Arnavutluk

Arnavutluk, Arnavutça adıyla Shqipëria, 28.748 kilometrekarelik yüz ölçümü ve bulunduğu konum itibariyle hem kültürel hem de coğrafi özelliğiyle bir Balkan ve de Akdeniz ülkesidir. Güney Avrupa’da yer alan Arnavutluk, 611 km kıyı şeridiyle Adriyatik ve İyonya denizine ev sahipliği yapıyor.

Sınır komşularında ise; kuzey ve kuzeydoğusunda Karadağ ve Kosova, doğusunda Makedonya, güneyinde ise Yunanistan yer alır.

Dağlar Ülkesi

Arnavutluk, Adriyatik ve İyonya denizine kıyısı olmasına rağmen ülkenin yaklaşık %70’inden fazlası dağlıktır. Ülkenin batısında Adriyatik Denizi’ne paralel olarak Dinar Alpleri, kuzeyinde de Arnavutluk Alpleri uzanır. Ülkenin en yüksek noktası ise 2764 m yüksekliğiyle Korab Dağı’dır. Topraklarının deniz seviyesinden yüksekliği ortalama 200 metredir. Arnavutluk’un ortalama yüksekliği ise 708 metredir ve bu gerçekçi bir tanım olarak Arnavutluk’u bir dağlar ülkesi olarak adlandırılmasına neden olur.

Arnavutluk’un büyük akarsularını ise, 280 km ile Drin Nehri, 253 km ile Seman Nehri ve 236 km ile Viyasa Nehri oluşturur. Bu nehirler Arnavutluk’un bir nevi can damarıdır.

İklim

Bulunduğu konum ve yapısı itibariyle de Arnavutluk’ta iklim şartları da değişkenlik gösterir. Güney ve kıyı kesimlerinde kışlar ılık ve yağışlı, yazları ise sıcak ve kurak geçen Akdeniz iklimine sahiptir. Orta bölümünde ise kış aylarının bol yağışlı soğuk olduğu, yaz aylarında ise nispeten yağışlı kurak geçen karasal iklime sahiptir. Kuzeydoğusunda ise yer alan alpler dolayısıyla yoğun yağışlı ve soğuğun hakim olduğu alp iklimi görülür.

Nüfus ve Şehirler

Arnavutluk’ta 2012 sayımına göre 3.002.859 kişi yaşamaktadır. Şimdi ki tahminlere göre bu 3 milyonun biraz üzerindedir. Bu nüfusun yaklaşık % 36’sı şehirlerde yaşamaktadır. Etnik yapı itibariyle, bölge ülkelerinin aksine nüfusun yüzde 97’isini Arnavutlar oluşturur. Bu açıdan homojen bir nüfus yapısına sahiptir.

Ülkenin en büyük şehri ve başkenti Tiran’da ise şehrin metropol alanıyla birlikte 765 bin üzerinde insan yaşamaktadır.

Arnavutluk idari olarak 12 büyük ile ayrılmıştır. Bu 12 il:

Berat, Durrës (Dıraç) Elbasan, Fier, Gjirokastër (Ergiri) Korçë Görice, Kukës, Lezhë (Leç) Dibër (Debre) Shkodër (İşkodra) Tirana (Tiran) Vlorë (Avlonya)

Yine bu illerin altında 36 adet şehir (ilçe) yer almaktadır.

İSİM KÖKENİ

Arnavut / Arnavutluk / Shqipëria / Albania

Ülke ismi olarak Arnavutluk ve Arnavut ismi bir Toska Arnavut boyu olan Arvanit’lerin Türkçeleştirilmiş halidir. Arnavut asıllı Osmanlı aydını Şemsettin Sami’ye göre Arnavut çiftçi demektir.

Uluslarası ve dünya dillerinde kullanımda yer alan Albania (Arnavutluk) terimi ise Latince alba, dağlık bir ülke olmasından dolayı “yüksekte duran” anlamındadır. Arnavutluğa “Albania” ve Arnavutlara “Albanian” denilmektedir.

Arnavutça da ise ülke ve millet ismi sözcük anlamı itibariyle kartal Shqiponja’dan türetilmiştir. Arnavutluk, kartallar ülkesi anlamında Shqipëria şeklinde adlandırılırken, Arnavutça (Shqip) ve Arnavut (Shqiptar) olarak kullanılmaktadır.

Dil

Arnavutluk’ta resmi dili Arnavutça’dır. Arnavutça (gjuha shqipe) Hint-Avrupa dil ailesi mensup kendi içinde özgün kola ayrılan bir dildir. Avrupa’nın en eski halkı olan Arnavutların, ataları Pelasg’lar ve İlliryalılar’dan bu yana binlerce yıllık bölge geçmişiyle konuşulmaktadır.

Arnavutça, kuşkusuz bu binlerce yıl içinde gerek Venedik etkisi dolayısıyla Latince, Roma (Bizans) ve komşuluk, yakınlık itibariyle Yunanca, Slavca, Osmanlı döneminden Türkçe ve Arapça olmak üzere pek çok dilden etkilenmiştir ve bu dillerden de kelimeleri barındırmaktadır. Fakat yine de binlerce yılın ardından Arnavutça kelime haznesi olarak saf bir dil olarka kalmıştır.

Arnavutça, başta Arnavutluk olmak üzere yine Arnavutların yoğun yaşadığı Kosova ve Makedonya’da yoğun olarak konuşulmaktadır. Bunun dışında yine Avrupa’nın pek çok ülkesinde ve ayrıca Türkiye’de de yoğun olarak kullanılmaktadır.

Din

Din, Arnavutluk’ta 1944-1991 yıllara arasında 46 yıl iktidarda kalan Enver Hoca (Hoxha) yönetimindeki komünist rejimi tarafından yasaklı konular arasındaydı ve Arnavutluk dünyanın ilk ve tek ateist devleti ilan edilmişti. Bu açıdan bu yıllar arasında Arnavutluk’ta toplumun büyük kesimi din konularının tamamen dışında yaşadı.

Bu rejimin ve 1991’de Doğu Avrupa’daki komünist rejimlerin yıkılmasının ardından sonra dini konular Arnavutlukta yeniden serbest bırakılmıştır.

Bu uzun zaman sonrasında 2011 nüfus sayımında Arnavut vatandaşlarının dine ilişkileri şu şekildedir;

% 56.7 İslam
% 10.03 Roman Katolik
% 6.75 Arnavut Ortodoks
% 5.49 belli bir dine bağlı değil
% 2.5 Ateist,
% 2.09 Bektaşi
% 0.14 Protestan/Evanjelik