Boşanma davalarında yeni dönem başlıyor

Aile arabuluculuğu, geçtiğimiz haftalarda Adalet Bakanı Abdülhamit Gül’ün zorunlu hale getirilmesi konusunda yapılan çalışmanın tamamlanmak üzere olduğunu açıklamasıyla yeniden gündeme geldi.

Çalışmaların tamamlanmak üzere olduğunu belirten Bakan Gül, konuya ilişkin yaptığı açıklamada, "Kadına şiddet ve kamusal alana giren konular dışında dünyadaki örneklerindeki gibi aile arabuluculuğunu getirmek istiyoruz. Önce kadın derneklerinin görüşüne sunacağız" demişti.

Aile arabuluculuğunun uygulamada sağlayacağı faydaları Avukat ve Uzman Arabulucu Şengül Karslı şöyle değerlendirdi:

TARAFLARIN DAHA SAĞLIKLI İLETİŞİM KURMASINI SAĞLAYACAK

Arabuluculuk ülkemizde hukuk uyuşmazlıklarında yeni ve hızlı ilerleme kaydederek yargının iş yükünü azaltıp, dava sürelerini kısaltmıştır. Mevcut arabuluculuk kuralları çerçevesinden ayrı, kendi şartları doğrultusunda zorunlu hale getirilmesi planlanan aile arabuluculuğu da boşanma davalarının sayısının düşmesine direk etki etmese bile sürecin kendisinden doğan sorunların azalmasına, dolayısı ile de özellikle çocuklu ailelerin boşanma sonrası daha iyi ve sağlıklı iletişim kurmasını sağlayacaktır.

Tabii ki aile arabuluculuğu diğer arabuluculuklardan farklı özellikler taşımak zorundadır. Toplumsal yapımıza ve aile geçmişimize hiç de yabancı olmayan bu kavram aile ve kültürel yapımız ile boşanma sebepleri, boşanma aşamasında olan bireylerin içinde bulunduğu duygu durumları gibi faktörleri ön planda tutularak bu alanda özel yetişmiş uzman arabulucular ve diğer uzmanlar ile birlikte kurgulanmak suretiyle faydalı sonuçlara ulaşacaktır.

Aile arabuluculuğu tarafları, tarafsız ve güvenilir bir ortamda bir araya getirerek kendilerini rahatça ifade edebilmelerini sağlayacak, duygu ve düşüncelerinin ifade etmelerini kolaylaştırarak birbirlerini anlama ve gereksinimlerini belirlemelerinde yardımcı olacaktır. Gizlilik ilkesinin esas olması da bu güven ortamının sağlanmasını kolaylaştıracaktır.

Arabuluculuğun sağlayacağı eşit şartlar taraflardan birinin baskın olma veya diğerini istismar etme eğilimlerinin de önüne geçecektir. Süreç bu haliyle dahi belki de bozulmuş iletişimi tamire imkan sağlayarak boşanma sayılarının azalmasına hizmet edecektir.

TOPLUMSAL YAPIMIZA ÇOK UYGUN BİR YAPI

Aile arabuluculuğu toplumsal yapımıza ve kodlarımıza yabancı olmayan alternatif bir uyuşmazlık çözüm müessesesi. Günümüzde artan boşanma davalarının çoğunun kaynağı eşler arasında ‘iletişimsizlik’. Aile arabuluculuğu tabii ki şiddet söz konusu olmadığı durumlarda, uzmanlar eşliğinde, tarafların kendilerini ifade etmelerine ve birbirlerini anlamalarına yardımcı olacaktır. İlişki tamir olamasa bile aile birliğinin boşanma ile sonlanma sürecinde en az tahribatla sürecin yürütülmesi ve tarafların birbirlerini daha iyi anlaması ve beklentilerinin farkına varmak sureti ile en sağlıklı sonucu birlikte belirlemelerine hizmet edecektir. Arabuluculuk özellikle ortada çocuk varsa tarafların karı koca olarak yürütemedikleri ilişkiyi anne baba olarak devam ettirmek zorunda olduklarının bilincine vararak daha sağlıklı ve iyi iletişim kurmalarını sağlayacaktır. Ayrıca çekişmeli davalarda yıllar süren dava süreleri kısalacak. Dolayısı ile sürecin uzamasının sebep olduğu sorunlarda azalacaktır.

ÇOCUK TESLİMİ PROSEDÜRÜNDE AİLE ARABULUCULUĞU KULLANILMALI

Mevcut düzenlemede velayet hakkı kendisinde olan anne ya da baba çocuğu göstermek istemezse ancak icra yoluyla, polis eşliğinde çocuk teslim ediliyor. Bu prosedür çocukların psikolojisinde tamiri çok zor etkiler bırakmakta travmalara sebep olmakta.

Bu nedenle de yapılacak düzenlemede Aile Arabuluculuk Merkezleri çocuk tesliminde de kullanılmalı. Çocuklar uzman arabulucu ve psikolog/pedogok eşliğinde, durumdan en az etkileneceği şekilde anne ve babası ile görüşebilmesi sağlanmalıdır. Bu yönden de aile arabuluculuğunun faydalı olacağına inanıyorum.

Ayrıca ülkemizde de birçok ülke uygulamasındaki gibi, boşanmanın mali sonuçları ile çocuklarla ilgili diğer konularda da anlaşmaya varmalarında aile arabuluculuğu uygulanmalı ve hatta zorunlu olmalı. "İşbirliği görüşmeleri" olarak bilinen görüşmelerle mal paylaşımı, nafaka ile çocukların velayeti, nafakası, eğitimi gibi boşanma sonrası yaşamlarının planlamasında arabuluculuk müessesesi içerisinde çözüm bulunabilir.

DÜNYADA ÇOK YAYGIN BİR UYGULAMA

Aile arabuluculuğu ayrılık ya da boşanma aşamasında olan çiftlerin aralarındaki anlaşmazlıkları tarafsız bir arabulucu yardımıyla çözümleyerek mahkeme süreci öncesinde veya mahkeme sürecinde ortak bir uzlaşmaya varabilmelerini sağlamaya yönelik bir uygulamadır.

Dünyada da yaygın uygulama alanı bulan aile arabuluculuğu yoluna Fransa’da velayet ve boşanma davalarında hem mahkeme öncesi hem de mahkeme aşamasında uygulanmaktadır.

Almanya’da da aile hukukundan kaynaklanan davalarda aile arabuluculuğu uygulanmaktadır.

Yine ABD’de de aile hukukundan doğan davalarda alternatif uyuşmazlık çözüm yolları uygulama alanı bulmaktadır. Öyle ki bu alanda uygulayıcıların ve politika belirleyicilerin üyesi oldukları Aile ve Uzlaşma Mahkemeleri Birliği adında bir üst çatı kuruluşta bulunmaktadır.

Bu ülkelerde aile arabuluculuğu yöntemine başvurmak her ne kadar zorunlu değilse de özellikle ABD bazı eyaletlerde velayet ve çocukla şahsi ilişki kurmaya dair meselelerde zorunlu arabuluculuk uygulanmaktadır.

Rusya, Belçika, Hollanda, İsviçre de aile arabuluculuğu uygulayan ülkeler arasındadır.