Otizm bir hastalık değildir farklılıktır

Otizm, günümüzde rastlanan en yaygın nörolojik bozukluktur ve Amerikan Hastalıkları Kontrol Etme ve Önleme Merkezi (Centers for Disease Control Prevention)’nin verilerine göre 2006 yılında her 150 çocuktan 1’inin otizm tanısı aldığı tahmin edilirken, son bilgiye göre her 44 çocuktan 1’inin otizm tanısı aldığı tahmin edilmektedir.

OTİZM SİZİN HATANIZ DEĞİLDİR

Otizm tüm ırklarda, etnik gruplarda ya da sosyal statüsü farklı gruplarda görülebileceği, ailenin gelir durumu, yaşam biçimi ve eğitim düzeyi ile otizm spektrum bozukluğu arasında bir bağ olmadığı vurgulanmaktadır.Cinsiyetle ilişkili olarak farklı görülme sıklığı bilgileri bulunmasına rağmen, ortak görüş, erkeklerde kızlardan daha fazla görüldüğüdür.

OTİZM SPEKTRUM BOZUKLUĞU NEDİR?

Otizm spektrum bozukluğu, doğuştan gelen ya da yaşamın ilk yıllarında ortaya çıkan karmaşık bir nöro-gelişimsel farklılıktır. Otizmin, beynin yapısını ya da işleyişini etkileyen bazı sinir sistemi sorunlarından kaynaklandığı düşünülmektedir. Çoğu zaman kullanım kolaylığı açısından otizm spektrum bozukluğu yerine sadece otizm kelimesi de kullanılır.

OTİZM SPEKTRUM BOZUKLUĞUNUN NEDENİ NEDİR ?

Kesin olarak neyin neden olduğu bilinmese de genetik temelli olduğuna ilişkin kanıtlar vardır. Ancak hangi gen ya da genlerin sorumlu olduğu henüz bilinmemektedir. Çevresel faktörlerin de otizme yol açabildiğine ilişkin görüşler vardır. Bu konuda hem genetik temellerin hem de çevresel faktörlerin etkileri üzerine çok sayıda araştırma yapılmaktadır.
Otizmin çocuk yetiştirme özellikleriyle ya da ailenin ekonomik koşullarıyla hiçbir ilişkisi yoktur; bu nedenle otizm spektrum bozukluğunu her çeşit toplumda, farklı coğrafyalarda, ırkta ve ailede rastlanmaktadır.

OTİZM SPEKTRUM BOZUKLUĞUNUN BELİRTİLERİ NELERDİR ?

Otizmde erken teşhis bireyin hayata daha rahat adapte olmasını açısından önemli bir rol oynamaktadır.

Otizmin belirtileri arasında; göz teması kurmaktan kaçınma, ismi söylendiğinde bakmama, kendin bahsederken daha çok 3. tekil şahıs kullanma, söylenenleri işitmiyor gibi davranma, oyuncaklarla oynamayı bilememe, akranlarının ilgi gösterdiği şeylere ilgi göstermeme, bazı sözleri tekrar tekrar ve ilişkisiz ortamlarda söyleme, konuşma yetisinde akranlarına göre geride kalma, sık sık sallanma veya çırpınma, hiperaktiflik, sürekli kendi bildiği gibi davranma, kurallara uymakta zorluk çekme, bir şeye bakarken uzun bir süre takılıp kalma, eşyaları döndürme ya da sıraya dizmeyi isteme, düzen değişikliğine karşı aşırı hassas olma gibi belirtiler vardır.

Eğer bu belirtilerden birkaçı çocuğunuzda varsa otizm açısından değerlendirme yapmak gerekir. Erken tanı ve doğru bir eğitim yöntemi ile yoğun olarak eğitim alan çocukların yaklaşık yüzde ellisinde otizmin belirtileri kontrol altına alınabilmekte, gelişim sağlanabilmekte, büyük ilerleme kaydedilmekte ve hatta bazı otizmli çocukların ergenlik yaşına geldiklerinde diğer arkadaşlarından farkı kalmayabilmektedir.

OTİZM SPEKTRUM BOZUKLUĞUNUN TANI SÜRECİ

Tanı koyabilecek kişiler, yalnızca konunun uzmanı olan doktorlardır. Otizmli çocukların dış görünümleri diğer çocuklardan farklı değildir; ancak, davranışları farklıdır. Tanı, uzmanlar tarafından çocuğun gözlenmesi, gelişim testleri yapılması ve anne-babalara çocuğun gelişimi hakkında sorular sorulmasıyla konur. Otizmin tanısı 12 aylıktan itibaren konabilir. Erken yaşta tanı konması, bir an önce eğitimin başlaması açısından önemlidir.
Ülkemizde otizm tanısı koyabilecek uzmanlar çocuk ruh hastalıkları uzmanları ve çocuk nörologlarıdır.

