Balık yağının faydaları nelerdir?

Balık yağı, D vitamini yönünden zengindir. Ancak içerdiği en önemli yararlı madde omega 3 yağ asididir. Omega 3 vücudun gelişimi ve bağışıklık sisitemi açısından önemli bir yağ asididir. Son yıllarda faydaları ile dikkat çeken balık yağı balık yiyerek tüketilebildiği gibi, kapsül şeklinde veya sıvı olarak da tüketilebilir. Peki, balık yağı nedir? Faydaları nelerdir? Sağlık üzerindeki etkileri nelerdir? Detaylar haberimizde...

BALIK YAĞI NEDİR?

Balık yağı özellikle soğuk denizlerde veya derin denizlerde yaşayan balıklardan elde edilen yağlara verilen isimdir. Balık yağı, bu balıkların tüketilmesi ya da bu balıklardan özel birtakım işlemlerle elde edilen yağ ekstraktları yoluyla alınabilir. Balık yağı ekstraktları hap şeklinde ya da özel şişelerde şurup gibi piyasada bulunabilir.

Balık yağı, D vitamini ve DHA yönünden zengindir. Ancak içerdiği en önemli yararlı madde omega 3 yağ asididir. Omega 3 vücudun gelişimi ve bağışıklık sisitemi açısından önemli bir yağ asididir.

Balık yağının faydaları şöyle sıralanabilir:

- Yüksek kolesterol, kalp ve damar hastalıklarına iyi gelir.
- Kemik gelişimi açısından faydalıdır.
- Bağışıklık sistemini güçlendirir.
- Artriti önlemeye yardımcı olur.

Balık yağı herkes tarafından kullanılabilir. Günlük balı yağı tüketimi miktarı kişiye göre değişse de her gün alınmasında bir sakınca yoktur.

BALIK YAĞININ SAĞLIK ÜZERİNE ETKİLERİ

Omega-3 yağ asitleri ağrıyı ve şişkinliği azaltır. Bu yüzden göz kuruluğu ve sedef hastalığına iyi gelmektedir. Bu yağ asitleri aynı zamanda kanın kolay pıhtılaşmasını engeller; kalp hastalıklarının tedavisinde kullanılmasının sebebi de budur.

Kalp Sağlığı:

Amerikan Kalp Vakfı’na göre, klinik çalışmalar omega 3’ün, kalp ve damar hastalıklarının oluşumunu azaltmakta etkin bir rol oynadığını ortaya koymuştur. Balık yağı zengin bir omega 3 kaynağıdır ve dolayısıyla kalp hastalıkları ve kalp ritim bozuklukları riskini azaltır. Aynı zamanda kötü kolestrolü (LDL) düşürür, iyi kolestrolü (HDL) arttırır, fazla trigliseridi düşürür. Ön araştırmalar, balık yağının damar sertliğini önlemek için de kullanılabileceğini göstermektedir. Bundan dolayı balık yağı, kalp krizini önlemekte etkindir ve düzenli kullanımı kalp krizine bağlı ani ölümlerini engellemeye yardımcı olabilir. Ancak ironiktir ki aşırı dozda balık yağı kullanmak kalp krizine neden olabilir. Amerikan Kalp Vakfı’na göre bu bulguların daha kapsamlı araştırmalarla kuvvetlendirilmesi gerekmektedir.

BALIK YAĞI FAYDALARI

Genellikle uskumru, ton balığı, somon, mersin balığı, kefal, lüfer, sardalye, ringa ve alabalık gibi yağlı balıklardan elde edilen balık yağını, bu balıkları düzenli olarak yiyerek veya bu balıklardan alınan yağlarla üretilen “balık yağı kapsülü” formunda alabilirsiniz.

Bu balıklardan elde edilen yağın 3.5 gramı yaklaşık olarak 1 gram omega-3 yağ asidi içermektedir. Balık yağı kapsüllerinde, yağın bozulmaması için yağa ek olarak bir miktar E vitamini eklenmektedir.

Bazı balık yağı kapsülleri kalsiyum, demir veya A, B1, B2, B3, C, D vitaminlerinden birini ya da bir kaçını içerebilir.

BALIK YAĞI KULLANIMI

Balık yağı pek çok sağlık koşulunda, hastalıkların tedavisinde veya tedavi sürecine yardımcı olması amacıyla yaygın olarak kullanılan bir beslenme desteğidir.

Başlıca kullanım alanı yüksek kolesterol seviyesini düşürmek içindir. Kolesterolün dengelenmesine bağlı olarak damarları korur ve kalp krizi, inme riskini azaltır.

Ancak balık yağı dozajı bir uzman tarafından belirlenmelidir çünkü fazla tüketimi ters etkiye yol açarak bu tip hastalıkların görülme riskini yükseltebilir.

