Böbrek hastalıkları nelerdir? Böbrek hastalıklarının belirtileri nedir?

Böbrekler karın boşluğunun arkasında, göğüs kafesinin hemen altında, her iki yanda yer. Böbrekler, hem kirli kanı temizler hem de fazla su ve mineralleri vücuttan uzaklaştırır bu sebeple boşaltım sisteminin temel taşıdır. Böbrek idrar üretimi esnasında kanın pH, basınç, elektrolit dengesi, protein miktarı gibi farklı kriterleri değerlendirerek ideal kan düzeyinin sağlanmasından sorumludur. Bu bakımdan böbreğin görevleri vücudun geri kalan sistemlerinin fizyolojik dengesini doğrudan etkiler ve vücut sağlığını korur.

Böbrek hastalıkları; böbreklerin fonksiyonları ile ilgili mekanizmaların aksaması sonucu ortaya çıkar. Böbrek hastalıkları geniş bir yelpazeye sahiptir. Hastalıklar böbreklere ait kan damarlarıyla sınırlı kalabileceği gibi böbrek dokusu, idrar yolları, böbreğin hormon üretim sistemleri gibi farklı bölgelere de olabilir.

Böbrek hastalıkları sonucunda böbreklerin boyut ve şekil gibi fiziksel özelliklerinde değişimler yaşanabilir ya da böbreğin vücuttan atmakla görevli olduğu üre gibi zararlı maddelerin kan düzeyleri yükselebilir, kanda düzeyi korunması gereken kan proteinlerinin idrara geçmesi ile protein kaçağı izlenebilir veya böbrek kaynaklı hormon düzeylerinde azalma yaşanabilir.

BÖBREK HASTALIKLARININ BELİRTİLERİ NELERDİR?

Böbrek hastalıkları çok çeşitli olduğu için birçok farklı belirti gözlemlenebilir fakat belirtiler genelde şöyledir;

Halsizlik – yorgunluk,

Bilinç bulanıklığı,

Vücudun alt kısımlarında daha fazla görülmek üzere, uzuvlarda yaygın ödem ve şişlik, sabahları yatış pozisyonuna bağlı göz çevresinde ödem ve şişlik,

Ciltte kuruluk, döküntü, renk değişikliği veya solukluk,

İdrar alışkanlıklarında değişiklik, sık idrara çıkma, gece idrara kalkma, çok fazla miktarda veya çok az miktarda idrar yapma,

İdrarla kan gelmesi, koyu renkli idrar yapma,

İdrar yaparken yanma veya ağrı,

Bel ağrısı veya karın alt kadranlarında ağrı,

İştah kaybı, bulantı-kusma, ishal veya kabızlık,

Kas ve eklem ağrıları

Cinsel fonksiyonlarda bozulma, cinsel isteksizlik

BAZI HASTALIĞA SAHİP KİŞİLER BÖBREK HASTALIKLARINA DAHA YATKIN

Böbreğin çalışma mekanizmasını etkilediği için bazı hastalıklara sahip kişilerin toplumun geri kalanına göre böbrek hastalıklarına yakalanma riski daha fazladır. Böbrek hastalığına yakalanma riskini artıran hastalıklar ve durumlar şunlardır;

Hipertansiyon, diyabet, lupus gibi böbrek hasarına yol açan kronik hastalığı olanlar,

Ailede kronik böbrek hastalığı öyküsü olanlar,

İleri yaştaki kişiler,

Afrika, Hispanik, Asya gibi çeşitli etnik özelliklere sahip kişiler.

BÖBREK HASTALIKLARI NELERDİR?

Etkilenen doku ve işleve göre böbrek hastalıkları çeşitlilik gösterir. Toplumda em çok görülen böbrek hastalıkları ise şöyledir:

Kronik Böbrek Hastalığı

En sık görülen böbrek hastalığı kronik böbrek hastalığı veya kronik böbrek yetmezliğidir. Genellikle böbrek dokusunda uzun süre devam eden sağlık sorunlarına bağlı doku hasarıyla birlikte böbrek fonksiyonlarının aksaması ve kalıcı olarak gerilemesi sonucu görülür. Toplumda en sık görülen nedenleri arasında hipertansiyon ve diyabet sayılabilir.

