Göktaşı Türkiye'de hangi illere düştü? Göktaşı neden düşer? Çarparsa ne olur?

Türkiye'de göktaşı düşen iller hangileri sorusu vatandaşlar tarafından yoğun oalrak araştırılıyor. Dün akşam saatlerinde Türkiye'nin birçok ilinde çıplak gözle görülen ve yöre halklarını paniğe sevk eden bir cisim gökyüzünü aydınlattı. Göktaşı olduğu iddia edilen cismin düşmesi sonrası vatandaşlar Türkiye'de daha önce göktaşı düşen iller hangileri, göktaşı düşerse ne olur sorularını araştırıyor. İşte yanıtlar...

GÖKTAŞI NEDEN DÜŞER?

Göktaşı ya da meteorit, uzaydan Dünya yüzeyine düşen maddelerin genel adıdır. Meteorit düşen nesnenin katı bir kalıntısıdır. Bu nesnekuyruklu yıldız, asteroit veya meteordur. Bütün bunlar dış uzaydan herhangi bir gezegene veya dünya'nın atmosferine girer ve genellikle de yeryüzüne ulaşamadan eriyerek atmosfere karışırlar.

Objeler dünyanın atmosferine girdiği andan itibaren sürtünme, basınç ve diğer kimyasal etkileşimlerin de sonucu olarak ısınmaya ve sonrasında bu ısıyı yaymaya başlar. Böylece meteora dönüşmüş olur ve "ateş topu" oluşturur. Kayan yıldız olarak da bilinir. Astronomlar en parlak olanlara bolit derler. Gök taşlarının atmosferi aşıp da bıraktığı etkiler kendi aralarında çok çeşitlidir.

Jeologlara göre, bolitler krater oluşturabilecek büyüklükte meteoritlerdir. Dünya atmosferine ortalama olarak yılda birkaç bin gök taşı girer. Ancak bunların beş yüz kadarı buharlaşmadan, yere gök taşı olarak düşer.

Gök taşları, Dünya atmosferine saniyede 11–72 km arasında değişen bir hızla girerler. Sürtünmeden meydana gelen ısıdan dolayı büyük bir kısmı eriyerek toz parçacıkları halinde yeryüzüne inebilir. Büyük gök taşları atmosferde gözlenebilir. Düzenli olarak her sene gerçekleşen meteor yağmurları bulunmaktadır. Bu yağmurlardan en çok bilineni ise Perseid yağmurudur.

Gözlendiği sırada atmosfere ve dünya'ya çarpmayı teğet geçen göktaşlarına meteor kayması denir. Diğer hepsi meteorit bulguları olarak bilinir. Nisan 2016 itibarı ile, dünyada kayıtlara geçmiş 1140 kayma gerçekleşmiştir. 38,660'dan fazla iyi belgelenmiş meteorit bulgusu olmuştur.

Gök taşları geleneksel olarak 3 geniş kategoride incelenir: taşlı göktaşları kayalardan oluşur. Bunlar genelde silikattan meydana gelir; demir göktaşları daha çok metalik demir-nikel alaşımından meydana gelir; ve taşlı-demir göktaşları hem metal hem de kaya materyali içerir.

Modern sınıflandırmalar, göktaşlarını yapılarına, kimyasal ve izotopik bileşenlerine ve içerdiği minerale göre çeşitli gruplara ayırmaktadır: 2 mm'den küçük olan göktaşları mikrometeor olarak adlandırılır. Dünya dışı göktaşları atmosfer ile bağlı kalmadan diğer gök cisimlerine etki yapan nesnelerdir. Ay'da veya Mars'ta bulunurlar.

GÖKTAŞI DÜNYAYA ÇARPARSA NE OLUR?

Amerikan Ulusal Araştırma Konseyi, ABD Kongresi için hazırladığı raporda, dünyaya bir göktaşı çarpması durumunda neler yaşanacağını ve bu felaketi önleme yöntemlerini araştırdı.

Raporda, dünyaya çarpacak göktaşlarının, çaplarına göre ne kadar zarar vereceği ve neler ile karşılanacağı tek tek anlatıldı:

* Çapı 1 ila 10 metre olursa: Çarpışma, önlemler alındığında, birkaç saat veya gün önce belirlenebiliyor. Bu durumda, insanlara meteorun düşmesi beklenen yerde, dışarı çıkmamaları, pencerelerden uzak durmaları veya gökyüzüne direk bakmamaları tavsiye edilir. Maddi zararlar görülebilir. Cep telefonu veya internette de aksaklıklar olabilir.

* Çapı 10 ile 25 metre: Bu yüzyılda büyük olasılıkla bekleniyor. Göktaşı düştüğü yerde 10'larca kilometre çapında zarar verebilir. Diğer doğal afetlerde olduğu gibi bu bölgelerde yaşayanlar, önceden haber verilerek tahliye edilir. Aksi takdirde, ölümler olabilir.

* Çapı 25 ile 100 metre: Karşı karşıya kalacağımız şey kitlesel panik, bina yangınları, sosyal kargalaşa, çok sayıda ölüm ve yaralanmalar olabilir.

* Çapı 100 metreden fazla olduğunda: Bu durumda da insanlık İkinci Dünya Savaşı, Güney Asya'daki Tsunami felaketi, büyük depremler gibi büyük felaketler yaşayabilir. Onbinlerce ölüm olabilir.

* Daha büyük göktaşları: Grekli önlemler alırsa, dünya bu kadar büyük göktaşlarını 10'larca yıl önceden belirleyebilir. Önlemek mümkün olmazsa, felaketten sağ kalan olursa, onların nasıl yaşayacağı hakkında yeni sosyal yasalar, yeni teknolojiler, geliştirilebilir.

GÖKTAŞI MI DÜŞTÜ?

Sosyal medyada Elazığ, Erzincan ve Trabzon'a göktaşı düştüğü iddia ediliyor. Ancak konu hakkında resmi bir açıklama yapılmadı.

Doğu Karadeniz Bölgesi'nde özellikle Trabzon ve Artvin illerinde gözlenirken, Doğu Karadeniz Bölgesi'nin yanı sıra Elazığ, Bingöl, Diyarbakır, Erzurum, Erzincan ve Ardahan başta olmak üzere birçok şehirde akşam saatlerinde gök yüzünde parlayan bir cismin düştüğü götürüldü.

Düşen cismin göktaşı olduğu iddia edildi. O anlara ilişkin görüntüler sosyal medyada gündem oldu.

Göktaşının yaydığı ışık Doğu Karadeniz Bölgesi'nde özellikle Trabzon ve Artvin illerinde gözlenirken, Doğu Karadeniz Bölgesi'nin yanı sıra Elazığ, Bingöl, Diyarbakır, Erzurum, Erzincan ve Ardahan başta olmak üzere birçok şehirde göründü.

Göktaşı olduğu değerlendirilen cismin düşme anını iş yerindeki güvenlik kameralarından inceleyen Trabzonlu Arda Sağlam, o anları anlattı. Sağlam "Arkadaşlarımızla beraber oturuyorduk. İlk önce beyaz bir ışık yukarıdan aşağıya gelir gibi oldu. Tam ne oluyor derken birden sarı bir ışık ortaya çıktı. Sanki sabah güneşi gibi. Aklıma atış poligonumuzun güvenlik kameralarına bakmak geldi. İncelediğimizde belirgin bir şekilde görülüyor" dedi.