Güvenli İnternet Günü nedir? Önemi nedir? Güvenli internet nasıl yapılır?

Güvenli İnternet Günü nedir? Sosyal medyanın kötü kullanımı ve özellikle çocukların bu ortamlardan zarar görmemesi için yapılan etkinliklere yenisi eklenmeye devam ediyor.Kısa süre içinde binlerce etkileşim almayı başardı. Başlatılacak etkinlikler arasında İnternot Olmaya Var Mısın? programı, çocukların internet dünyasını güvenle keşfetmelerine yardımcı olmak için dijital dünya vatandaşlığının temel ilkelerini ve güvende olmak için bilinmesi gerekenleri öğretiyor.Peki Güvenli İnternet Günü nedir? Önemi nedir? Güvenli internet nasıl yapılır? Sorularının cevaplarını haberimizde bulabilirsiniz...

Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı (Günümüzdeki adıyla Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı) tarafından 2017 yılında paylaşılan Türkiye’de Çocuklara Yönelik Koruyucu ve Önleyici Politikaları Değerlendirme Çalıştayı Raporu’na göre, internet erişimi iki yaşına kadar düştü. Dünyada da benzer bir tablo söz konusu. İsveç'teki araştırmalar tıpkı Türkiye’de olduğu gibi internetle tanışma yaşının ikiye kadar düştüğünü gösterirken dünya genelinde de 0 - 15 yaş grubu kullanıcıların sayısının iki milyarı geçmesi dikkat çekiyor.

İnternetle tanışma yaşı hızla düşerken ebeveynlerin çocuklarının güvenliğine yönelik endişeleri ise artıyor. Şiddet içerikli ve müstehcen görüntülerden Dünya Sağlık Örgütü’nün 2018’de sağlık sorunu olarak tanımladığı bilgisayar oyunu bağımlılığına uzanan pek çok neden dolayısıyla ebeveynler çocuklarının bilgisayar kullanımını kontrol altına almak istese de, kimi zaman bu durum çocuklarıyla aralarında bir çatışma unsuruna dönüşebiliyor.

Millenicom, bu yıl 5 Şubat’a denk gelen Güvenli İnternet Günü (GİG) öncesinde, ebeveynlere çocuklarının internet kullanımına yönelik önerilerde bulundu.

-Çocuğunuzun internetle tanışma yaşını mümkün olduğunca ertelemeye, bunu sağlamak için yanında sürekli akıllı telefonunuzla veya bilgisayarınızla ilgilenmemeye özen gösterin.

-Güvenli internet kullanımını sağlamak için öncelikle interneti tanıyor ve kullanabiliyor olmanız çok önemli.

-Çocuğunuz internetle ilk olarak sizin yanınızda tanışmalı. Bu sayede ona internetin ne derece faydalı olduğunu anlatabilir, birlikte araştırma yapabilir, yaşına uygun programlar izleyebilir, müzik dinleyebilir ya da hobilerini gerçekleştirebilirsiniz.

-İnternete girilen bilgisayarın evin salonu gibi ortak bir alanda olmasına dikkat edin.

-İnternet kullanımının çocuğunuzun eğitim ve sosyal hayatının önüne geçmesini engellemek adına kullanım süresiyle ilgili kısıtlamaları ilk andan itibaren net bir şekilde belirleyin.

-Sosyal medya hesaplarında onlarla arkadaş olun, bu sayede paylaşımlarını daha rahat görebilir, gerekli noktalarda uyarılarda bulunabilirsiniz.

-Yabancılarla konuşmaması ve hoşlanmadığı bir durumla karşılaştığında hemen size haber vermesi gerektiğini anlatın. Fotoğrafını ve videosunu göndermemesi konusunda özellikle uyarın.

-İnternet üzerinden kimseyle kullanıcı adı, şifre gibi bilgileri paylaşmaması gerektiğini hatırlatın.

-Zararlı içeriklerden korumak için filtreleme ve güvenlik programları kullanın.

-Oynadığı oyunları takip edip araştırma yapın. Oyun şiddet içeriyor mu, çevrimiçi konuşma var mı gibi unsurları göz önünde bulundurun.

-Tarayıcı geçmişine göz atarak hangi internet sitelerine girdiğini kontrol edin.

-Çocuğunuzun davranışlarında bir farklılık görüyorsanız mutlaka konuşun. Bunun yanı sıra, rehber öğretmeniyle irtibata geçerek okuldaki davranışları hakkında bilgi alın.

İnternet aslında 'ağlararası iletişim' anlamına gelir ve bireye, tüm telekomünikasyon ağlarının bir başka bireyle iletişim kurması için verdiği imkanı tanımlar.

Bir başka deyişle internet 'ağların ağları'dır. Yani ağlar arasında bilgi taşımacılığı sağlar. Bilgi otobanı terimi de interneti tanımlamak için kullanılabilir. Bu tanımlamalardan dolayı birçok kişi interi bir konsept ya da soyutluk olarak görür. Aslına bakılırsa bu inanış aşağı yukarı doğrudur. intergovernance.org sitesini yöneten profesör Milton Mueller, 2014 yılında Time dergisi için yazdığı makalesinde interneti 'bir nesnedense daha çok bir süreç' olarak tanımladı.

