Çin, ilk toryum nükleer reaktörünü işletmeye aldı
Çin, Türkiye’nin de üzerinde uzun süredir çalıştığı toryum yakıtlı nükleer reaktörü faaliyete geçirdi. Çin’in devreye aldığı türünün ilk örneği olan, soğutma için suya ihtiyacı olmayan, 20 bin yıl enerji üretebilecek sıvı toryum nükleer reaktörü dünyada dengeleri değiştirecek öneme sahip. İşte detaylar...
Türkiye bu konuya 2000’li yıllardan beri çalışıyordu. Isparta’da meydana gelen uçak kazasında yaşamını yitiren Prof. Dr. Engin Arık 2002’de yaptığı açıklamada, toryumun önemini anlatmış ve bu alanda ciddi bir aşamaya gelindiğini söylemişti.
Ancak şüpheli bir uçak kazasıyla hem Engin Arık hem de ekibi hayatını kaybetmişti.
Çin’in işletmeye aldığı reaktör
le ilgili bilgiler bu alanda ilerlemenin Türkiye için de yakın olduğu konusunda ümitleri artırdı.
Toryum reaktörü, diğerlerine göre daha güvenli, azaltılmış atık, daha iyi yakıt verimliliği ve karayla çevrili kurak alanlarda kullanıma uygunluk dahil olmak üzere uranyum reaktörlerine göre birçok avantajı var.
İki megavatlık sıvı yakıtlı toryum erimiş tuz reaktörü (ETR) olan reaktör, Gansu eyaletindeki Gobi Çölü şehri Wuwei'de bulunuyor ve Çin Bilimler Akademisi'ne bağlı Şangay Uygulamalı Fizik Enstitüsü tarafından işletiliyor.
Ulusal Nükleer Güvenlik İdaresi tarafından 7 Haziran'da verilen izin, Şanghay Enstitüsü'nün reaktörü 10 yıl süreyle işletmesine izin veriyor ve işletme test faaliyetleriyle başlayacak.
TÜRKİYE DE ÇALIŞMA YAPIYOR
FİGES Mühendislik ve TÜBİTAK MAM 3000 MW termal gücündeki Toryum yakıtlı Ergimiş Tuz Reaktörü’nün Isı değiştiricilerinin analiz ve tasarımları üzerinde çalışıyor. İki kurum yoğun bir çalışmadan sonra bu aşamayı başarıyla tamamladı.
YÜZDE 11’İ TÜRKİYE’DE
Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı raporuna göre dünya genelindeki 6,7 milyon tonluk toryum rezervinin yüzde 11'i Türkiye'de bulunuyor.
Sadece Isparta Aksu bölgesinde tespit edilen 20 bin ton üzerindeki toryum rezervi, Türkiye’nin 100 yıl boyunca enerji ihtiyacını karşılıyor. Bu bölgedeki toryum, çok kolay işlenebilir nitelikte.
Ergimiş tuz reaktörü prototipini üretme çalışmasını, ASO, FİGES Mühendislik ile birlikte Sanayi Bakanlığı ve TÜBİTAK’ın da desteğiyle yürütüyor. Ayrıca toryum kullanan ergimiş tuz reaktörleri (ETR) çalışmaları, TENMAK ve TÜBİTAK işbirliği ile de sürdürülüyor.
Uzmanlar, ETR’lerin avantajlarını şöyle açıkladı:
Yakıt sıvı halde (ergimiş tuz) bulunur. Bundan dolayı çekirdek erimesi kazası söz konusu değil.
ETR’lerde zenginleştirilmiş uranyum, nükleer atıklar (aktinitler) ve toryum birlikte kullanılabilir. ETR’ler toryum kullanımına çok elverişlidir.
ETR’ler hemen her boyutta (mikro, küçük veya büyük boyutlu), düşük maliyetle kurulabilir.
Toryum kullanan ETR’ler bir süre sonra kendi yakıtını üretir. Böylece toryum kaynakları binlerce yıl kullanılabilir.
Toryumlu ETR’lerin nükleer atıkları hem miktar olarak hem de radyoaktiflik bakımından konvansiy reaktörlere göre daha azdır. ETR’leri hem yüksek sıcaklık işlemlerinde (kimya sanayii, hidrojen üretimi, su arıtımı vb.) hem de elektrik üretiminde kullanmak mümkündür.
ETR’ler hemen her boyutta (mikro, küçük veya büyük boyutlu), düşük maliyetle kurulabilir.