Epilepsi nedir? Epilepsinin belirtileri neleredir?

EPİLEPSİ NEDİR?

Epilepsi; beyin nöronlarında görülen anormal aktivitelerin normal seyri etkilemesi sonucunda kişilerde ani ve istemsiz kasılmalara, bilincin kapanmasına ve duygusal değişmelere neden olan bir hastalıktır. Genel olarak titremeler ve nöbetler şeklinde kendini gösteren epilepsi halk arasında sara olarak da bilinmektedir. En çok 18 yaş altı ve 65 yaş üstü bireylerde görülen nörolojik bir hastalıktır.

EPİLEPSİ NEDEN OLUR?

Epilepsi kişiden kişiye göre çok farklı nedenlerle görülebilmektedir. Tespit edilen nedenllerin yanı sıra bazı hastalara epilepsi teşhisi konulsa da hastalığın nedeni bilinememektedir. Epilepsiye neden olan bazı faktörler şunlardır;

-Genetik faktörler,
-Kalıtımla geçen hastalıklar,
-Beyin tümörleri ve menenjit gibi iltihaplar,
-Kaza ve yaralanmalara bağlı gelişen kafa travmaları,
-Zor doğumlarda gelişen travmalar,
-Sinir sistemi, beyin dokusu ve damarları etkileyen hasarlar.

EPİLEPSİ TÜRLERİ NELERDİR?

Epilepsi, sinir hücrelerinin etkilendiği alana ve beyinde görülen anormal aktivitelerin etkilediği bölgelere göre fokal ve jeneralize olmak üzere ikiye ayrılmaktadır:

FOKAL EPİLEPSİ

Parsiyel epilepsi olarak da bilinen fokal epilepside beynin çeşitli bölgelerinde görülen anormal elektriksel aktiviteler eş zamanlı olarak görülmemektedir. Belli bir bölgede başlayan anormallikler bazı durumlarda bu bölge ile sınırlı kalırken bazı durumlarda ise beynin tümüne yayılabilmektedir. Bu farklılık, fokal epilepsinin de kendi arasında basit ve kompleks nöbetler olarak ayrılma nedenidir.

Bilincin açık olduğu basit fokal nöbetler frontal lob, temporal lob ya da parietal lobda meydana gelen anormalliklerden kaynaklanabilmektedir. Bu farklı bölgeler, kişilerin nöbet sırasında farklı belirtiler göstermesine neden olmaktadır. Frontal lob hareket bozuklukları ile, temporal lob ani panik ve deja-vu hissi ile, parietal lob ise uyuşukluk ve görmede yaşanan sıkıntılarla ilişkilendirilmektedir.

Kompleks fokal epilepside ise hastalar nöbet sırasında bilinçlerini kaybetmektedir. Belirtileri arasında sürekli yutkunma ve çiğneme isteği, bakışların bir noktaya sabitlenmesi ve şaşkınlık hali bulunmaktadır. Kişiler, nöbetin ardından genellikle nöbet sırasında yaptıklarını hatırlamamaktadır.

JENERALİZE EPİLEPSİ

Fokal epilepsinin aksine jeneralize epilepside beynin tüm bölgelerinde eş zamanlı olarak ya da bir bölgede başlayıp diğer bölgelere yayılan anormal elektriksel faaliyetler gözlemlenmektedir. Sara nöbeti olarak da bilinen ve oldukça şiddetli geçen epilepsi nöbeti jeneralize kategorisinde değerlendirilmektedir. Belirtileri arasında istemsiz kol, bacak ve vücut hareketleri, vücudun bazı bölgelerinin ya da her yerinin tamamen kasılması ve sonra gevşemesi bulunmaktadır. Çoğu jeneralize epilepsi nöbetinde kişilerin bilinci kapalıdır.

EPİLEPSİ BELİRTİLERİ NELERDİR?

