Polonya'ya düşen füzeler sonrası NATO acil toplanıyor: 4. madde gündeme gelecek

Polonya-Ukrayna sınırındaki Prezewedow köyüne düşen füze dünyayı ayağa kaldırdı. Füze nedeniyle 2 kişi yaşamını yitirdi. Ülkelerden peş peşe açıklamalar gelirken, füzelerin Rusya tarafından atıldığı iddia edildi. Ancak alınan son bilgiye göre ABD'li yetkililer, füzenin Ukrayna füzesi olabileceğini ifade etti.

ABD BASINI DUYURDU

Associated Press'e konuşan üst düzey ABD'li yetkililer, dün akşam saatlerinde Polonya'ya düşen füzeye ilişkin değerlendirmede bulundu. Yetkililer, ilk bulguların Polonya'ya düşen füzenin Ukrayna güçleri tarafından bir Rus füzesini engellemek için ateşlendiğini gösterdiğini söyledi.

ABD istihbaratı, Rusya'nın Ukrayna'ya fırlattığı füzelerin Polonya'ya düştüğünü ve olayda iki kişinin öldüğünü açıklamış, ABD Savunma Bakanlığı bu bilgiyi teyit etmekten kaçınmıştı.

Rusya Savunma Bakanlığı da Polonya-Ukrayna sınırındaki hedeflere saldırı yapmadıklarını bildirerek, "Polonya toprağına Rus füzeleri düştüğüne yönelik suçlamalar kasıtlı provokasyondur." açıklamasında bulunmuştu.

ABD Başkanı ABD Başkanı Joe Biden ise Endonezya'nın Bali Adası'nda dünya liderleri ile görüşmesinin ardından, şu anda net bir şey söyleyemeyeceğini ancak ellerindeki ilk bilgilerin Polonya'ya düşen füzenin Rusya tarafından fırlatılması olasılığının düşük olduğunu gösterdiğini belirtti.

"NET BİR KANIT YOK"

Polonya Cumhurbaşkanı Andrzej Duda'dan da füzelerle ilgili açıklama yaptı. Ülkesinin Ukrayna sınırındaki Przewodow köyünde 2 kişinin hayatını kaybettiği olayda füzeyi kimin attığına dair net bir kanıtın olmadığını belirterek, "Müfettişler bu konuyu açıklığa kavuşturacaktır. Büyük olasılıkla, Rus yapımı bir füzeydi ancak şu anda hepsi hala araştırılıyor." dedi.

Duda, gece boyunca ABD Başkanı Joe Biden, NATO Genel Sekreteri Jens Stontelberg, İngiltere Başbakanı Rishi Sunak, Almanya Başbakanı Olaf Scholz ve Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski ile bir dizi telefon görüşmesi yaptığını belirtti.

Biden'ın, araştırma konusunda destek sözü verdiğinin altını çizen Duda, "Rusya'nın Ukrayna'ya yönelik füze saldırısının neredeyse tüm gün sürdüğünü gayet iyi biliyoruz ancak şu anda bu füzeyi kimin ateşlediğine dair net bir kanıtımız yok. Soruşturmalar sürüyor. Müfettişler bu konuyu açıklığa kavuşturacaktır. Büyük olasılıkla, Rus yapımı bir füzeydi ancak şu anda hepsi hala araştırılıyor." değerlendirmesinde bulundu.

Duda, "ciddi şekilde" sakin ve ihtiyatlı davrandıklarını belirterek "Herkesten sakin olmasını istiyorum. Polonyalı askerler sahada. Bizim için müttefik desteği var. Bize karşı tüm müttefik taahhütleri kesinlikle destekleniyor. Biz çalışıyoruz." ifadelerini kullandı.

NATO ACİL TOPLANACAK

Bugün ise NATO ülkeleri acil bir toplantı yaparak Polonya'da yaşananları ele alacak. NATO'dan gelen açıklamada, acil nitelikli olan toplantının NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg başkanlığında Brüksel'de gerçekleştirilecek.

4. MADDE GÜNDEME GELDİ

Polonya Başbakanı Mateusz Morawiecki, ülkesinin NATO'nun 4. maddesini harekete geçirme seçeneğinden bahsetti. Polonya'nın bir NATO üyesi olduğunu hatırlatan Morawiecki, bir NATO üyesi ülkenin toprak bütünlüğü, bağımsızlığı ya da güvenliğinin tehdit altında olduğunu düşündüğünde müttefiklerle istişare istemesine imkan veren 4. maddenin masada olduğunu ifade etti.

4. MADDE NEDİR?

NATO Antlaşması'nın 4. maddesi, müttefik ülkelerden herhangi birinin 'tehdit' hissetmesi durumunda NATO müttefiklerin 'danışmanlar için' toplantıya çağırmasını öngörmekte. İttifak üyesi ülkelerin imzalanan sözleşmenin 4. madde içeriğinde 'Taraflardan herhangi biri, taraflardan birinin toprak bütünlüğü, siyasi bağımsızlığı ya da güvenliğinin tehdit edildiğini düşündüğü zaman, tüm taraflar birlikte danışmalarda bulunacaklardır' ifadesine yer veriliyor.

SÜREÇ NASIL İŞLİYOR?

5. maddenin devreye girmesi için önce 4. maddenin aktive edilmesi gerekiyor. Geçtiğimiz saatlerde Polonya bu adımı atarak acil NATO toplantısı talep etti.

NATO'nun bu çerçevede toplanan kanıtları incelemesi ve bir soruşturma yürütmesi bekleniyor.

Ancak 4. maddenin aktive edilmesi NATO'nun çatışmaya gireceği anlamına gelmiyor. Bu 5. maddenin aktive edilmesi öncesi istişarelerin yapılması anlamına geliyor.

4. MADDE DAHA ÖNCE KULLANILDI MI?

4. maddeye daha önce 7 defa başvuruldu. En son 24 Şubat 2022'de Bulgaristan, Çekya, Estonya, Letonya, Litvanya, Polonya, Romanya ve Slovakya, Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinin ardından 4. madde kapsamında istişare talebinde bulundu.

Bu maddeyi aktive eden ülkeler arasında Türkiye de bulunuyor. 10 Şubat 2002'de Türkiye, komşusu Irak'taki silahlı çatışmanın bir sonucu olarak bu maddeye başvurdu ve NATO bir savunma önlemleri paketi üzerinde anlaştı.

2012'de bu maddeye iki defa başvuran Türkiye son olarak 26 Temmuz 2015'te Türkiye, terör saldırıları sonrasında aynı talebi yaptı ve aldığı önlemleri müttefiklerine bildirdi.