NASA umudunu ona bağladı... 12 yıldır hiç açılmadı

Uzayın derinlikleriyle gezegenimiz arasındaki bağlantının en önemli araçlarından biri olan Hubble Uzay Teleskobu, iki hafta kadar önce kendi kendine kapandı. ABD Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA) uzmanları günlerdir Hubble'ı yeniden çalıştırmanın yollarını arıyor ama nafile… Son çare 2009 yılından beri kullanılmamış bir bilgisayarı açmak olacak gibi görünüyor.

Her şey 13 Haziran tarihinde başladı. Hubble Uzay Teleskobu'nun yararlı yük bilgisayarı bir anda kendiliğinden kapandı. 1980'li yıllarda inşa edilen bu bilgisayar kısaca "Hubble'ın beyni" olarak tanımlanıyor zira uzay aracındaki tüm cihazlar bu bilgisayar üzerinden kontrol ediliyor ve izleniyor.

Dolayısıyla bu bilgisayar kapanınca teleskop da NASA mühendisleri bir çözüm bulana kadar "uyku modu"na geçti. Şu ana kadar üç farklı yöntemle bilgisayarı uyandırmaya çalışan NASA, henüz başarılı olabilmiş değil.

ÖNCE 'RESTART' ETMEYİ DENEDİLER, OLMADI…

Öncelikle, bilgisayarın kendi kendine kapanmasından bir gün sonra yani 14 Haziran'da, NASA mühendisleri sorun çıkaran yararlı yük bilgisayarını yeniden başlatmayı denedi. Ancak bu girişim başarılı olmadı.

Hürriyet gazetesinde yer alan habere göre, elde edilen ilk veriler sorunun olası kaynağı olarak aşınmakta olan bir bilgisayar hafızası modülüne işaret ediyordu. Bu nedenle NASA teleskopta bulunan üç yedek modülden birini açmaya çalıştı. Ancak yeni modülü çalıştırma komutu işe yaramadı.

Bunun üzerine 17 Haziran'da bu kez hem aktif olan modül hem de yedek olanı çalıştırma girişiminde bulunan Hubble ekibi yine başarısız oldu. Bu başarısızlığın ardından yapılan testler, hafıza sorunlarının gerçek bir problemin belirtisi olduğunu ortaya çıktı. Ancak NASA, bu problemin ne olduğunu halen tespit edebilmiş değil.

ŞU AN SORUNU NETLEŞTİRMEYE ÇALIŞIYORLAR

Hubble ekibinin son teorisi sorunun bilgisayarın merkezi işlemci modülünden kaynaklandığı yönünde. NASA'nın sitesinde yer alan blog'da 22 Haziran'da yayımlanan yazıda, çok büyük ihtimalle, modülün kendisinin ya da modülün teleskobun diğer parçalarıyla iletişim kurmasını sağlayan bir arayüz donanımının soruna sebep olduğu ifade edildi.

Blog'daki yazıda, "Ekibimiz şu an önümüzdeki birkaç günde sorunun netleşmesini ve potansiyel bir çözümün belirlenmesini sağlayacak bazı testler tasarlıyor" ifadeleri kullanıldı.

80'LERDE TASARLANDI VE HİÇ KULLANILMADI

Eğer NASA sorunu çözemezse son çare olarak teleskobun yedek yararlı yük bilgisayarı devreye alınacak. Ancak burada da bir sorun var. Söz konusu yedek bilgisayar da Hubble'ın beyni gibi 1980'li yıllarda tasarlandı ve 2009 yılında astronotlar tarafından sisteme yüklendiğinden beri yani 12 yıldır hiç açılmadı.

Dahası bütün bunlara rağmen yedek bilgisayar sorunsuz çalışsa bile, NASA'nın teleskobu tam anlamıyla çalışır hale getirebilmesi için birkaç gün gerekecek.

Hubble, yörüngede hizmet verecek şekilde tasarlanmış ilk teleskop. Gezegenin yörüngesine 1990 yılında fırlatılan Hubble, halihazırda dünyanın en güçlü uzay teleskobu. Birçok yıldızın doğumuna ve ölümüne tanıklık eden Hubble, Plüton'un çevresindeki birçok uydunun keşfinde rol oynadı ve iki yıldızlar arası cismin Güneş Sistemi'nin içindeki yolculuklarını takip edebilmemizi sağladı.

Hubble'ın gözlemleri sayesinde astronomlar evrenin yaşını ve genişlemesini hesaplayıp Büyük Patlama'nın hemen sonrasında oluşan ikiz galaksilere göz atma şansı elde etti. 13,4 milyar ışık yılı uzaktaki galaksileri tespit eden Hubble sayesinde evrenimizin bebeklik halini görebildik.

YAŞLANIYOR VE SIK SIK UYKUYA DALIYOR

Ama ne yazık ki emektar Hubble'ımız yaşlanmaya başladı. Astronotlar 90'lardan bu yana beş kez teleskobu ziyaret ederek sorunlu parçalarını tamir etti ya da değiştirdi. Teleskop en son 2009 yılında astronotlar tarafından ziyaret edildi. O tarihte iki parçası değişen Hubble'a yeni bir bilgisayar, yeni piller, yeni kaplama, yeni bir kamera ve bir spektograf takıldı. Bu sayede Hubble'ın yapabileceklerinin sınırları genişlerken o tarihten bu yana teleskoba herhangi bir fiziksel müdahale yapılmadı.

Dahası Hubble ilk kez uykuya da dalmıyor. Mart ayında da bir yazılım hatası teleskobun güvenli moda geçmesine neden oldu. Ancak o zaman NASA mühendisleri sorunu 1 hafta içinde çözmeyi başardı.

Ancak bu kez yaşanan esrarengiz sorun neredeyse iki haftadır çözülebilmiş ve teleskop canlandırılabilmiş değil. Yine de astronotların teleskoba gidip elle tamir yapmasını gerektirecek bir sorun da olmadığı düşünülüyor.

CEP TELEFONLARINDAN DAHA İLKEL BİLGİSAYARLAR

NASA Astrofizik Direktörü Paul Hertz, NPR'a yaptığı açıklamada, yaşanan gecikmenin sebebinin "laboratuvarınızda değil kafanızın 400 mil yukarısında dönen bir şeyi tamir etmeye çalışmanın zorluğu" olduğunu söyledi.

Hertz, "Bu bilgisayar laboratuvarda olsa monitörleri takar her tarafından girdilerini ve çıktılarını test edebilirdik. Böylece sorunu hızla teşhis ederdik" dedi. Hertz 2009'dan beri açılmamış olan bilgisayarı kastederek de "Cep telefonlarınıza kıyasla bunlar çok ilkel bilgisayarlar. Sorun şu ki bunları göremiyor, dokunamıyoruz" ifadelerini kullandı.

NASA adına konuşan bir sözcü de Insider'a yaptığı açıklamada, "Ekibimizin henüz denemediği birçok acil durum planı bulunuyor ve bunlardan bir tanesinin işe yaraması fazlasıyla muhtemel" diye konuştu.

Sözcü, "Hubble, NASA'nın en önemli astrofizik misyonlarından biri. 31 yıldır faaliyette ve NASA daha uzun yıllar çalışmaya devam edeceğini umuyor" dedi ve ekledi: "Hubble'ın bilim dünyası için önemli açısından bakarsak, hâlâ en güçlü teleskop olduğunu söyleyebiliriz. Dolayısıyla yaş bir karar alma faktörü değil."