Enflasyon mücadelesinde yeni cephe açıldı! Esnaf fiyat artışı beklentisinde iyimser hale geldi

Merkez Bankası, ‘arz kaynaklı destek’ tanımlamasıyla esnafın verdiği hizmetleri kast ediyor. Esnafın beklentisi, iyimser yönde olunca, enflasyonla mücadelede, faiz dışında yeni ve güçlü bir esnaf cephesinin açıldığı görülüyor...

TCMB Hanehalkı “Enflasyon Beklentileri ve Hizmet Enflasyonu” başlıklı analiz, dezenflasyon sürecinde önemli bir aşamaya geçildiğini gösterdi.

Analizde, yakın dönemde enflasyon beklentilerindeki iyileşme piyasa katılımcılarına kıyasla gecikmeli gerçekleşirken hizmet fiyatlarındaki katılık da enflasyondaki düşüşü yavaşlatan bir unsur olduğunun altı çizildi.

Merkez Bankası’nın blog adresi Merkezin Güncesi’nde, “Enflasyon Beklentileri ve Hizmet Enflasyonu” başlıklı bir analize yer verildi.

Gıda ve akaryakıt gibi ürünlerdeki fiyat artışları hanehalkının enflasyon beklentisini daha da yukarı taşıyabiliyor

Analizde, gerçekleşen enflasyondan hanehalkı enflasyon beklentilerine bir geçişkenlik olabileceğini gösteriyor. Özellikle gıda ve akaryakıt gibi ürünlerdeki fiyat artışları hanehalkının enflasyon beklentisini daha da yukarı taşıyabiliyor. Diğer yandan, yüksek enflasyon beklentileri de gerçekleşen enflasyonun belirleyicisi konumunda. Hanehalkı enflasyon beklentisi, tüketim eğilimini artırıcı bir unsur olarak mal ve hizmet enflasyonunu talep yönüyle etkileyebiliyor. Öte yandan, beklenen ve gerçekleşen enflasyon arasındaki bu iki yönlü ilişki, hanehalkının bazı hizmetleri arz eden kesim olması nedeniyle talebin yanı sıra arz yönlü etkileri de yansıtıyor.  Örneğin, hanehalkları, TÜFE sepetinde yer alan ev içi hizmetler, kuaförlük ve fotoğrafçılık gibi hizmetleri doğrudan sunarak bu kalemlerin fiyatlarını belirleme gücüne sahip. Dolayısıyla, hanehalkı enflasyon beklentisi ile gerçekleşen hizmet enflasyonu arasındaki ilişkide arz yönlü faktörler de etkili olabilir” ifadeleri kullanıldı.

Arz yönlü etkileri incelemek amacıyla, hanehalkının verdiği ev içi hizmetler ya da esnaf olarak sunduğu berberlik gibi kalemleri bu kesim tarafından sağlanan hizmetler olarak sınıflandırıldığı belirtilen açıklamada şu ifadeler yer aldı: 

“Bu sınıflama çerçevesinde, son yıllarda hanehalkı tarafından sunulan hizmetlerde enflasyonun hem TÜFE endeksine hem de hizmet-TÜFE endeksine oranla daha yüksek gerçekleştiği görülüyor. 2020 Ocak – 2024 Kasım döneminde, hanehalkının sunduğu hizmetlerin fiyat endeksi genel TÜFE’ye kıyasla yüzde 21, TÜFE-hizmet endeksine kıyasla yaklaşık yüzde 11 daha fazla artmış durumda.”

Hanehalkının bozulan enflasyon beklentisini kendi sunduğu hizmet fiyatlarına yansıttığını ima ediyor

Daha detaylı incelendiğinde ise fiyat artışındaki bu ayrışmanın hanehalkı enflasyon beklentileri ile yakından ilişkili olduğu görülüyor. Nitekim enflasyon beklentilerinde hanehalkının sektörel farkının yukarı yönlü seyrettiği dönemlerde, hanehalkı tarafından sunulan hizmet kalemlerinde diğer hizmet ürünlerine karşı göreli fiyatlar da artıyor. Bu durum, hanehalkının bozulan enflasyon beklentisini kendi sunduğu hizmet fiyatlarına yansıttığını ima ediyor.”

Hanehalkının sunduğu hizmetlerin enflasyonu ile hanehalkı enflasyon beklentisinin pozitif bir ilişkisi olduğunu gösteriyor

Bu ilişkinin varlığı ekonometrik olarak test edildiğinde de öncü bulguları doğrulayan sonuçlar elde edildiği ifade edilen açıklamaya şöyle devam edildi:

Bulgularımız, hanehalkının sunduğu hizmetlerin enflasyonu ile hanehalkı enflasyon beklentisinin pozitif bir ilişkisi olduğunu gösteriyor. Regresyon sonuçlarına göre; hanehalkı ile piyasa enflasyon beklentisi arasındaki farkta yüzde 10’luk bir artışı takiben, bir sonraki ayda bu kesim tarafından sunulan hizmetlerde diğer tüm ürünlere (TÜFE) kıyasla 0,42 puan yani 42 baz puanlık bir aylık enflasyon artışı olduğu görülmekte. Ayrıca, elde edilen sonuçlar bu ilişkinin sadece ücret artış dönemlerine özgü olmadığını da gösteriyor. Ücret artışının yaşandığı dönemler hariç tutulduğunda, enflasyon beklentilerinde meydana gelen yüzde 10’luk bir bozulma, bir sonraki ayda söz konusu hizmetlerde diğer tüm ürünlere kıyasla 24 baz puanlık bir aylık enflasyon artışını ima ediyor. Bu ilişki sadece hizmet ürünlerine kıyasla ele alındığında ise aylık 19 baz puanlık bir enflasyona işaret ediyor.

Beklentideki iyileşme arz kaynaklı olarak da görülüyor

Raporda “Bulgular yüksek hanehalkı enflasyon beklentilerinin hanehalkının sunduğu hizmetler kanalıyla da hizmet fiyatlarındaki katılığın belirleyicilerinden biri olduğuna işaret ediyor. Dolayısıyla, bulgularımız son dönemde görülen hanehalkı enflasyon beklentilerindeki iyileşmenin, dezenflasyon sürecine sadece talep kaynaklı değil, arz kaynaklı olarak da destek vereceğini gösteriyor” değerlendirmesine yer verildi.