Putin'in Ukrayna'ya saldırmasındaki asıl amaç ne?

Rusya Devlet Başkanı Putin'in Ukrayna'daki ayrılıkçı yönetimi tanıma kararı sonrası Doğu Avrupa'daki kriz daha da tırmandı. Tüm dünya bir savaşın çıkmasından endişe duyarken, ayrılıkçı güçler ile Ukraynalı askerler arasında zaman zaman sıcak temas yaşanıyor. Öte yandan Putin, 'barış gücü' olarak nitelediği askeri güçleri Ukrayna'nın doğusuna gönderme kararı aldı. Ukrayna ve Rusya arasındaki kriz her geçen gün tırmanırken, Putin'in Donbas ve Ukrayna konusunda neden sert müdahaleler yaptığı merak konusu oldu.

Washington Post gazetesinde Putin'in Ukrayna'ya müdahalesinin asıl amacı ve krizin tarihçesi konusunda bir analiz yer aldı. Analizde Putin'in NATO ile sınır komşusu olmamak için Ukrayna'ya asker gönderdiği ve ayrılıkçıları desteklediği belirtildi.

DONBAS'TAKİ KRİZ NASIL BAŞLADI?

Ukrayna’nın Moskova yanlısı Cumhurbaşkanı Viktor Yanukoviç, 2014 yılının Şubat ayında kitle protestolarıyla devrilince, Rusya Ukrayna’nın Karadeniz kıyısındaki Kırım Yarımadası’nı ilhak etti. Daha sonra Rusya Ukrayna’nın doğusunda ağırlıklı olarak Rusça konuşulan Donbas bölgesindeki ayrılıkçı harekete destek verdi.

2014 yılının Nisan ayında Rusya tarafından desteklenen isyancılar Donetsk ve Luhansk bölgelerinde hükümet binalarının kontrolunu ele geçirdi ve bu bölgelerde birer ‘‘halk cumhuriyeti’’ kurulduğunu ilan ederek Ukrayna birlikleri ve gönüllü taburlarla savaştı.

Aynı yılın Mayıs ayında ayrılıkçı bölgelerde bağımsızlık ilan etmek ve Rusya’nın parçası olmak için halk oylaması yapıldı. Moskova kararı kabul etmedi ve bölgeleri Ukrayna’nın NATO’ya katılmasını önlemek için kullandı.

Ukrayna ve Batı, Rusya’yı isyancılara asker ve silah desteği sağlamakla suçladı. Moskova ise bunu reddederek burada savaşan Ruslar’ın gönüllülerden oluştuğunu söyledi.

Tankların, ağır topçu atışının ve savaş uçaklarının kullanıldığı sert çatışmalar sırasında 17 Temmuz 2014’te Malezya Havayolları’na ait bir yolcu uçağı vurularak düştü, uçaktaki 298 kişi hayatını kaybetti. Uluslararası soruşturma, uçağın Ukrayna’da isyancılar tarafından kontrol edilen topraklardan isyancılara Rusya tarafından sağlanan bir füzenin isabet etmesi ile düşürüldüğü sonucuna vardı. Moskova hala bu olaya karıştığı iddialarını reddediyor.

PUTİN UKRAYNA'DA NEYİ AMAÇLIYOR?

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin temmuz ayında Kremlin'in internet sitesinde yayınlanan açıklamasında Ukraynalıların ve Rusların 'tek bir halk' olduğunu belirterek "Ukrayna'nın gerçek egemenliği ancak Rusya ile ortaklık içinde mümkündür" ifadelerini kullanmıştı. Putin, pazartesi günü yaptığı konuşmada ise Sovyetler Birliği dönemine atıflarda bulunarak "Ukrayna hiçbir zaman kendi özgün devletliğine sahip olmadı" demişti.

Ukrayna'da 2001 yılında yapılan nüfus sayımında Kırım ve Dontesk'te yaşayanların yaklaşık yarısı ana dilleri olarak Rusça'yı göstermişti. Ukrayna'nın doğusunda yaşayanlar ağırlıklı olarak Rusça konuşurken batı bölgelerinde ise Ukraynaca ağır basıyor.

Putin, daha önce yaptığı açıklamalarda Ukrayna'nın doğusunda Rusça konuşan halkları "hoşgörüsüz" olarak gördüğü Ukrayna'dan korumak için Donbas'ın özel bir statüde olması gerektiğini savunuyordu. Ukrayna'nın doğusundaki ayrılıkçılar da Putin'in bu savunması üzerinden Kiev yönetimine karşı isyana girişti.

Kiev yönetimi doğudaki ayrılıkçıların Ukrayna'ya dönmesini istiyor. 2021 yılında yapılan bir ankette ise Donbas ve çevresindekilerin yarıdan fazlasının Rusya'ya katılmak istediği sonucu çıktı. Ukraynalı ayrılıkçılar geçtiğimiz günlerde Putin'e kendi yönetimlerini tanıma çağrısı yapmıştı. Öte yandan Ukraynalı ayrılıkçılar Rus askerlerini davet ederek, Putin'in olası bir işgal girişimini 'yasal zemine' oturtmayı amaçladı.

Rus milletvekilleri geçen hafta Putin'e Ukrayna'daki ayrılıkçıları tanıma çağrısı yapmıştı. Putin ise Avrupa Birliği ve NATO'nun uyarılarına rağmen bu çağrıya uydu.

Washington Post'un analizinde Rusya'nın Ukrayna'yı hedefine almasındaki asıl amacın NATO'ya karşı bir 'koruma içgüdüsü' olduğu belirtildi. Analizde "Moskova ayrıca Ukrayna'yı Sovyet saldırganlığına karşı korumak için 1949'da kurulan NATO için bir tampon bölge olarak görüyor. Putin uzun zamandır NATO'nun doğuya doğru genişlemesinin onun için kırmızı bir çizgi olduğunu söyledi" ifadeleri yer aldı.

SuperHaber Özel / Serkan Talan