Merak edilen Çölyak hastalığı nedir?

Yakın dönem içerisinde Çölyak hastalığı vatandaşlar tarafından araştırılıyor. Her yaşta görülen bir hastalık çocuklarda ise daha fazla görülmektedir. Hastalığın teşhisi ile birlikte dikkat edilmesi gereken noktalar bulunmaktadır. Küçük çocuklarda kusma ve iştahsızlık gibi belirtilerinin yanı sıra pek çok bulgu görülmektedir. Peki Çölyak hastalığı nedir? Belirtileri nelerdir? Nasıl tedavi edilir? Detayları haberimizde...

ÇÖLYAK HASTALIĞI NEDİR?

Çölyak hastalığı (ya da Gluten Enteropatisi); bağırsaklardaki besin emilimini sağlayan villus denilen yapıların bozulmasına sebep olan ve dolayısıyla da yiyeceklerdeki besinin emilmesini engelleyen ve ince bağırsakta hasarlar oluşturan bir sindirim sistemi hastalığıdır.Küçük çocuklarda kusma, ishal, karın şişliği, iştahsızlık, kilo alamama ve boy uzamasında yavaşlama gibi tipik belirtilerle ortaya çıkabileceği gibi daha ileri yaşlarda sadece kansızlık, boy kısalığı, kemik zayıflığı ve nedeni bilinemeyen karaciğer hastalığı gibi çok değişik belirtilerle de kendini gösterir.

Çölyak hastası olan kişiler buğdayda arpada çavdarda ve kesin olmamakla birlikte, yulafta bulunan ve gluten olarak adlandırılan bir proteine tahammül edememektedir.

Çölyaklı hastalar gluten içeren yiyecekler yediklerinde, onların bağışıklık sistemleri bunu ince bağırsaklara zarar vererek yanıtlar. Özellikle çok küçük ve parmak şekline benzeyen villus olarak adlandırılan ince bağırsaktaki emilimi sağlayan yapılar kaybolur (düzleşir ve görevini yapamaz hale gelir.)

Yiyeceklerdeki besinler bu villuslardan geçerek kan dolaşımı içine emilirler. Villuslar olmadan kişi; ne kadar yiyecek yerse yesin; beslenemez.

Vücudun kendi bağışıklık sistemine zarar vermesinden dolayı çölyak hastalığı oto-immün sistem rahatsızlığı olarak düşünülmektedir. Bununla birlikte, yiyeceklerin emilememesinden dolayı sindirim rahatsızlığı olarak da sınıflandırılabilmektedir.

NASIL TEDAVİ EDİLİR?

Çölyak hastalığının kesin tanısı ancak deneyimli bir gastroenterolog tarafından yapılacak kan tahlilleri ve ince bağırsak biyopsisi ile tanımlanabilir.

Çölyak hastalığı genetik bir hastalıktır, yani ailevi kalıtım söz konusudur. Bazen hastalık bir ameliyat, çocuk doğumu, hamilelik, viral enfeksiyon ya da şiddetli duygusal stresten sonra tetiklenebildiği gibi ilk seferde de aktif olabilir.Hastalık yaşamının her hangi bölümünde ortaya çıkabilmektedir. Çölyak kimi kişilerde çocukluk, kimilerinde ergenlik, kimilerinde ise orta yaş grubunda ortaya çıkabilmektedir.

Tanı konulduktan sonraki aşamada uyulması gereken tek tedavi yöntemi ise size uzman hekim tarafından önerilen gluten içermeyen besinlerle beslenmektir. Gluten buğday, arpa, çavdar ve yulafta bulunduğu için bu gıdalardan ömür boyu uzak durmak gereklidir.

Çölyaklı kişiler normal ekmek, makarna, pasta, börek, bisküvi ve benzeri çok sayıda gıdayı yememek durumundadır. Mısır unu, pirinç unu, soya unu, patates unu gibi maddeler gluten içermediği için rahatça tüketilebilir. Çölyak hastaları gluten unundan yememelidir.

HASTALIK NEDİR?

