Şebi Yelda nedir? Hangi güne denk gelir?
21 Aralık'a verilen isimlerden biri olan Şeb-i Yelda nedir? Ne anlama gelir? 21 Aralık'ta (önceki gün) Türkiye'de en uzun gece yaşandı. En uzun gece çeşitli şekillerde dile getirildi ve kutlandı. 21 Aralık tarihine bir diğer isminin de Şebi Yelda olması dikkatlerden çıkmadı. Vatandaş Şebi Yelda nedir aramalarını hızlandırdı. 21 Aralık ekinoksu kış gündönümü sonrası kullanıcılar Şebi Yelda sözcünüğü aratmaya başladı. Peki Şeb-i Yelda nedir? Şebi Yeldanın kelime anlamı nedir? Şebi Yeldanın özelliği ve ne anlama geldiği haberin özetinde. İşte detaylar...
21 Aralık'a verilen isimlerden biri olan Şeb-i Yelda nedir? Ne anlama gelir? 21 Aralık'ta (önceki gün) Türkiye'de en uzun gece yaşandı. En uzun gece çeşitli şekillerde dile getirildi ve kutlandı. 21 Aralık tarihine bir diğer isminin de Şebi Yelda olması dikkatlerden çıkmadı. Vatandaş Şebi Yelda nedir aramalarını hızlandırdı. 21 Aralık ekinoksu kış gündönümü sonrası kullanıcılar Şebi Yelda sözcüğünü aratmaya başladı. Peki Şeb-i Yelda nedir? Şebi Yeldanın kelime anlamı nedir? Şebi Yeldanın özelliği ve ne anlama geldiği haberin özetinde. İşte detaylar...
ŞEBİ YELDA NEDİR?
21 Aralık kış dönümünün bir diğer adı Şebi Yelda'dır. Başta İran olmak üzere birçok yerde Şeb-i Yelda günü kutlamaları yapılır.
Bölgelere göre değişiklikler gösterse de özellikle İran’da yapılan Şeb-i Yelda kutlamalarında, ailenin en büyüğünün evinde toplanılır, başta karpuz ve nar olmak üzere hemen her tür yiyecek hazırlanır, sabah güneşin doğuşuna şahit olana kadar bu ritüel devam eder.
GÜNDÖNÜMLERİ VE EKİNOKS TARİHLERİ
21 Mart (ekinoks): Gece ve gündüz eşit olur, bizim bulunduğumuz kuzey yarım kürede ilkbahar başlarken güney yarımküre sonbahara girer.
21 Haziran (Yaz gündönümü): Yılın en uzun gündüzü ve en kısa gecesinin yaşandığı zamandır. Bir diğer adı da Yaz gündönümüdür. Kuzey yarım kürede yaz başlarken güney yarım kürede kış başlar.
23 Eylül (ekinoks): Gece ve gündüz eşit olur. Kuzey yarımkürede yaz biter, sonbahar başlar. Güney yarımkürede ise bahara geçiş olur.
ŞEBİ YELDADA ŞİİRLER!
Esenler Belediyesi, Şeb-i Yelda'da yani yılın en uzun günü 21 Aralık'ta şiir gecesi düzenliyor. Türkiye'nin önde gelen 6 şairi, "Şeb-i Yelda'da Şiir" gecesinde, Kudüs'e yazılan şiirlerini İslâm coğrafyasında akan kan ve gözyaşının son bulması için seslendirecek. Şairler; Abdülbaki Kömür, Bestami Yazgan, Cengiz Demir, Mehmet Can, Nurullah Genç, Şeref Akbaba "Kudüs" temalı şiirler okuyacak. "Akustik İstanbul" grubu da geceye özel bir dinleti sunacak.
Esenler Belediye Başkanı Mehmet Tevfik Göksu'nun da katılacağı "Şeb-i Yelda'da Şiir" gecesinde kurumunuzu temsilen bir arkadaşımızı da aramızda görmekten mutluluk duyarız.
Şeb-i Yelda.
En uzun gece.
Karanlıklar her zaman ürkütücü olmuştur. İnsanın var oluşundan bu yana, gece ve karanlık, genel anlamda kötülüklerin anası sayılmış, başta güneş olmak üzere aydınlık saçan her şey kutsal sayılmıştı.
Her ne kadar, günümüzde, elektrik kesintileri sayesinde, insanların birbirleriyle konuşmasına vesile olmuşsa da karanlıklar her zaman sorun olmuştur.
Şeb-i Yelda edebiyatta sıklıkla kullanılmış. Sevgilinin uzun siyah saçlarını tasvirde de rastlıyoruz Şeb-i Yelda’ya, sıkıntıyla geçen uzun gecelerin tasvirinde de.
21 Aralık, Kuzey yarım küre için, yılın en uzun gecesi ve en kısa gününe sahiptir. Bu günü takip eden günlerde geceler kısalmaya, günler uzamaya başlar. 21 Mart tarihinde gece ve gündüz süre olarak eşitlenir.
Kimi inanışlarda “Horrem Ruz” (Kutlu Gün) olarak geçen Şeb-i Yelda, Eski Ermeni takvimlerinde de “Navasard” olarak adlandırılmış ve yeni yıl olarak kutlanmıştır.
“Şeb i Yelda” olarak da adlandırılan 21 Aralık, en eski tek tanrılı inanış olan Zerdüştlükte de kış mevsiminin başlangıcı, yeni yılın başı olarak da bilinirdi. Ancak en uzun gece olması sebebiyle de, gece bitip sabah güneş doğana kadar yemekler yenir, eğlenceler düzenlenirdi. Bugün bile başta İran olmak üzere birçok yerde, Şeb-i Yelda günü kutlamaları yapılır.
Bölgelere göre değişiklikler gösterse de özellikle İran’da yapılan Şeb-i Yelda kutlamalarında, ailenin en büyüğünün evinde toplanılır, başta karpuz ve nar olmak üzere hemen her tür yiyecek hazırlanır, sabah güneşin doğuşuna şahit olana kadar bu ritüel devam eder.
Bu kutlamada amaç bir taraftan en uzun gecenin karanlığında gelecek kötülükleri engellemek, diğer taraftan da güneşin doğuşuna şahit olarak kötülüklerin bitimine şahit olmaktır. Kötülük tanrısı Ehrimen uzun gecelerde kötülüklerine devam eder. Şiddetli soğuklar da bu tanrının işidir. Bu nedenle kutlamalar sırasında ateşler yakılarak şiddetli soğukları yaratan Ehrimen’e bir başkaldırı gösterilir.
Bazı inanışlarda da Eylül’de başlayan günün kısalmasının son gününde tanrıların yaşamı yeniden kuracağına olan inançtır, Şeb-i Yelda.
Eski inanışların izlerini sonra ortaya çıkan inanış biçimlerinde de görebiliyoruz. Bunun en önemli biçimi, güneşe verilen önemdir. Hemen hemen her inanışta güneş önemli bir yer tutmuştur. Hıristiyanlıkta tatilin Pazar günü olması, Pazar gününün “Sunday” (Güneş günü) olarak adlandırılması da bu etkilerden birisidir. İsa’nın doğum gününün aynı zamanda, adı güneş anlamına da gelen Tanrı Mitra’nın doğum günü olan 25 Aralık olması da tesadüf değildir.
Şeb-i Yelda’yı kendi kültürü veya inanışı nedeniyle kutlayan tüm insanların ve toplumların Şeb-i Yelda günü kutlu olsun. (NT/EKN)