Atlantik Konsül’den ilginç yazı! Savunma diplomasisi Ankara'nın uluslararası sahnedeki statüsünü yükseltiyor

Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 2022'de, New York'ta Türk hükümetiyle ilgili tüm ofislerin bulunduğu otuz beş katlı bir bina olan 300 milyon ABD Doları değerindeki Türk Evi'nde kaldı. Japonya, Almanya ve Birleşik Krallık'tan dahil olmak üzere on üç lider; bir düzine First Lady; Türk basınına göre elli altı dışişleri bakanı da dört gün içinde Türkevi'ni ziyaret etti.
Erdoğan, ABD Başkanı Joe Biden'ı binaya çekmeyi başaramazken, ABD-Türkiye zirvesi olasılığı üzerindeki tartışmalar son dakikaya kadar sürdü.

Beyaz Saray'ın böyle bir öneriyi hızla reddettiği 2021'in aksine, hem Ukrayna hem de savunma diplomasisinin ülkenin jeopolitik nüfuzunu güçlendirmesi nedeniyle artık Türkiye'ye farklı bir açıdan bakıyor.

Washington Post'a göre, bir Ekim sabahı, 2021 BM Genel Kurulu'ndan birkaç hafta sonra, ABD'nin üst düzey istihbarat, askeri ve diplomatik yetkilileri, Biden ile acil bir toplantı için Beyaz Saray'ın Oval Ofisinde toplandı. Yeni elde edilen uydu görüntüleri, ele geçirilen iletişimler ve yerdeki insanlar tarafından toplanan istihbaratla yardımcılar, başkana Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in Ukrayna'ya tam ölçekli bir işgal başlatabileceği konusunda alarma geçtiklerini söylediler.

Biden, Putin'in ya caydırılması ya da onunla yüzleşmesi gerektiğine kararlıydı ve yardımcılarına ABD'nin tek başına hareket etmemesi gerektiğini söyledi. ABD'nin, başkanın yönettiği Putin'le yüzleşmek için müttefikleri ve ortaklarıyla birleşik bir cephe oluşturması gerekiyordu.

Sadece bir problem vardı. 2003 Irak Savaşı'ndan ve Saddam Hüseyin'in kitle imha silahlarına sahip olduğuna dair hatalı iddialardan bu yana, ABD'nin bir güvenilirlik sorunu var. İşte burada Türkiye devreye giriyor.

Ekim'den Kasım'a kadar Beyaz Saray Ankara'ya daha sık ulaşmaya başladı. Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan, mevkidaşı İbrahim Kalın ile birkaç hafta önce tanışmasına rağmen 19 Kasım'da telefonda görüştü.

Tartışmaya aşina bir Türk kaynak, Biden yönetiminin Doğu Ukrayna'daki Rus yığınağı konusunda "son derece endişeli" olduğunu söyledi. Sullivan bilgi alışverişinde bulunmak istedi.

Müttefiklerini ve ortaklarını Putin'in niyetine ikna etmek için Beyaz Saray'ın teorisini doğrulayacak başka bir kaynağa ihtiyacı vardı. Ukrayna ve Rusya gibi Karadeniz'e bakan bir ülke olan Türkiye, her iki tarafla da iyi bağlantıları olan bölgesel bir ağır siklet. Ukrayna'nın oldukça büyük bir Tatar Türk topluluğu var ve bu da Türkiye'ye neler olup bittiğine dair daha fazla fikir veriyor.

Pentagon, Türkiye'nin sağladığı insansız hava araçlarının, Azerbaycan ve Ermenistan'ın onlarca yıldır üzerinde savaştığı Güney Kafkasya'da denize kıyısı olmayan Dağlık Karabağ'daki savaş alanını nasıl değiştirdiğini izlemişti. Azerbaycan, Ermenistan'ın hava savunmasını delip yüzlerce tank ve aracı yok eden Türkiye'nin sağladığı insansız hava araçları sayesinde Kasım 2020'de kesin bir zafer elde etti.

