşşar Esed'e bağlı ordunun ve rejim yanlısı yabancı terörist grupların ateşkes ihlallerinin durdurulması, abluka altındaki bölgelere insani yardım ulaştırılması, İran askerleri ve Tahran'ın desteklediği milislerin ülkeyi terk etmesi ve 13 bin kadın siyasi mahkumların serbest bırakılmasını içeriyor.

Muhalifler talepleri arasında ayrıca, yalnızca rejimin değil, rejim yanlısı yabancı grupların da Rusya’nın garantörlüğüne girmesi, ateşkesin uygulanacağı coğrafi sınırların tespit edilmesi, ihlal kabul edilecek hallerin netleştirilmesi, ihlallere nasıl karşılık verileceği, hava saldırılarına karşı ne tür yaptırımlar uygulanacağının belirlenmesi de yer alıyor.

Muhalifler, taraflara, ateşkes ihlallerinin izlenmesi amacıyla bir mekanizma oluşturulmasını, üç ay boyunca ihlal vakalarının takip edilmesini ve ardından raporlaştırılmasını, çıkacak sonuca göre ateşkesin sürdürülüp sürdürülmeyeceğinin kararlaştırılmasını öneriyor.

Bu arada görüşmelerde Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri’nin Suriye Özel Temsilcisi Staffan De Mistura’nın, İran'ın rejim yanlısı yabancı grup Hizbullah üzerinde söz sahibi olması nedeniyle Tahran yönetiminin ateşkese dahil edilmesi ihtiyacını vurguladığı öğrenildi.

Rusya ve BM heyetleri muhaliflerden aldığı talepleri rejim tarafına iletirken, rejimin isteklerini de muhaliflere taşıyor.

REJİMİN MESAJI

Rejimin Birleşmiş Milletler Temsilcisi Beşar el-Caferi, dün toplantının ilk sunumlarının yapıldığı oturumda kullandığı bazı ifadelerle Esed yönetiminin ateşkese dair tutumunu göstermişti.

Caferi, beklentilerinin çatışmaların belli bir süre için durması, bu süre içinde de ateşkese imza atan grupların terör örgütlerinden ayırt edilmesi olduğunu kaydetmişti.

Diğer taraftan, rejimin terör örgütü tanımlaması oldukça geniş olduğu için, muhalifler, ateşkesin uygulanmasının çok daha açık ve izlenebilir bir mekanizmaya kavuşturulmasını istiyor.

Görüşmelere katılan muhalifler, rejim güçlerinin saldırıları sürdürmek için Astanaya gelmeyen ama ateşkesi pasif olarak uygulayan bazı grupları hedef almaya devam edebileceğine, hatta bu grupları bahane ederek genel saldırılar düzenleyebileceğine dikkati çekiyor.

TOPLANTININ ÖNEMİ

Astana toplantısı, Suriye’de 6 yıllık iç savaşta askeri muhalefet, rejim, İran ve Rusya’nın ilk kez uluslararası bir toplantıda bir araya gelmesi açısından önem taşıyor.

Daha önce siyasi muhalefetin katıldığı uluslararası görüşmelere, Suriye askeri muhalefetinin geniş bir katılım sağlaması da dikkatleri çekti.

Ankara’da Türk yetkililerin askeri muhalefetle haftalardır süren toplantılarında gruplar arasında ortak tutum alma konusunda görüş birlikteliği sağlanmıştı. Diğer taraftan, Astana’ya gelmeyen bazı askeri gruplar da ateşkes sürecine uyarak, sahada yapıcı bir tutum izlemeye devam ediyor. Muhalif gruplar, Esed ordusu ve rejim yanlısı yabancı terörist grupların yoğun saldırılarına karşı yer yer meşru müdafa çerçevesinde mukabelelerde bulunuyor.

Türkiye, Astana toplantısı öncesinde askeri gruplar ile Rus yetkilileri birçok kez buluşturarak yüzyüze görüşmeler yapmasını sağladı. Bu görüşmelerde, Suriye’deki çatışmaların durdurulması amacıyla taraflar arasında diyalog köprüsü inşa edilmiş oldu.

Türkiye’den Dışişleri Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Sedat Önal, İran’dan Dışişleri Bakan Yardımcısı Hüseyin Cabiri Ensari başkanlığında heyetlerin bulunduğu Astana'da, ABD yönetimi Astana Büyükelçisi George Krol ile temsil ediliyor. Rus tarafı adına görüşmelerde Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Suriye Özel Temsilcisi Alexander Lavrentiev ile Dışişleri Bakan Yardımcısı Mikhail Bogdanov görüşmelerde yer alıyor. Müzakerelerde Esed rejimi adına masada Birleşmiş Milletler’deki temsilcisi Beşar el-Caferi bulunurken, BM temsilcisi Mistura da çalışmalara katılıyor.

Kazakistan Dışişleri Bakanlığı iki gün planlanan görüşmelerin TSİ ile akşam saatlerinde tamamlanmasının beklendiğini açıklamıştı. Ancak toplantıya katılan taraflar gerekmesi halinde görüşmelerin uzatılabileceğini bildiriyor.