Fakat interneti sağlayan yönlendirme (routing) protokollerinin yaratıcısı mühendis Tony Li, internetin güncel durumunun fiziksel ve metafiziksel bileşenlerden oluştuğunu söylüyor. Soru cevap sitesi Quora'da sorulan bir soruya Li ''Evet, internet fiziksel olarak var. İnternet bir takımdır; Birçok farklı bileşenin birleşimidir. Evet, bu bileşenler bireysel olarak sahiptir ve kendi ilgili özerk sistemleri ile çalışırlar. Fakat işlev bakımından interneti oluşturmaya vakfedildikleri gerçeği tartışılmazdır.'' yanıtı vermişti. Li ayrıca veri merkezleri, fiber, koaksiyal kablolar ve routerlar (yönlendirici) gibi örnekleri vererek fiziksel varlığından şüphe duyanların ayağına 'ana yönlendiriciyi bırakmayı' önermiştir.

Okyanuslarda bile kablolar mevcuttur ve bu kablolar son derece şaşırtıcıdır. Denizaltı iletişim kablolarının kurulumu özel gemilerle gerçekleştirilir. Bu kabloların kalınlıkları bir soda şişesi ve keçeli kalem genişliğindedir. Kablolar binlerce kilometre uzunluktadır ve maddi değerleri milyonlarca dolarla ifade edilebilir. İnternette yaşanan uluslararası aksaklıklar, bu kabloları kesen gemiler sebebiyle yaşanır.

Burada bahsedilen bilgilerde idrak etmeniz gereken en önemli nokta internetin gökte ya da bulutlarda değil, burada yani Dünya'da bulunduğu ve görülebilir olduğudur.

İnternet nasıl çalışıyor?

Birçok kişi internete kablosuz olarak bağlansa da internet bağlantıları mutlaka bir kabloya ihtiyaç duyar. Kablosuz internetle (Wi-Fi) ile bile internete bağlı olsanız bile, bağlantı mutlaka bir yönlendiriye (router) geri döner. Yönlendiriciler kablo ağlarına bağlanır. Akıllı telefonlarda ise kablosuz bağlantı, kablo ağına kablo ile bağlı bir baz istasyonuna bağlanır. Zeminin altına ya da elektrik direklerine bağlanmış kablolar ister fiber optik ister bakır olsun, internet kablolar ağı ile bağlıdır.

 İnternet dünyasında sunucular (server) ve istemciler (client) yer alır. Sunucular diğer cihazlara hizmet sağlayan makinelerdir ve direkt olarak internete bağlıdır. E-posta sunucusu, web sunucusu ve veri sunucusu bulunur ve her bir sunucu asla değişmeyen statik internet protokolü IP adresine sahiptir. IP adresleri bilgisayarların birbirini bulabilmesini sağlar.

Evinizde kullandığınız dizüstü bilgisayarlar bir sunucu değil istemcidir. Çünkü ev bilgisayarları internete, internet hizmet sağlayıcısı tarafından (ISP) direkt olmayarak bağlanır. Evinizden internete bağlanmak için internet hizmet sağlayıcısı tarafından sunulan Wi-Fi bağlantısına bağlanırsınız. İnternet hizmet sağlayıcısının sunduğu internet hizmeti sizi sunucunun IP adresine bağlar. Web sayfaları ve e-postalar sunucunun hard diskinde yer alan dosyalardır.

İnternet üzerinden gönderilen bilgi nereye gideceğini nasıl biliyor?

İnternet üzerinden bir görsel, dosya ya da mesaj gönderdiğiniz her an bilgisayar bilgiyi daha küçük bölümlere ayırır. Buna paket (veri) adı verilir. Paketler sunucu tarafından alındığı anda orijinal haline geri dönerler.

Bilginin doğru hedefe ulaştığına emin olmak için sunucular, dosyaları bir IP adresine gönderir. İstemci olarak sizin IP adresiniz, bulunduğunuz yere ve internete nasıl bağlandığınıza göre değişir. IP adresleri ayrıca internet hizmet sağlayıcıları tarafından da yasa dışı suç faaliyetlerini tespit etmek amacıyla da kullanılır.

Yönlendirici (Router) nedir?

Yönlendirici herhangi bir yerde iki ya da daha fazla cihazı internet hizmet sağlayıcısıyla bağlamak için kesiştirir. Yönlendiriciler paketleri internet üzerinde hedeflerine ulaşmaları için yardımcı olma görevini üstlenir. Herhangi bir yerde bir web sitesini ziyaret ettiğiniz her an 10 ile 15 yönlendirici paketlerinizi bilgisayarınızdan alıp götürmeyi sağlar.

 Bilgisayarlar kablosuz internete (Wi-Fi) nasıl bağlanır?

Kablosuz internet tıpkı Bluetooht teknolojisi gibi çalışır. Cihazlar arasında sinyalleri iletmek için radyo frekanslarını kullanır. Kablosuz internet özelliği bulunan bir bilgisayar, Gigahertz aralığı üzerinden kablosuz yönlendiriciden aldığı sinyallerle internete bağlanır. Kablosuz internet bağlantısı anlamına gelen Wi-Fi kelimesinin açılımı Wireless Fidelity'dir ve kablosuz bağlantı anlamına gelir ve kablosuz yerel alan ağı WLAN (wireless local area network) ile eş anlamlıdır.

İnternetin sahibi kimdir?

Cevabı basit; Hiçkimse! Temel olarak herkes internet hizmetinden faydalanabilmek için bir şekilde ödeme yapar. İnterneti elinde bulunduran bir kişi ya da kurum yoktur. Bir alan adı (domain) satın aldığınızda aslında internet altyapısının bir parçası için ödeme yaparsınız.