Hafızayı güçlendirmek mümkün mü? İyi bir hafızaya sahip olmak için neler yapmalıyız? Dünyaca ünlü beyin uzmanından tavsiyeler
Son dönemlerde Alzheimer gibi hafıza sorunlarlarına neden olan hastalıklar, çağın en korkutucu hastalıkları arasında görünüyor. Peki hafızayı güçlendirmek mümkün mü? İyi bir hafıza için neler yapmalıyız? Zihin üzerine 20’den fazla kitap yazan, George Washington Üniversitesi Hastanesi Tıp ve Sağlık Fakültesi’nde nörolog ve klinik profesör olan sinirbilimci Dr. Richard Restak hafızayı korumak için birbirinden önemli ipuçlarını açıkladı.
Dr. Richard Restak, yaşın ilerlemesiyle birlikte hafızada yaşanan zayıflamanın kaçılmaz olduğunu ileri sürüyor ve son kitabında (The Complete Guide to Memory: The Science of Strengthening Your Mind) hafızayı güçlendirmek için tavsiyelerde bulunuyor.
Ünlü doktor, önerdiği hafıza egzersizlerinin her gün yapılması gerektiğinin altını çiziyor.
Sağlıklı bir hafıza geliştirmek ve sürdürmek için Dr. Restak’ın önerdiği bazı ipuçları bu şekilde:
ODAKLANIN
Dr. Restak’a göre hafıza problemleri düşünüldüğünün aksine zayıflayan bellekten değil, dikkat eksikliğinden kaynaklanıyor. Örneğin, kalabalık bir ortamda tanıştığınız birinin adını unuttuysanız, bunun nedeni o sırada birkaç kişiyle konuşuyor olmanız ve onunla tanıştığınızda yeterince dikkatinizi vermemiş olmanız.
Dr. Restak, dikkat eksikliğinin hafızaya etkisini; “Dikkatsizlik, hafıza güçlüklerinin en büyük nedenidir. Bu, belleği doğru bir şekilde kodlamadığınız anlamına gelir” diye açıklıyor.
EZBER YAPIN
Dr. Restak, hafızayı güçlendirmenin bir diğer yolununda egzersiz yapmak olduğunu düşünüyor. Hafızanıza egzersiz yaptırmak isterseniz de ezber yapın diyerek ekliyor: Örneğin, marketten alınacaklar listesini oluşturup, ezberleyin. Markete gittiğinizde de listenizi (veya telefonunuza kaydettiğiniz notu) otomatik olarak çıkarmak yerine, her şeyi hafızanızdakilere göre alın.”
YEMEK YAPIN
Ünlü doktor markete gitmeyenler için ise yemek tariflerinin ezberlemelerini öneriyor. Sık Sık yemek yapmanın aslında hafızayı geliştirmek için harika bir yol olduğunu belirtiyor.
NAVİGASYON KULLANMAYIN
Dr. Restak, günlük hayatta hafızayı aktif hale getirebilecek egzersizler için GPS kullanmamayı da öneriyor: “Arada bir, GPS’inizi açmadan arabaya binin ve hafızanıza göre sokaklarda gezinmeye çalışın.”
Yeni bir araştırmaya göre; zaman içinde GPS’i daha sık kullanan kişilerin üç yıl sonra uzamsal belleklerinde daha keskin bir bilişsel düşüş gösterdiği ileri sürüldü.
KURGUSAL OKUMAYA DİKKAT EDİN
Dr. Restak’a göre hafıza sorunlarının ilk göstergelerinden biri kurgudan vazgeçmek: “İnsanlar, hafıza sorunları yaşamaya başladıklarında, kurgusal olmayan okumaya geçme eğilimindeler.”
Dr. Restak; kurgunun, metinle aktif bir şekilde ilgilenmeyi gerektirdiğini fark ettiğini anlatıyor: “Sayfa 11’e geldiğinizde karakterin Sayfa 3’te ne yaptığını hatırlamanız gerekiyor.
TEKNOLOJİYLE ARANIZA MESAFE KOYUN
Ünlü doktora göre teknolojinin sağladığı kolaylık zihinsel yetenekleri zamanla köreltebiliyor: “Her şeyi telefonunuzda saklamak, ‘bilmiyorsunuz’ anlamına gelir. Bir cep telefonu kamerası tüm işi sizin yerinize yapabiliyorken, neden odaklanmaya, konsantre olmaya ve bir şeyi görselleştirmek için çaba sarf etmeye uğraşasınız ki?”
Ayrıca, teknolojinin yarattığı bir diğer sorun da odağımızı uzaklaştırması: “Günümüzde hafızanın en büyük engeli dikkat dağınıklığı. Bu araçların çoğu, onları kullanan kişiyi bağımlı kılmak amacıyla tasarlandığından ve genellikle dikkatimiz dağılır. Bugün insanlar Netflix izlerken, bir arkadaşıyla konuşurken veya sokakta yürürken e-postalarını kontrol edebilir. Tüm bunlar, anıları kodlamak için kritik olan şu ana odaklanmamızı engelliyor.”
RUH SAĞLIĞINIZA DİKKAT EDİN
Psikolojinizin ve ruh halinizin hafıza üzerinde etkisi düşünüldüğünden fazla. Örneğin, depresyon hafızayı büyük ölçüde azaltabilir. Dr. Restak, “Hafıza sorunları nedeniyle nörologlara sevk edilen kişiler arasında en büyük nedenlerden biri depresyondur” dedi.
Dr. Restak’a göre; duygusal durum, hatırlanan anıların türünü de etkiliyor. Hipokampus (veya Dr. Restak’a göre bellek giriş merkezi) ve amigdala (beynin duyguları ve duygusal davranışları yöneten kısmı) bağlantılı. “Yani; kötü bir ruh halindeyken veya depresyondayken, üzücü şeyleri hatırlama eğilimindeyiz. Depresyonu tedavi etmek, genellikle hafızayı da geri yükler.”
HANGİSİ HAFIZA SORUNUNA İŞARET EDİYOR?
Dr. Restak, her sorunun hafızadaki kayıplara işaret etmeyeceğine de dikkat çekiyor. “Örneğin, kalabalık bir yerde arabanızı nereye park ettiğinizi hatırlamamak oldukça normal. Bununla birlikte, park yerine nasıl geldiğinizi unutmak, olası hafıza sorunlarına işaret eder.”
Dr. Restak bu durumu şu sözlerle özetliyor: “Neyin endişe verici olması gerektiğini bilmenin basit bir çözümü yok. Bunların çoğu bağlama bağlı. Örneğin, otelinizin oda numarasını unutmanız normal, ancak dairenizin adresini değil. Endişeniz varsa, bir tıp uzmanına danışmak en iyisi.”