Cumhuriyet Gazetesi

1924 yılından beri yayınlanan Cumhuriyet Gazetesi, Cumhuriyet Vakfı’na aittir. Cumhuriyet gazetesinin isim babası Atatürk’tür. O sıralarda Kurtuluş Savaşı’nı destekleyen ilk gazete olan Yeni Gün’ü yayımlamaya devam eden Yunus Nadi (Abalıoğlu), 7 Mayıs 1924 tarihinde Cumhuriyet’i iki ortağı Nebizâde Hamdi ve Zekeriya Sertel ile birlikte -günümüzde Pembe Konak adıyla anılan- eski İttihat ve Terakki Fırkası Genel Merkez binasında kurdu ve gazeteyi yönetmesi için Zekeriya Sertel’i görevlendirdi. Hüseyin Cahit (Yalçın)’in Tanin'i, Velid Ebüzziya’nın Tasvir-i Efkâr'ı ve Ahmet Emin (Yalman)’ın Vatan'ına karşı yayına başlayan gazete, o dönem için 1 milyona yakın nüfuslu şehirde 7 bin adet satıyordu. Gazetenin adının altında Türkçe yevmi gazete, idare yeri İstanbul, Cağaloğlu yazıyordu. İlk sayıda Yunus Nadi’nin sunuşu ve Mustafa Kemal ile yaptığı röportaj vardı.

Baskı, elle dizilip rotatiflenirdi. İlk defa 1930’da linotip baskıyla beraber resimlerle yayımlandı. Gazetenin başlığının yazı tipi günümüze değin çok az değişti; sadece u harfiyle t harfinde küçük değişiklikler yapıldı. Reklamlara Latin alfabesine geçişle 1928’de çağdaşlaşma hâkim oldu. 1930’da küçük ilan yayımlarına başladı. Aynı yıl ilk renkli ilanı aldı ve ilk renkli fotoğrafı yayımladı. Fotoğrafçılar Namık Görgüç, Selahattin Giz idi.

Dağıtımı 1934’e kadar Artin Efendi yaptı. Ayrıca posta yoluyla abone sistemi vardı. O yıllarda basın İstanbul’da toplanmıştı. Dağıtım ulusal çapta olmadığından bir günün gazetesi Eskişehir’den sonra ertesi gün elde olurdu. Ankara’dan sonra ise bir haftalık gazete okunurdu.

Yunus Nadi 1924’ten 1945’e kadar başyazardı; bazen Zekeriya Sertel, Yakup Kadri, Abidin Daver, M. Nermi, Şükrü Kaya da başyazı yazdı. Yunus Nadi’den sonra 1991’e kadar gazetenin başyazarı oğlu Nadir Nadi Abalıoğlu oldu, diğer oğlu Doğan Nadi Abalıoğlu ise fıkra yazıyordu.

İlk sayılarda yazarlar; Ziya Gökalp, Aka Gündüz, Hasan Bedreddin, Reşat Ekrem Koçu, Ahmet Rasim, Peyami Safa, Ahmet Refik, İsmail Habip, Abidin Daver, Cenap Şahabettin, Vedat Nedim, Halit Ziya, Cevat Fehmi Başkut, Mümtaz Faik, Fuad Köprülü, Halit Fahri idi.

1928’den sonra ilk sayfada Ramiz karikatürü yer aldı. İkinci sayfa bilim adamlarının yazılarına ayrılmıştı ve bu gelenek sürdü.

8 sayfalık gazete, İkinci Dünya Savaşı’ndan kaynaklanan kağıt kıtlığı nedeniyle 4 sayfaya indi. 10 yıl sonra tirajı 25 bine, 1939’da 62 bine çıktı.

İlk kapatılma 29 Ekim 1934’te 10 gün süreyledir. 1940’da hükümetin yayın politikasına aykırılıktan 90 gün kapalı kaldı.

1932’de “Cumhuriyet Gazetesi”nin düzenlediği Türkiye’nin dördüncü güzellik yarışmasında birinci olduktan sonra Belçika’da aynı yıl yapılan, o zamanki adı International Pageant of Pulchritude olan “dünya güzellik yarışması”nda dünya güzeli seçilen “Keriman Halis Ece”nin haberi gazetenin 1 Ağustos 1932 tarihli sayısında tam sayfa verilmişti.
Özel sayfaları içinde çocuk, kadın, moda, sinema, iktisadiyat, tayyarecilik, askeri bahisler, tarih, spor, ilmî musahabe, mizah, röportaj sayfaları vardı. 1933’te 10. Yıl, 1938’de 15. Yıl ekleri verdi. 1936’da Mimar Sinan, Çanakkale özel sayıları. Haftanın filmleri sayfası 1930’da başladı. Latin harfli gazeteye geçişte promosyon da başladı, ucuzluk kuponları verildi. Güzellik ve müzik yarışmaları düzenledi. 1932’de Keriman Halis’in dünya güzeli seçilmesiyle satış arttı.