estetik

Estetik eski Yunanca'da 'Aisthesis' sözcüğünden gelmektedir. Anlamı duymak algılamak demektir. Güzelliğin oluşturulması ve değerlendirilmesiyle ilgilenir. Duygu ve beğeninin yargılanması olarak da geçen duyusal-duygusal değerleri inceler. Sanat felsefesi ile yakından ilişkilidir. En geniş tanımı ile sanat, kültür ve doğa üzerine eleştirel düşünce çalışmasıdır. Estetik konusu ilk çağdan beri filozoflar tarafından irdelenmiştir. Platon, Aristoteles ve daha sonra Aydınlanma Çağı düşünürlerinden Leonardo Da Vinci estetik kavramı ve estetik sorularıyla ilgilenmiştir. Estetikte sadece güzel olan incelenir ve bu tanım estetiğin alanını oldukça daraltmış fakat bazı filozoflar buna karşı çıkmıştır.

Güzel olan ve güzellik hakkında ya da güzellik değeri ve güzellik yargısı felsefe tarihinde her zaman değerlendirmeler söz konusudur. Bu bağlamda hemen her felsefe eğiliminin epistemoloji, mantık ve etik bölümleri olması gibi genelde açık ya da örtük olarak estetik bir bölümü de olduğu söylenebilir.

ETİMOLOJİ

Terimi 1750 yılında ilk ortaya atan Alman düşünür Alexander Gottlieb Baumgarten'in tanımladığı şekliyle estetik, duyusal bilginin bilimidir; konusu da duyusal yetkinliktir. Gerçekleştirmek istediği, güzel üstünde düşünme sanatıdır. Estetik kavramı güzel olanı aramak,duyumsamak şeklinde açıklanır.

Baumgarten'dan önce, estetiği bir felsefe kolu olarak biçimlendiren önemli düşünürlerin başında Alman filozof Immanuel Kant gelmektedir. Estetik sözcüğü, Grekçe aisthesis ya da aisthanesthai sözünden gelir. Aisthesis sözcüğü; duyum, duygu, algılamak, duyular anlamına gelmektedir.

ESTETİĞİN SINIFLANDIRILMASI

Felsefenin bir alt kolu olarak estetiği bazı ölçütlerden hareketle sınıflandırmak mümkündür. Örneğin, bilim dallarına göre, edebiyat estetiği ve resim estetiği ... gibi. Edebiyat estetiğini ise, edebî türlere göre kendi içerisinde de sınıflandırmak mümkündür. Örneğin, şiir estetiği, öykü estetiği, kısa öykü estetiği, roman estetiği, eleştiri estetiği ve drama / tiyatro estetiği ... gibi. Hatta diğer türlerin estetiğinden dahi söz edilebilir. Örneğin masal estetiği gibi. Edebiyat estetiği hakkında özellikle yabancı dillerde oldukça fazla literatür mevcuttur