Rusya nihayet Şubat 2022'de Ukrayna'yı işgal ettiğinde, Türkiye'nin sağladığı İHA'lar başlangıçta Rus ilerlemelerine karşı savunmada çok önemli bir rol oynadı.
Pentagon, Türkiye'nin Karadeniz'e açılan tek deniz geçidi olan Boğazlar ve Çanakkale Boğazları üzerindeki kontrolünün Ruslara karşı büyük bir koz kaynağı olabileceğini de anladı.
Türkiye aynı anda Avrupalı, Asyalı, Ortadoğulu, Balkanlı ve Kafkaslıdır. Ayrıca 1952'den beri NATO üyesidir ve Karadeniz'e kıyısı olan bir devlettir. Stratejik coğrafyası, ülkeye diğer ülkelerin nadiren sahip olduğu benzersiz avantajlar sağlıyor.
Yine de uzun yıllar nüfuz kollarını tam olarak kullanmamıştı. Örneğin Ankara, Avrupa Birliği'ne (AB) girmeye çalışırken, Türkiye'nin kulüpte olmayı hak eden ılımlı, makul bir ülke olduğunu göstermeye hevesliydi.

Ankara'nın terörist olarak gördüğü örgütlere karşı iki ülkenin gevşek yasalarını gerekçe göstererek İsveç ve Finlandiya'nın NATO'ya katılımını reddetme tehdidi buna bir örnekti.
Türkiye'nin yeni keşfedilen güveni sert güce dayanıyor. Yıllarca ülke için bir AB üyesi ya da Müslüman dünyasının lideri olarak bir kimlik oluşturmaya çalıştıktan sonra, Orta Asya'daki Türki devletlerin kardeşi ya da Afrika'nın dostu Erdoğan her şeye sahip olabileceğine inanmaya başladı. Sert güç, medeniyet sınırlarını aşan ve herkesin istediği bir şey olan ortak bir para birimidir.

En iyi drone üreticisi Baykar'ın drone'larını yirmiden fazla ülkeye ihraç ettiği bildiriliyor. Türkiye'nin savunma satışları sadece insansız hava araçlarıyla sınırlı değil. Devlete ait Türk Havacılık ve Uzay, Filipinler'e saldırı helikopterleri sattı. Pakistan, devlete ait ASFAT'tan 1 milyar dolara dört korvet satın aldı.

Savunma işbirliği anlaşmaları Türkiye'nin diplomatik görevlerini yönlendiriyor. Senegal, Etiyopya ve Tanzanya'dan gelenler gibi Türkiye'ye atanan Afrikalı büyükelçilerin biyografilerine göre eski askeri generaller.

Ankara, savunma odaklı diplomasi kullanarak kendisini eşsiz bir güç olarak konumlandırıyor. Ve gaza basıyor. Türk siyasetçileri, savunma sanayisini diplomatik erişiminin en önemli itici güçlerinden biri olarak tanımlıyor ve diğer ülkelerin ülkesinin dünya çapındaki yaklaşık üç yüz diplomatik karakolunun kapılarını çalmasının nedenlerinden birinin de bu olduğunu söylüyor. Türk yetkililer, daha şimdiden dokuz büyükelçiliğe savunma sanayii temsilcisi gönderdiklerini ve daha fazlasının beklendiğini söylüyorlar.

Savunma işbirliğinin gücünü tanıyan tek ülke Türkiye değil. Çin de ABD ile rekabet edebilmek için dost ülkelerle savunma bağlarını derinleştirmesi gerektiğini fark etti.
Tsinghua Üniversitesi Modern Uluslararası İlişkiler Enstitüsü dekanı Çinli akademisyen Yan Xuetong bir keresinde Çin'in ABD'ye karşı rekabet edemeyeceği tek şeyin dünya çapındaki ilişkiler ağı olduğunu söylemişti.

“ABD'nin yetmişten fazla ortak müttefiki var. Çin'in Pakistan ve Kuzey Kore ile dostlukları var ama onlara anlaşmalara dayalı tam teşekküllü stratejik müttefikler diyemeyiz" dedi.
Çin'in mantığına göre, Ankara'nın dünyanın dört bir yanındaki ülkelerle büyüyen güvenlik bağları, Türkiye'nin ortaklar ağını ve bu sayede ulusal gücünü artırması için yapı taşları olacak.