1. Çocuk ruh hastalıkları uzmanı: Çocuk ruh hastalıkları uzmanı, çocuk ruh sağlığını değerlendiren, tanılayan ve tedavi eden doktordur. Çocuğunuzu gözler, sizinle görüşme yapar, tanı ölçütlerine göre çocuğunuzu değerlendirir, tıbbi muayenesini yapar ve tanısını koyar. Gerekirse tıbbi tetkik ve ilaç tedavisi önerir. İlaç, eğitime destek ve istenmeyen hareketleri kontrol altına almak amacıyla verilir. Otizmin ilaçla tedavisi henüz mümkün değildir.
Değişiklikleri takip edebilmesi, gerekli düzenlemeleri yapabilmesi için düzenli aralıklarla (yılda bir ya da iki kez) çocuğunuzu çocuk ruh hastalıkları uzmanına götürmelisiniz.

2. Çocuk nörologu: Çocuk nörologu çocuklardaki beyin ve sinir sistemi sorunlarının uzmanıdır. Çocuk nörologu da otizme ilişkin değerlendirme yapabilir. Ayrıca, çocuğunuzda otizmle ilişkili olabilecek bazı hastalıkların (sara nöbetleri gibi) olduğu ya da otizm dışında başka sorunların varlığı düşünülürse, çocuk nörologu tarafından bazı tıbbi tetkikler (MR, BT, EEG vb.) ve tedaviler de yapılabilir. Ancak, bütün otizmli çocukların yalnızca dörtte birinde bu tür sorunlar görülür. Dolayısıyla, doktor tarafından mutlaka ihtiyaç olduğu söylenmediğinde, bu tetkiklerle kendinizi ve çocuğunuzu maddi ve manevi olarak yıpratmayın.

Eğer çocuğunuz otizm tanısı alırsa, ‘Çocuk Özel Gereksinim Raporu’ (ÇÖZGER) çıkartmanız gerekir.

ÇOCUK ÖZEL GEREKSİNİM RAPORU (ÇÖZGER) NASIL ALINIR ?

Maalesef bazı aileler çocuklarının belirtilerin kabul edememekte, tanı konmasını ve belgelenmesini istememektedir fakat bu durum çocuğa son derece fazla zarar verir ve ileriki yaşamında hayata adapte olmasını zorlaştrır. Bu yüzden bilinçli olmak durumu kabul etmek ve çocuğun gelişimi için gerekenler yapmak en doğrusudur.
Çocuk Özel Gereksinim Raporu (ÇÖZGER) almak için, Özürlü Sağlık Kurulu bulunan bir hastaneye başvurmalısınız. Özürlü Sağlık Kurulu; iç hastalıkları, genel cerrahi, göz hastalıkları, kulak-burun-boğaz, nöroloji veya ruh hastalıkları uzmanlarından oluşur.

OTİZMLİ BİREYLERDE EĞİTİM

Bilimsel araştırmalar, erken tanı ve doğru bir eğitim yöntemi ile yoğun olarak eğitim alan çocukların yaklaşık yüzde ellisinde otizmin belirtileri kontrol altına alınabildiğini, gelişim sağlanabildiğini, hatta bazı otizmli çocukların ergenlik yaşına geldiklerinde diğer arkadaşlarından farkı kalmadığını gösteriyor.

Hemen hemen her otizmli birey için eğitim gereksinimleri farklı olabilir. Otizmli bireylerin bir çoğunda zeka geriliği görülse de çeşitli alanlarda özel yetenkleri olabilir. Çocuğu iyi gözlemleyip özel yeteneğinin olduğu alanlara yönelik özel eğitim uzmanı yardımyla bir eğitim planı oluşturmak gerekmektedir.

AİLE DE EĞİTİME KATILMALIDIR

Otizmli bireylerde eğitim sürecine yetkili ve uzman kurumlardan alınan eğitim önemli olduğu kadar ailenin de evde eğitim sürecini bilinçli bir şekilde desteklemesi de oldukça önemlidir.

Özel eğitim programı içersinde konuşma ve dil terapileri ile otizmli olan çocukların konuşma ve konuştukları dili kullanabilme becerilerinin geliştirilmesi, düzeltilmesi ve ilişki kurabilmelerini sağlamak amaçlanır. Uğraşı terapisi ise otizmli çocukların öz bakım becerilerini geliştirmek, denge ve koordinasyon, el ve göz koordinasyonu, kaba ve ince motor becerilerini geliştirmek için uygulanı.

Bazı özel eğitim çeşitleri;
-Davranışçı Yöntem (Uygulamalı Davranış Analizi)
-TEACCH Programı
-PECS Görsel İletişim Sistemi
-Sosyal Öyküler
-Hanen Metodu
-Duyu Bütünlemesi Terapisi
-Otizmde Duyu bütünlemesi terapisi
-Montessori, Portage Eğitim Programları