Böbreğin kan damarlarını süzerek idrar oluşturmasında kritik rol oynayan damar yapıları (glomerül) bu hastalıkların etkisiyle tahribata uğrar ve fonksiyonlarını kaybeder. Sonuçta böbrek yeterli idrar üremez ve vücuttan atılması gereken zararlı maddelerin kan düzeyleri artar.

Akut böbrek yetmezliği

Böbrek dokusunda kısa süre içinde hasara neden olabilen kimyasallar, ilaçlar, bazı hastalıklar veya fiziksel travma gibi etkenler nedeniyle, böbrek fonksiyonlarının hızla gerilediği durumlarda akut böbrek yetmezliğinden söz edilir. Böbrek hasarına yol açan nedenin giderilmesiyle akut böbrek yetmezliği düzelebilir. Böbrek fonksiyonlarında kalıcı hasara neden olmasa da; tedavi edilmediği takdirde kronik böbrek yetmezliğine dönüşebilir. Burada esas sorun, idrar üretiminden sorumlu glomerül ve idrar kanallarının hasara uğraması ve fonksiyonunu geçici olarak kaybetmesidir.

Böbrek taşı

Böbreğin idrar yollarıyla bağlantısı sağlayan pelvis bölgesi ile idrar yolları boyunca; idrar içeriğinde yer alan minerallerin çeşitli nedenlerle yoğunlaşarak dokular üzerine çökmesi ve taşlaşması sonucu böbrek taşları meydana gelebilir. Böbrek taşı dokularda tıkanmaya yol açabildiği gibi fiziksel olarak idrar yollarına zarar verebilir. Tıkanma sonucu biriken idrar sıvısı zamanla enfekte olabilir ve ciddi idrar yolu enfeksiyonlarıyla sonuçlanabilir. Uzun süreli tıkanmalarda biriken idrar böbrek dokusuna zarar vererek böbrek yetmezliğine yol açabilir.

İdrar yolu enfeksiyonları

İdrar yollarındaki dokuların bakteri, virüs veya mantar etkenler tarafından enfekte olması ile idrar yolu enfeksiyonları meydana gelir. İdrar yolu enfeksiyonları genellikle aşağıdan yukarıya bir seyir gösterir. Bu bakımdan sıklıkla mesane dokusunda iltihap izlenirken (sistit); tedavi edilmediği takdirde enfeksiyon yukarıya doğru yayılıma devam edebilir ve böbreklere ulaşabilir. (pyelonefrit) Nadiren vücutta gelişen bazı enfeksiyonlar kan yoluyla doğrudan böbreklere de yerleşebilir.

Polikistik böbrek hastalığı

Genetik olarak böbrek gelişiminden zorunlu bazı genlerin mutasyona uğraması sonucu; böbrekler kistik yapılarla bezeli şekilde gelişim gösterebilir. Böbrek dokusunda sayısız kist gelişimi ile sonuçlanan ve bazı böbrek fonksiyonlarında aksamaların izlendiği bu rahatsızlıklara polikistik böbrek hastalığı denir. Polikistik böbreklerde başta hipertansiyon olmak üzere, kanlı idrar ve böbrek boyutlarının artması gibi farklı sorunlar meydana gelebilir. Böbrek büyümesi belirtileri arasında karın ağrısı, karında şişlik, doluluk hissi, bulantı-kusma, ateş, terleme, idrar yaparken yanma gibi şikayetler yer alır.

Glomerülonefrit

Böbreklerin özelleşmiş kılcal damarları olan glomerüllerin çeşitli mekanizmalar sonucu iltihaplanması ile ortaya çıkan hastalıklara glomerülonefrit adı verilir. Nefrotik ve nefritik sendromlar olarak da bilinen bu hastalık grubu, çeşitli oto-immün ve romatolojik hastalıkların ekseninde ortaya çıkar. Hastalarda yaygın vücut ödemi, hipertansiyon, idrarla protein kaybı, kanlı idrar ve damar içi pıhtılaşma gibi sağlık sorunlarına neden olabilir.