Kıdem tazminatı nedir? Nasıl hesaplanır? Kimler kıdem tazminatı alabilir?

Kelime anlamı olarak tazminat, zarar karşılığı ödenen para demektir. İş yaşamında ise kıdem ve ihbar tazminatı olarak iki türde tazminat bulunmaktadır. İşçinin çeşitli sebeplerle iş yerinden ayrılırken işveren tarafından verilen kıdem tazminatı nedir? Kıdem tazminatı nasıl alınır? Kıdem tazminatı hesaplanırken ücrete hangi ödemeler dahil edilir? Merak ettiğiniz tüm detaylar haberimizde...

Kıdem tazminatı, işçinin çeşitli sebeplerle iş yerinden ayrılırken işveren tarafından 4857 sayılı İş Kanunu gereğince işçiye ödemekle yükümlü olduğu bir tazminat şeklidir. Kendi isteğiyle işten ayrılanlar bu tazminatı alamazlar. Sözleşmenin feshedilmesi veya kadının evlendiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde kendi arzusu ile sona erdirmesi veya işçinin ölümü sebebiyle son bulması hallerinde ödeme yapılır. Ancak kendi isteğiyle işten ayrılan yani istifa eden işçinin bazı şartlarda kıdem tazminatı alma hakları bulunuyor.

İŞTEN KENDİ İSTEĞİ İLE AYRILANLAR HANGİ DURUMLARDA KIDEM TAZMİNATI ALABİLİR?

İşçinin istifa etmesi ya da işi bırakması durumunda tazminat alabileceği sebepler:

– İş yerindeki ağır çalışma şartları nedeniyle sağlığının bozulması.
– İşyerinden zorla istifaya zorlanması halleri(mobbing, psikolojik şiddet) bu durumun belgelenmesi önemlidir.
– İşçinin ücretinin kanun hükümleri ya da sözleşmede yazılan şartlara göre ödenmemesi.
– İşcinin aldığı ücret dışında sosyal yardım alacaklarının(ikramiye, prim, yakacak yardımı, giysi yardım, fazla mesai, hafta tatili) ödenmemesi
– İşçinin sigortasının işveren tarafından geç ve eksik bildirilmesi.
-İşçini haberi olmaksızın işveren tarafında SGK’da giriş-çıkışı yapılması.
– İşçi, dini bayramlar ve resmi tatillerde çalıştırıldığı hallerde ücreti ödenmiyorsa.
– İşverenin yıllık izinleri tam olarak kullandırmaması.
– İşçinin çalıştığı işyerinde bir haftadan uzun süreyle işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebepler.
– Kadın işçinin evlendiği tarihten itibaren 1 yıl içerisinde evlilik nedeniyle ayrılması
– Belirli ya da belirsiz iş sözleşmesiyle çalışan işçinin askerlik nedeniyle işten ayrılması.

-Ayrıca meslekte en az 5 yıl çalışmış olan gazeteciler istifa etseler dahi kıdem tazminatı alabilir.

KIDEM TAZMİNATI NASIL HESAPLANIR?

İşçinin işe başladığı tarihten itibaren hizmet aktinin devamı süresince her geçen tam yıl için işverence işçiye 30 günlük giydirilmiş brüt ücreti tutarında kıdem tazminatı ödemekle yükümlüdür. Bir yıldan artan süreler için de aynı oran üzerinden ödeme yapılır. Kıdem tazminatı hesaplanırken sadece damga vergisi kesintisi yapılır.

Kıdem tazminatı hesaplanırken ücrete hangi ödemeler dahil edilir?

- Çıplak ücret
- Yemek yardımı
- Kasa tazminatı
- Gıda yardımı
- Yakacak yardımı
- Eğitim yardımı
- Konut yardımı
- Giyecek yardımı
- Erzak yardımı
- Sosyal yardım niteliğindeki ayakkabı ya da bedeli
- Unvan tazminatı
- Aile yardımı
- Çocuk yardımı
- Temettü
- Havlu ve sabun yardımı ( işyerinde kullanılacaksa tazminat hesabında dikkate alınmaz)
- Taşıt yardımı
- Yıpranma tazminatı
- Kalifiye
-Nitelik zammı
- Sağlık yardımı
- Mali sorumluluk tazminatı
- Devamlı ödenen primler

Kıdem tazminatı hesaplanırken ücrete hangi ödemeler dahil edilmez?

- Yıllık izin ücreti
- Evlenme yardımı
- Hafta tatil ücreti
- Bayram harçlığı
- Hastalık yardımı
- Genel tatil ücreti
- Doğum yardımı
- Ölüm yardımı
- İzin harçlığı
- Jestiyon ödemeleri
- Teşvik ikramiyesi ve primleri, jübile ikramiyesi
- Seyahat primleri
- Devamlılık göstermeyen primler
- Fazla çalışma ücreti
- İş arama yardımı
- Harcırah
- Bir defalık verilen ikramiyeler
- İş elbisesi ve koruyucu malzeme bedelleri

Özel sektörde çalışanın, kaç yıldan sonra istifa sonucu kıdem tazminatı hakkı vardır?

Kıdem tazminatına ilişkin düzenlemeler gereği, iş sözleşmesini kendi isteğiyle fesih eden işçinin (istifa), herhangi bir tazminat hakkı oluşmamaktadır. Çalışma süresinin belirli bir süreyi aşması, bu konudaki genel uygulamayı değiştirmemektedir. Öte yandan; iş sözleşmesini fesih etmek isteyen işçi (istifa), feshi yazılı olarak ve çalışma süresine göre 2 ile 8 hafta arasında değişen sürelerle uygulanan bildirim süresine bağlı kalarak işverenine iletmekle yükümlüdür.