İngiliz uzman: Afgan ordusunun çökmesinin sebebi 'hayalet askerler'!

Afganistan'da Taliban'ın ilerleyişi, deneyimli uzmanları bile şaşırtan bir hızda gerçekleşti. Bölgesel merkezler domino taşları gibi teker teker düştü. 

Düşmez denilen Kandahar ve Herat şehir merkezlerinin bile büyü bir hızla Taliban işgaline girmesinin ardından, İngiliz savunma uzmanı Jonathan Beale, Taliban ve Afgan ordusunu ve halkla etkileşimlerini detaylı şekilde değerlendirdi. 

Taliban'ın şaşırtan bir hızla ilerlemesinin sebeplerini gösterdi.

BBC'nin Savunma Muhabiri Jonathan Beale'in haberine göre Taliban'ın 60 bin savaşçıdan oluşan çekirdek bir güce sahip olduğu tahmin ediliyor.

AFGAN DEVLETİ VE ORDUSU MÜCADELEYE DEVAM EDİYOR

Rüzgar açıkça Taliban'dan yana eserken Afgan hükümeti kontrolü yeniden sağlamak için mücadeleyi sürdürüyor.

Bu hafta medyaya sızan bir ABD istihbarat raporuna göre başkent Kabil haftalar içinde kuşatılabilir ve hükümet 90 gün içerisinde düşebilir.

ABD ve NATO müttefikleri, Afganistan'da son 20 yıldır güvenlik güçlerini eğitip donatmakla meşgul.

TALİBAN'IN EN BÜYÜK GÜCÜ: AFGAN ORDUSU'NDAKİ YOLSUZLUK

Teoride, bugün itibariyle hava desteğinden yoksun Taliban militanlarına göre daha büyük bir güce sahip olan Afgan hükümeti bir adım önde görünüyor.

Afgan güvenlik güçleri kağıt üzerinde 300 bin kişinin üzerinde bir mevcuda sahip. Bu sayıya, Afgan ordusu, hava kuvvetleri ve polisi de dahil.

Ancak gerçekte ülkede askeri istihdam her zaman sorunluydu. 

'HAYALET ASKERLER' TALİBAN'IN EKMEĞİNE YAĞ SÜRÜYOR

Afgan ordusu ve polis güçleri, yüksek kayıp, firar ve yolsuzluk dolayısıyla sıkıntılı bir geçmişe sahip. Bazı generallerin, aslında var olmayan ve "hayalet asker" olarak anılan birliklerin maaşlarını zimmetine geçirdiği iddiaları var.

Afganistan'ın Yeniden İnşası Özel Teftiş Heyeti (SIGAR), "yolsuzluğun yıpratıcı etkileri hakkında endişelerini" bildirerek, gerçek askeri güce ilişkin verilerin doğruluğunun "kuşkulu" olduğunu ifade etti.

İNGİLİZ UZMANLAR: ORDUNUN GERÇEK GÜCÜ ASLA ÖĞRENİLEMEDİ

İngiltere'deki savunma ve güvenlik araştırmaları enstitüsü Royal United Services Institute'dan Jack Watling, Afgan ordusunun gerçek gücü hakkında hiçbir zaman kesin bir bilgi olmadığı görüşünde.

ASKERLER TECRÜBESİZ

Watling'e göre, ordudaki sorunlar bununla da bitmiyor. Askerler genellikle hiçbir aile bağlarının olmadığı yerlere gönderiliyor ve hiçbir çatışmaya bile girmeden görev yerlerini terk ediyor.

TALİBAN'IN GÜCÜNÜ ÖLÇMEK DAHA DA ZOR

Taliban'ın gücünü ölçmek daha da zor. Sayıları 60.000 ila 200.000+ arasında değişiyor.

ABD Kara Harp Okulu bünyesindeki Terörizmle Mücadele Merkezi'ne göre Taliban 60 bin savaşçıdan oluşan çekirdek bir güce sahip. Taliban'a destek veren diğer askeri gruplarla birlikte sayı 200 bini geçiyor.

TALİBAN, BAĞIMSIZ GRUPLARIN GEVŞEK BİR KOALİSYONU

Eski İngiliz ordusu yetkilisi Dr. Mike Martin, Taliban'ı yekpare bir grup olarak görmenin tehlikelerine işaret ediyor. "Taliban, bağımsız grupların gevşek ve muhtemelen geçici bir koalisyonu olmaya daha yakın" diyen Martin, Afgan hükümetinin de benzer şekilde yerel hiziplerin ayrımlarını yansıttığı görüşünde.

İNSANLAR ÇOK ÇABUK TARAF DEĞİŞTİRİYOR

Afganistan'da ailelerin, aşiretlerin ve hükümet yetkililerinin, var olmak adına nasıl taraf tuttuğunu ve değiştirdiğini hatırlatıyor.

TALİBAN'IN VE AFGAN ORDUSUNUN SİLAHA ERİŞİM GÜCÜ

Afgan hükümeti finansman ve silah bulma konularında da avantaj sahibi olarak görülüyor.

Hükümet, büyük kısmı ABD'den gelmek üzere milyarlarca dolar yardım alarak asker maaşlarını ve ekipman giderlerini ödüyor.