Beyin:

Düzenli olarak balık yemenin beyin fonksiyonları üzerine olumlu etkisini hepimiz biliyoruz. Bu nedenle balık yağı depresyon, psikoz, dikkat eksikliği, hiperkativite bozukluğu, Alzheimer ve beyni ilgilendiren diğer rahatsızlıklarda sık kullanılmaktadır.

Bazı insanlar göz kuruluğu, glokom ve yaşa bağlı makula dejenerasyonu gibi ciddi görme sorunlarına neden olabilen göz rahatsızlıklarının tedavisinde balık yağı kullanmaktadır.

Tansiyon:

Uzmanlar balık yağını yüksek tansiyonu olan kişilere, yükselen tansiyonu ilaç kullanmadan, doğal yollarla belirli oranlarda düşürmek için önermektedir.

Balık yağında bulunan omega-3 yağ asitleri damaların bir miktar genişlemesini sağlayarak kan basıncının normal değerlere çekilmesine yardımcı olur. Bu özelliği sayesinde, örneğin kalp ameliyatı sonrası gibi kan basıncının yakından takip edilmesi ve yükselmesinin önlenmesi gereken kritik durumlarda kullanılan besin takviyeleri arasındadır.

Trigliserit:

Balık yağı, kalp hastalıklarıyla yakından ilgili olan yüksek trigliseridi düşürmek için kullanılan doğal çözümler arasında ilk sıralarda yer almaktadır.

Tabii trigliserit seviyesini normal değerlere çekmek için sadece balık yağı kullanmak yeterli değildir. Henüz bir kalp hastalığı bulunmayan ancak yüksek trigliserit nedeniyle kalp ve damar hastalığı yaşama riski yüksek olan kişilere balık yağı dışında düzenli egzersiz ve yağın kısıtlandığı beslenme programları önerilmektedir.

Beslenme ve yaşam tarzında yapılan değişikliklerle trigliserit düşürülemezse doktorunuz ilaç kullanımı önerebilir.

Kalp Sağlığı:

Balık yağının tansiyonu düşüren ve trigliserit değerlerini normal düzeylere çeken etkisi genel olarak kalp sağlığını korumak için kullanılabilir. Ancak halihazırda kalp ilacı kullanıyorsanız (statin gibi) balık yağı almanın ekstra bir faydası olmayacaktır.

BALIK YAĞININ DİĞER FAYDALARI

Aşağıdaki rahatsızların tedavisinde veya bu rahatsızlıkların günlük hayatı etkileyen belirtilerinin hafifletilmesinde balık yağı kullanılabilir. Balık yağının bu hastalıkların tamamına iyi geldiği yönünde yeterli bilimsel araştırma bulunmamasına karşın zaman zaman doktorlar tarafından önerilmektedir ve geleneksel olarak bu rahatsızlıklardan şikayeti olanlar tarafından kullanılmaktadır.

Romatoid Artrit:

Balık yağı tek başına veya ilaç tedavisine destek olması için romatoid artrit’in neden olduğu sabah ağrılarını hafifletmek için kullanılabilir. Bazı durumlarda artrit ilaçlarının azaltılması için balık yağı desteği önerilmektedir.

Adet Ağrıları (Dismenore):

Tek başına balık yağı almak veya B12 vitamini ile birlikte balık yağı kullanmak şiddetli adet sancılarını hafifletebilir. Adet döneminde ağrı kesici ilaçlar kullanmak istemiyorsanız balık yağını deneyebilirsiniz.

Dikkat Eksikliği:

Uzmanlar dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu görülen 8-12 yaş arası çocuklara balık yağı önermektedir.

Felç:

Bu alanda yapılan çalışmalar, haftada 1-2 kez balık yemenin inme riskini %27 oranında azalttığını ortaya koymaktadır. Ancak burada balık yağı kullanarak felci önlemek ve felç riskini azaltmak ile arttırmak arasında ince bir çizgi var.

Çünkü aynı araştırmalara göre düzenli olarak aşırı balık tüketimi (günde 46 gramdan fazla) felç riskinin artmasına neden olabiliyor. Ayrıca kan inceltici olarak aspirin kullananların balık yağı tüketmesi felce karşı ekstra bir koruma sağlamıyor.

Zayıflayan Kemikler:

Balık yağı desteği tek başına veya kalsiyum takviyesi ile birlikte kullanıldığında kemiklerin zayıflamasına neden olan osteoporoz gibi hastalıkların gelişimini yavaşlatabilir. Özellikle yaşlılarda uyluk kemiği (femur) ve omurga kaybını yavaşlattığı yönünde araştırma sonuçları bulunmaktadır.

Damar Sertliği:

Balık yağının doğrudan kalbe kan taşıyan koroner arterlerde görülen damar sertliğini (ateroskleroz) yavaşlattığı bilinmektedir. Ancak boyundan başa kan taşıyan damarlarda (karotis arterler) aynı etkiye sahip değildir.

