İzmir'de her yağış sonrası aynı manzara! 19. yüzyıldan beri hiç dokunulmamış, asırlık su boruları ve rögar kapakları ortaya çıktı
İzmir'de her sağanak sonrası su baskınları meydana gelen Kemeraltı Çarşısı'nda gerçekleştirilen altyapı çalışmaları sırasında, yüzyıllardır altyapıya hiç dokunulmadığı ortaya çıktı. Çalışmalarda 19. yüzyıldan kalma su boruları ve rögar kapakları bulundu.
CHP'li İzmir Büyükşehir Belediyesi'nin her yağmurda suyla dolan Kemeraltı’nda başlattığı altyapı çalışmaları sırasında kullanımda olan 19. yüzyıldan kalma su boruları ve rögar kapaklarıyla karşılaşıldı.
Yaklaşık 80 hektar büyüklüğünde, 236 farklı meslek grubundan 9 bin küçük ve orta boy işletmenin yer aldığı 7 bin yıllık tarihi çarşı, İzmir'in önemli ticaret merkezlerinden biri. Fakat kent için bu kadar önemli bir noktada yıllardır altyapı sorunları yaşanıyor.
19. YÜZYILDAN BERİ ALTYAPI ELLENMEMİŞ
İzmir Büyükşehir Belediyesi, Kemeraltı Çarşısı'nda bir altyapı çalışması başlattı ve Başkan Tunç Soyer’in yüz yılın yatırımı olarak nitelediği çalışmalarda bir gerçek ortaya çıktı.
Çalışmalar sırasında 19. yüzyıldan beri altyapıya hiç dokunulmadığı ortaya çıktı. Asırlık su boruları ve rögar kapaklarıyla karşılaşıldı.
Parçaları bulunan demir boruların, 1895 yılında Osmanlı Devleti’nden şehre su isale etmek için imtiyaz alan Belçikalı yatırımcıların kurduğu “Compagnie Ottomane des Eaux de Smyrne” (İzmir Suları Osmanlı Şirketi) tarafından döşendiği öğrenildi.
"80 YILDIR BAZI BORULARDA DEĞİŞİM YAPILMAMIŞ"
DEÜ Öğretim Üyesi Tarihçi Dr. Erkan Serçe ise Belçikalı firmaya imtiyaz verildikten sonra şirketin iki şekilde çalıştığını ifade ederek, “Firma içme suyu hizmetini doğrudan doğruya abonelere götürdü hem de yapılan anlaşmalarda belli bölgelerde genel çeşmeler koyarak bölgeye su verdi. İlk etapta su şirketinin döşeme faaliyeti içme için sınırlıydı. Şirket İzmir Belediyesi’ne geçtikten sonra genel olarak bütün her yere hizmetini genişletti. 1905 yılına ait APİKAM’da yer alan harita var. Hangi çeşmelere su verildiği gösteriliyor. 49 yıl boyunca su dağıtım imtiyazını elinde tutan şirket, 1944 yılında satın alınarak, su dağıtımı İzmir Belediyesi’nin denetimine girdi. ESHOT kurulunca su şirketi de ESHOT şirketine geçti. Buradan anladığımız 80 yıldır belediyenin devraldığı şirketin döşediği bazı borularda değişim yapılmamış” diye konuştu.
OSMANLICA YAZILAR YAZAN DÖKÜM KAPAKLAR DA BULUNDU
Yapılan çalışmalar sırasında üzerinde Osmanlıca yazılar döküm kapaklara da ulaşıldı. Prof. Dr. Ersoy, “Ülkemizde ikinci düzenli şehir içi telefon şebekesi İzmir'de kurulmuştur. Hükümetle, İzmir Belediyesi arasında 1923 yılında yapılan anlaşma uyarınca; İzmir şehri ile Karşıyaka, Bornova, Buca ve Balçova bölgelerinde 300'lük birer otomatik sistem santral tesisleri yapılması kararlaştırılmıştır. İzmir'de telefon sorunlarını çözmek üzere İzmir Belediyesinin başvurusu üzerine, 1924 yılında hükümet tarafından İzmir Belediyesi'ne telefon işletme ayrıcalığı verilmiştir. Bu ayrıcalık 30 yıl süreli olacak, telefon şebekesi tamamen merkezi batarya sistemi (manuel santral) ile çalışacak ve İzmir, Karşıyaka, Birunabad (Bornova), Kızılçullu'yu (Şirinyer) kapsamı içine alacaktır. Belediye bu ayrıcalığı alınca İzmir'de bir manyetolu telefon şebekesi kurdurmuş, tesis 1925 yılında 200 abone ile işletmeye açılmıştır. 1927 yılında faaliyete başlayan İzmir ve Civarı Telefon Türk Anonim Şirketi, 1938 yılında, yani kuruluşundan 11 yıl sonra hükümetçe çıkarılan bir kanun ile PTT'ye devredilmiştir. Kanal kazılarında bulunan döküm demir kapaklar telefon hatlarının geçtiği sokaklarda kullanılan zemin kutularının kapaklarıdır. Kapakların üzerinde Osmanlı Türkçesi ile İzmir ve Civarı Telefon Türk Anonim Şirketi yazmaktadır” ifadelerini kullandı.