Epilepsi belirtileri genel olarak basit ve karmaşık nöbetlerde farklılık göstermektedir. Basit nöbetler gerçek bir nöbet olmakla birlikte daha şiddetli bir nöbetin habercisi de olabilmektedir. Karmaşık nöbetlerde ise hastalar genellikle ne yaptıklarından habersizdir. İki nöbet türü arasındaki en önemli fark bilincin açık ya da kapalı olmasıdır. Basit nöbetlerde hastaların bilinci açıkken karmaşık nöbetlerde gerçekleştirilen hareketler ve çıkarılan sesler bilinçsiz bir şekilde yapılmaktadır.

Epilepsi nöbetinden önce aura adı verilen ve tanı sırasında da değerlendirilen bazı belirtiler görülmektedir. Bu belirtiler hem nöbetin geleceğini önceden fark etmede hem de epilepsi teşhisinde oldukça önemlidri. Bu belirtiler şöyledir;

-Aniden ortaya çıkan anksiyete ve korku hali,
-Görme ya da işitmede bozukluklar,
-Mide bulantısı,
-Vücudun bazı bölgelerinde görülen uyuşmalar,
-Bayılma hissi,
-Koku duyumunda gerçekleşen değişimler bulunmaktadır.

Epilepsi belirtileri, beyinde etkilenen bölüme göre kişiden kişiye farklılık göstermektedir. Genel olarak nöbetler sırasında görülen belirtiler ise şu şekildedir:

-Vücutta aniden ortaya çıkan kasılma ve titremeler,
-Bilinç kaybı,
-Kol ve bacaklarda istemsiz meydana gelen hareketler,
-Tekrar eden kafa sallama hareketleri,
-Dişlerin kenetlenmesi,
-Ağızdan köpük gelmesi,
-Hızlı ve ani bir şekilde gerçekleşen göz hareketleri,
-Bakışların bir noktaya sabitlenmesi,
-Konuşamama ve sorulara yanıt verememe.

EPİLEPSİ NASIL TEŞHİS EDİLİR?

Görüntüleme yöntemleri epilepsinin teşhisinde öncelikle başvurulan yöntemlerden biridir. (EEG), (MR) ve bilgisayarlı tomografi en sık kullanılan görüntüleme yöntemlerinin başında gelmektedir. Beynin elektriksel aktivitesini belirten EEG, epilepsi tanısında özellikle önem taşımaktadır. EEG sayesinde beynin kontrolsüz biyoelektrik aktivitesinin bulunduğu bölgeler tespit edilmektedir. Nöbetlere neden olan herhangi bir yapısal problemin olup olmadığı ise MR ve tomografi sayesinde anlaşılmaktadır. Uzman hekimlerin ihtiyaç duyması durumunda kan ve idrar testi de yapılmaktadır.

Epilepsi tanısı için hastanın tıbbi öyküsü, nöbetlerin sıklığı, şiddeti ve belirtiler de hekimlerin dikkat ettiği noktalar arasında bulunur. Bazı zamanlarda aşırı stres, yorgunluk, duygu ve hormon değişimleri de nöbetlere neden olabilmektedir. Bu anlamda, her nöbet epilepsiye işaret etmemektedir. Hekimler hastaların öyküsünü dinledikten sonra tanı koyabilmektedir.

EPİLEPSİNİN TEDAVİ YÖNTEMLERİ NELERDİR?

Epilepsi tedavisinde medikal ve cerrahi yöntemler kullanılmaktadır. İlaçlı tedavide epilepsinin kaynağı değil yalnızca nöbet ve belirtilerin yok edilmesi amaçlamaktadır. Hastaların ortalama %60-%65’i yalnızca tek tip bir ilaç kullanarak günlük hayatına devam edebilmektedir.
Belirtilerin baskılanabildiği hasta grubunun yanı sıra ortalama %20 oranındaki bir hasta grubunda ise belirtiler ve nöbetler çok daha şiddetli seyretmektedir. Medikal tedavinin yeterli olmadığı bu hastalar cerrahi yöntemlerden faydalanmaktadır. Epilepsi cerrahisi, nöbetlerin tamamen ya da kısmen ortadan kaldırılmasını sağlamaktadır.