Böbrek Sorunları:

Düzenli balık yağı tüketimi böbrek hastalığı riski yüksek olan kişilerde böbreklerde fonksiyon kaybı sürecini yavaşlatabilir. Balık yağı aynı zamanda diyabet hastalarında idrarda görülen protein miktarını azaltmaktadır.

Bipolar Bozukluk:

Balık yağı kullanan hastalarda depresyonun olumsuz etkilerinin azaldığı ve depresyon atakları arasındaki sürenin arttığı yönünde sonuçlar elde edilmiştir. Ancak bipolar bozukluğu bulunan kişilerde balık yağının manik belirtilere olumlu bir etkisi bulunamamıştır.

Obezite:

Bazı araştırmalarda düzenli olarak balık yemenin aşırı kilolu kişilerde kilo vermeye yardımcı olduğu, kan şekerini dengelediği ve yüksek tansiyonu düşürdüğü sonuçları elde edilmiştir. Ayrıca balık yağıyla birlikte düzenli olarak egzersiz yapanlarda vücutta bulunan yağ oranının önemli ölçüde azaldığı belirlenmiştir.

Rahim Kanseri:

Düzenli olarak haftada 2 öğün balık tüketen kadınlarda rahim kanseri (endometriyal kanser) riskinin azaldığı yönünde çalışmalar bulunmaktadır.

Astım:

Balık yağı astım hastalarında hava akışını gelişmesine, öksürüğün azalmasını ve özellikle çocuklarda astımı hafifletmek için kullanılan ilaçların azaltılmasına yardımcı olabilir.

Yüksek Kolesterol:

Doktorlar balık yağının B12 takviyesi ile birlikte kullanıldığında kolesterolü düşürmede oldukça etkili bir çözüm sunduğu konusunda birleşmektedir.

Ancak düzenli olarak kolesterol ilacı kullanıyorsanız balık yağı takviyesi kullanmaya başlamadan önce ilaçla etkileşime geçip geçmediği konusunda doktorunuzdan bilgi almalısınız.

BALIK YAĞI ÖNERİLEN BAZI RAHATSIZLIKLAR

Aşağıdaki sağlık sorunlarının tedavisinde zaman zaman balık yağı kullanılabilir ancak balık yağının bu hastalıkların tedavisine etkisi konusunda yeterli bilgi bulunmamaktadır.

Alerjiler (Özellikle çocuklarda görülen alerjiler)
Alzheimer Hastalığı (Hastalığın ilerleme hızının yavaşlatılması için)
Depresyon (Belirtilerin hafifletilmesi için)
Göz Kuruluğu (Keten tohumu yağıyla birlikte kullanıldığında)
Katarakt (Katarakt riskini düşürülmesi için)
Kronik Böbrek Hastalıkları (Diyaliz tedavisi görenlerde diyalizin olumsuz etkisini azaltmak için)
Balık Yağının Yan Etkileri ve Önlemler
Balık yağının faydalarından haftada 2 kez balık tüketerek yararlanabilirsiniz. Eğer düzenli olarak balık tüketiyorsanız ve özel bir sağlık koşulunuz yoksa balık yağı kapsülü almanıza gerek yoktur.

Balık yağı kapsülü kullanmak istiyorsanız sağlık durumunuza, yaşınıza bağlı olarak günlük olarak almanız gereken doz hakkında doktorunuzdan bilgi almalısınız.

Balık yağı aşırıya kaçılmadığı taktirde genel olarak güvenli kabul edilir ancak sık olmamakla birlikte ağız kokusu, mide yanması, mide bulantısı, ishal, kaşıntı ve burun kanaması gibi yan etkiler görülebilir.

Aşağıdaki hastalıklarla birlikte balık yağı kullanmak için uzman kontrolü önerilmektedir;

Karaciğer hastalıkları
Balık ve deniz ürünü alerjileri
Bipolar bozukluk
Depresyon
Diyabet
Kalp ritim bozukluğu

Aşağıdaki ilaçları kullananlar balık yağı takviyesi almadan önce doktora danışmalıdır;

Doğum kontrol hapları
Yüksek tansiyon ilaçları
E vitamini takviyesi
Obezite ilaçları (orlistat)
Kanın pıhtılaşmasını yavaşlatan ilaçlar
Ayrıca kan pıhtılaşmasını yavaşlattığı bilinen karanfil, sarımsak, zencefil, ginkgo, Panax ginseng, kırmızı yonca, zerdeçal, söğüt ve diğer bitkilerle birlikte alınan balık yağı kanamanın artmasına neden olabilir.

Sonuç olarak; balık yağı ve düzenli olarak balık yemenin sağlığa pek çok faydası vardır ve çeşitli hastalıkların tedavi sürecine yardımcı olabilir.

Dikkat edilmesi gereken noktalar; aşırıya kaçmamak ve özel bir sağlık koşunuz varsa veya düzenli olarak ilaç kullanıyorsanız balık yağı takviyesi almadan önce olası yan etkilerinden korunmak için doktora danışmaktır.