Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'nin kuralları!

YENİ sistemle birlikte yayımlanan ‘1’ numaralı kararnameye göre, Cumhurbaşkanı, Devlet Başkanı sıfatıyla Türkiye Cumhuriyeti’ni ve Türk milletinin birliğini temsil edecek. Cumhurbaşkanı, özel bilgi ve uzmanlık gerektiren konularda, dış ülkelerde veya uluslararası kuruluşlar nezdinde özel temsilci görevlendirecek.

Hürriyet'ten Bülent Sarıoğlu'nun haberine göre, Cumhurbaşkanlığı idaresinde en üst amir olan İdari İşler Başkanı, ‘en yüksek devlet memuru’ sayıldı. Bu başkana bağlı ‘Hukuk-Mevzuat, Personel-Prensipler, Güvenlik ve Mali Hizmetler Genel Müdürlükleri’ kuruldu. İdari İşler Başkanı, iç-dış güvenlik ve terörle mücadelede koordinasyonun sağlanması, bu çalışmaların kamuoyundaki etkisini değerlendirme görevini de yürütecek.

DOKUNULMAZLIK İŞLEMİ BEŞTEPE’DE

Hukuk ve Mevzuat Müdürlüğü, Türk Ceza Yasası’ndaki cumhurbaşkanına hakaret kapsamına girmeyen, ancak yargı mercilerince Cumhurbaşkanlığı’na gönderilen ve cumhurbaşkanının taraf olarak gösterildiği evraka ilişkin işlemleri de takip edecek. Personel ve Prensipler Genel Müdürlüğü, TBMM üyelerinin dokunulmazlıklarının kaldırılmasına ait işlemleri yapacak, TBMM seçimlerinin yenilenmesine ilişkin işlemleri yürütecek.

Cumhurbaşkanı’na vekalette ikili bir uygulama getirildi. Birden fazla yardımcı atanırsa, cumhurbaşkanı, hastalık veya yurtdışına çıkma gibi geçici durumlarda vekaleti bir yardımcısına verecek. Ancak makamın boşalması halinde vekalet en yaşlı yardımcıda olacak.

MİLLİ SARAYLAR DA CUMHURBAŞKANLIĞI’NDA

11 büyük devlet kuruluşu Cumhurbaşkanlığı’na bağlandı. Bu kurumların işleyişi cumhurbaşkanı kararnamelerinde düzenlenecek. TBMM’ye bağlı olan Milli Saraylar da Cumhurbaşkanlığı’na nakledildi. Bağlı kurumlar; Genelkurmay Başkanlığı, Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT), Savunma Sanayi Başkanlığı, Diyanet İşleri Başkanlığı, Türkiye Varlık Fonu, Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği, Devlet Denetleme Kurulu, İletişim Başkanlığı, Strateji ve Bütçe Başkanlığı, Devlet Arşivleri Başkanlığı ve Milli Saraylar Başkanlığı olarak sıralandı.

Kabineden ayrı olarak, ekonomik, sosyal ve kültürel politikalar üretmek amacıyla cumhurbaşkanı başkanlığında 9 farklı kurul oluşturuldu. Bu kurullar; bakanlıklar, kamu kurumları, sivil toplum ve sektör temsilcileriyle görüşerek politika ve strateji geliştirecek. Doğrudan cumhurbaşkanı ile çalışacak ve talimatlarını yerine getirecek olan bu kurullar, bakanlıkların icraatını izleyecek, talep, ihtiyaç, etki analizi yapacak ve cumhurbaşkanına rapor sunacak. Kurullar en az üç üyeden oluşacak. Kurul üyelerine her ay Cumhurbaşkanı’nca ek ödeme yapılabilecek. Beştepe’deki 9 kurul şöyle: “Bilim, Teknoloji ve Yenilik Politikaları, Eğitim ve Öğretim Politikaları, Ekonomi Politikaları, Güvenlik ve Dış Politikalar, Hukuk Politikaları, Kültür ve Sanat Politikaları, Sağlık ve Gıda Politikaları, Sosyal Politikalar, Yerel Yönetim Politikaları.”

İNSAN KAYNAKLARI OFİSİ YETENEK KEŞFEDECEK

Kurullardan ve idari teşkilattan bağımsız olarak, özel bütçeli, idari, mali özerkliğe sahip 4 ofis oluşturuldu. Beştepe’deki bu özel ofislerin isimleri; Dijital Dönüşüm, Finans, İnsan Kaynakları ve Yatırım olarak belirlendi. Bu ofislerden İnsan Kaynakları, özel yetenekleri keşfetmek amacıyla ‘yetenek yönetimi’ projelerini yürütecek, politika kurullarının öncelediği alanlarda küresel düzeyde insan kaynağının tespitini yaparak tersine beyin göçünü sağlamaya çalışacak.