SIGAR'ın Temmuz 2021 raporunda, Afganistan'ın güvenliği için 88 milyar dolar harcandığı kaydediliyor.

HÜKÜMETİN YARDIMLARI YANLIŞ HARCAMASI SEBEPLERDEN BİRİ

Ancak raporda, bu paranın gerçekten doğru şekilde harcanıp harcanmadığının sahadaki savaşı belirleyeceği de ifade ediliyor.

Afganistan Hava Kuvvetleri, savaşın seyrini belirlemekte kritik bir role sahip. Ancak Taliban'ın pilotları daha çok hedef almaya başlamasıyla 211 uçağın kullanımı bir sorun haline geldi. Sahadaki komutanların taleplerini karşılamakta güçleşiyor.

Leşkergâh gibi Taliban saldırısı altındaki kentlerde ABD Hava Kuvvetleri de devrede. Ancak bu desteğin ne kadar süreceği belirsiz.

TALİBAN, UYUŞTURUCUDAN PARA KAZANIYOR

Taliban'ın, uyuşturucu ticaretinden gelir elde etmekle birlikte, Pakistan'dan da yardım aldığı ileri sürülüyor.

ORDUNUN SİLAHLARI SÜREKLİ TALİBAN'IN ELİNE GEÇİYOR

Öte yandan, ABD'nin Afgan güvenlik güçlerine sağladığı silah ve mühimmat da Taliban'ın eline geçebiliyor.

Afganistan hala Sovyet işgalinden kalma silahlarla dolu. Taliban, çok daha sofistike bir gücün derme çatma bir orduyla da alt edilebileceğini gösterdi.

El yapımı bombaların ABD ve İngiltere güçleri üzerindeki ölümcül sonuçlarını düşünmek bile yeterli. Sahayı yakından bilmeleri de bir başka avantaj.

UZMANLAR: TALİBAN'IN PLANI İYİ KOORDİNE EDİLMİŞ

Taliban'ın özgün yapısı bir yana, askeri uzmanlar son dönemdeki ilerlemede iyi koordine edilmiş bir planın izlerini görüyor.

Taliban'ın geleneksel olarak güçlü olduğu güney bölgeler yerine kuzey ve batıya yönelen saldırıları dikkat çekiyor.

Örgüt, kritik noktalardaki sınır geçişlerini ve kontrol noktalarını da ele geçirdi ve para sıkıntısı çeken hükümetin gümrük gelirlerini kesti.

Önemli rollerdeki yetkilileri, insan hakları aktivistlerini ve gazetecileri de öldürdüler.

AFGAN HÜKÜMETİNİN BELLİ BİR STRATEJİSİ YOK

Afgan hükümetinin stratejisini tanımlamak ise oldukça zor.

Hükümetin, Taliban'ın ele geçirdiği tüm bölgeleri geri alma vaatlerinin altı boş görünüyor.

Eski İngiliz ordu görevlisi Ben Barry, büyük kentleri savunmak konusunda bir plan olduğu görüşünde. Leşkergâh'ta Afgan komandoların konuşandırıldığı biliniyor.

Afgan özel kuvvetlerin sayısı çok kalabalık değil. Yaklaşık 10 bin kişiden oluşuyor.

SAHADAKİ İVME TALİBAN MİLİSLERİNE MORAL VERİYOR

Taliban, propaganda savaşını da önde götürüyor. Barry, sahadaki ivmenin Taliban'a moral verdiğini ve birlik duygusunu güçlendirdiğini aktarıyor.

Afgan hükümeti için durum kasvetli görünüyor. Savunma uzmanı Jack Watling, Afgan ordusu için durumun kötümserleştiğini söylese de, siyasette durumun düzeltilebileceği görüşünde.

HÜKÜMETİN AŞİRET LİDERLERİNİ KAZANMASI GEREKLİ

Hükümet eğer aşiret liderlerini kazanabilirse, durumun geri çevrilmesi mümkün olabilir.

Mike Martin, eski Afganistan Cumhurbaşkanı Yardımcısı Raşid Dostum'un geri dönmesinin önemli bir an olduğu görüşünde.

MAREŞAL DOSTUM, MEZAR-I ŞERİF'İ SAVUNUYOR

Raşid Dostum, Cumhurbaşkanı Eşref Gani ile birlikte, geleneksel olarak Taliban karşıtı bir yer olan Mezar-ı Şerif'e giderek hükümet yanlısı güçleri harekete geçirmeye çalıştı.

SAVAŞ KIŞA KADAR BİTMEZSE ASKIYA ALINABİLİR

Yaz aylarına damga vuran savaş, Afganistan'da kışın başlamasıyla durulabilir. Yıl sonuna kadar Afgan hükümetinin Kabil ve büyük şehirleri elinde tuttuğu bir denge durumu oluşabilir.

Taliban içerisinde çatlaklar oluşursa, manzara tamamen tersine de dönebilir. Bazı Taliban milislerinin işgal ettikleri şehirlerde çarpışan arabalara binerek eğlendikleri görüldü.

Ancak şu an için ABD ve NATO'nun Afganistan'a "istikrar getirme" çabaları, Sovyetlerin girişimi kadar beyhude görünüyor.