Hastalık ya da sayrılık, beden veya zihinde meydana gelen, rahatsızlık, dert ve görev bozukluğuna yol açan belirli bir anormal duruma verilen isimdir. Kimileyin terim yaralanma, sakatlık, sendrom, semptom ve normal yapı ve fonksiyonun anormal çeşitlerini kapsayacak biçimde, geniş bir anlamda kullanılır. Ancak farklı bağlamlarda bu kavramlar farklı kategorilere girerler ve hastalık kavramı bunların yerine kullanılamaz.

TDK tanımına göre "hastalık"; "Organizmada birtakım değişikliklerin ortaya çıkmasıyla sağlığın bozulması durumu, rahatsızlık, çor, dert, sayrılık, illet, maraz, maraza, esenlik karşıtı"dır.

Sayrılıkları inceleyen bilim dalı patolojidir. Hastalıklar ın sistematik sınıflandırmasını konu edinen bilim dalı ise nozolojidir. İnsan sayrılıkları ve bunların tedavisiyle ilgilenen daha geniş bir alanı kapsayan bilim dalı ise tıptır. Birçok benzer (hatta kimi aynı) durum ve süreçler hayvanları da etkilemektedir; hayvanları etkileyen sayrılıkları inceleyen bilim dalı veteriner tıptır. Hayvanlar ve insanlar dışında, her organizma gibi, bitkiler de çeşitli süreç ve durumlardan etkilenip zarar görebilirler; enfeksiyon, besin yetersizliği veya zararlı mutasyonlar gibi. Bitkileri etkileyen sayrılıkları inceleyen bilim dalı bitki patolojisidir.

HASTALIĞIN İLETİMİ - BULAŞICILIĞI VE EPİDEMİYOLOJİ

Kimi sayrılıklar, bulaşıcıdır ve çeşitli mekanizmalar sayesinde iletilebilir, - bulaşabilirler; örneğin grip, öksürüklerden çıkan küçük damlacıklar, böcek veya diğer vektörlerin ısırıkları veya sayrılığı taşıyan kirli su veya yiyecekler gibi.

Diğer hastalık, kanser ve kalp sayrılığı gibi, mikroorganizmaların herhangi bir rolü olsa dahi bir enfeksiyon nedeniyle oluşmadıklarından, bulaşıcı değillerdir.
Epidemiyoloji, hastalıkların yayılışını ve salgın hastalıkları inceleyen, hastalıkların yayılmasını etkileyen çeşitli faktörleri saptayan tıp dalıdır. Ayrıca, epidemiyologlar sayrılıkların yayılmasını kontrol altına alacak ve önleyecek metotlar geliştirmeye çalışırlar. Epidemiyolojik çalışmalar sonucu sayrılıklar yayılımlarına göre endemik, epidemik veya pandemik olarak tanımlanabilir.

Endemik, bir nüfus içinde her zaman var olan bir sayrılığı tanımlar. Epidemik hızla, aniden ve beklenmedik bir şekilde yayılan ve birçok insanı etkileyen bir sayrılık olarak tanımlanabilir. Ancak terim, daha önceden tahmin edilebilecek artışları kapsamaz; örneğin kışları grip vakalarının artışı epidemik olarak tanımlanmaz. Pandemik ise çok büyük alanlarda, bir kıta veya tüm dünya gibi, büyük sayıda insanı etkileyen hastalıkları tanımlar. Kızamık, verem, suçiçeği, tetanoz, sıtma, tifo, tifüs bunlardan kimileridir.

FARKLI KULLANIMLARI

Biyolojide, hastalık sözü bir organizmanın işleyişine, görevine zarar veren her türlü anormal durumu tanımlamak için kullanılır.

Bugün hastalık sözü mecazi olarak, herhangi bir şeyin düzensiz, işlevsiz veya sıkıntılı durumlarını belirtmek için kullanılır; "toplumun hastalığı" gibi. Ayrıca, Türkçe'de yine mecazi şekilde, hastalık sözü "aşırı düşkünlük ve tutku" anlamında da kullanılır; "Temizlik hastalığı." gibi.