OFİS BİLGİLERİ ‘SIR’ OLARAK SAKLANACAK

Ofislerde, Yatırım Destek ve Tanıtım Ajansı Yasası’na göre personel istihdam edilecek. Ayrıca gerekirse geçici veya sözleşmeli personel çalıştırılacak. Ofisler, genel bütçeden alacakları payın yanı sıra, verdiği hizmetlerden ücret, diğer kurumlardan bağış ve yardım alabilecek. Ofisler, devlet kurumlarından görev alanlarıyla ilgili bilgi, belge edinebilecek ve yurt dışında teşkilat kurabilecek. Ofisin her türlü personeli, edindikleri bilgileri ‘sır’ olarak saklamakla yükümlü kılındı.

BÜROKRASİDE 3 FARKLI ATAMA

CUMHURBAŞKANLIĞI Hükümet Sistemi’yle birlikte bürokratik gelenekte de köklü bir değişim oldu. Atamalarda ikili, üçlü kararnameler dönemi kapandı. Bunun yerine üst düzey bürokratlar, ‘cumhurbaşkanı kararıyla atanacaklar’, ‘cumhurbaşkanı onayıyla atanacaklar’ ve ‘bu kapsamda sayılmayanlar’ olarak üç statüye ayrıldı. Cumhuriyet tarihinde ilk kez bazı bürokratik kadroların cumhurbaşkanıyla gelip gitmesi kurala bağlandı. “Cumhurbaşkanı kararıyla ataması yapılanların görev süresi atandıkları tarihte görevdeki cumhurbaşkanının süresini geçemeyecek. Diyanet İşleri Başkanı, YÖK üyeleri, rektörler, Merkez Bankası Başkanı, ÖSYM Başkanı, TRT Genel Müdürü gibi 4 veya 3 yıllık görevlere atananlar, cumhurbaşkanının görev süresinin sona ermesini beklemeyecek. Cumhurbaşkanı kararıyla göreve gelenler, sözleşmeli olarak da çalıştırılabilecek. Cumhurbaşkanı kararıyla atananlarda şu şartlar aranacak:
“Devlet Memurları Kanunu’nun 48’inci maddesinde sayılan genel şartları taşımak. En az dört yıllık yükseköğrenim mezunu olmak. Kamuda ve/veya sosyal güvenlik kuramlarına tabi olmak kaydıyla uluslararası kuruluşlar ile özel sektörde veya serbest olarak en az beş yıl çalışmış olmak.”

CUMHURBAŞKANIYLA GELİP GİDECEKLER

Cumhurbaşkanı kararıyla atanıp görevi aynı dönemle sınırlı bazı kadrolar şöyle: “Diyanet İşleri Başkanı, MİT Başkanı, MGK Genel Sekreteri, Devlet Denetleme Kurulu Başkan ve Üyeleri, Savunma Sanayii Başkanı ve yardımcıları, Cumhurbaşkanlığı Ofis Başkanları, Cumhurbaşkanlığına Bağlı Kurum ve Kurul Başkanları, TRT Genel Müdürü, Merkez Bankası Başkanı, Özelleştirme İdaresi Başkanı, Sayıştay Başsavcısı, Valiler, Büyükelçiler, Daimi Temsilci/Delegeler, Düzenleyici ve Denetleyici Kurumlar Başkan ve Üyeleri (RTÜK Ve Kişisel Verileri Koruma Kurulunun TBMM’ce seçilen üyeleri hariç), TMSF Başkan ve Üyeleri, YÖK Üyeleri, Rektörler, AFAD Başkanı, Gelir İdaresi Başkanı, SGK Başkanı, TİKA Başkanı, TÜİK Başkanı, Bakanlıkların Teftiş Kurulu, Rehberlik ve Teftiş, Rehberlik ve Denetim, Denetim Hizmetleri Başkanları ile diğer kurul başkanları, Merkez Bankası Başkan Yardımcıları, Din İşleri Yüksek Kurulu Başkanı, TOKİ Başkanı,Türk Patent ve Marka Kurumu Başkanı, Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Başkanı, Bölge Kalkınma İdaresi Başkanları, ÖSYM Başkanı, TÜBİTAK Başkanı, Vergi Denetim Kurulu Başkanı.”