Su krizi Esed'i zora soktu

Yaklaşık 6 yıl önce başlayan iç savaşın etkilerini Şamlılar hiç şimdiki kadar ağır hissetmemişlerdi. Suriye'nin başkenti Şam'a, kentin kuzeyinde bulunan Barada Vadisi'ndeki su arıtma tesislerinden yaklaşık bir aydır su verilemiyor. Yaklaşık beş milyon nüfuslu kentin yüzde 70’inin su ihtiyacı, 2012 yılından bu yana muhaliflerin kontrolü altında bulunan Barada Vadisi’ndeki tesislerden karşılanıyordu.

Su krizinin patlak vermesinin ardından BM, krizin metropolde yaşayanlar açısından 'dramatik' sonuçlar doğuracağı yönünde uyarmıştı. Şam’daki şebeke suyunun dağıtımından sorumlu kurumun Başkanı Muhammed el Şeyh, Alman haber ajansı dpa’ya yaptığı açıklamada dağıtma tesislerine gelen suyun, günün değişik saatlerinde farklı semtlere verildiğini belirtti.

Halk kendi çözümlerini üretiyor

Kentteki su sıkıntısı nedeniyle içme suyu fiyatları fırladı. Tankerler ile Şam’a su taşıyan nakliyat firmaları iyi para kazanmaya başladı. Suriye Enerji Bakanlığı'nda görevli Mahmud Salim, kazandığı aylık yaklaşık 80 doların neredeyse tamamını, temiz içme suyu temini için harcamaktan yakınıyor. 51 yaşında 5 kişilik bir aileyi geçindirmek zorunda olan Salim, Şam’da durumun korkunç olduğunu belirtiyor.

Şam’da oteller duş yapmak için oda kiralıyor. Hamamlara olan ilgi de büyük oranda artmış durumda. Kimileri, suyu akan başka semtteki akrabalarının yanına taşınmış, kimileri de su sıkıntısı nedeniyle önceliklerini değiştirmiş durumda. Örneğin 45 yaşındaki Julia “Evde yemek yapmayı bıraktık ve artık sürekli hazır yemek yiyoruz” diye konuşuyor. Julia, ayrıca bulaşık yıkama derdinden kurtulmak için de tek kullanımlık plastik tabak, çatal ve kaşıkları tercih ediyor. Kimileri de kamuya açık çeşmelerden bidonlarla evlerine su taşıyor.

Kentte yapılan anonslarla halk, şebeke suyunun genelde içmeye elverişli olmadığı yönünde uyarılıyor. Ancak birçok kişi suyu kaynatıp kullanıyor. Şebekedeki suyun Barada Vadisi'ndeki Ayn el-Fica'dan gelen su kadar temiz olmadığını kaydeden Su Dağıtım Dairesi Başkanı Muhammed el Şeyh “Ama yine de içmeye elverişli. Başka bir çözümümüz yok” diye konuşuyor.

Şam'da öfke büyüyor

Şamlıların hükümet ve muhaliflere olan öfkesi artıyor. Bu da Şam’da geniş bir kesimin desteğini alan Devlet Başkanı Beşar Esed üzerindeki baskıyı artırıyor. Su krizinin yakın bir zamanda çözüleceğine ilişkin verilen sözler, artık birçok kişiyi ikna etmiyor. Yıllardır kent merkezinde yaşayan 40 yaşlarındaki Ali “Önce elektrik, sonra benzin ve doğalgaz krizlerinden muzdarip olduk. Şimdi bu listeye bir de su eklendi. Yetkililerin açıklamalarına artık kimse inanmıyor” diye konuşuyor.

Suriye rejimi ve muhalifler, Barada Vadisi’nden gelen suyun kesilmesinden birbirini sorumlu tutuyor. Esed yönetimi, muhalifleri Ayn el-Fica’dan gelen suyu dizel benzinle kirletmekle suçluyor. Rejim karşıtları ise arıtma tesislerindeki alt yapının hükümetin saldırıları sonrası yıkıldığını savunuyor. Muhalifler ayrıca hükümeti, aralık ayında yapılan ateşkesi Barada Vadisi’nde sık sık ihlal etmekle suçluyor. Esed hükümeti ise o bölgede ateşkesten muaf tutulan “teröristlere” yönelik mücadele verildiğini öne sürüyor.

Umutlar Astana'da

Ancak sorunun çözülmesine yönelik perşembe günü yeni bir umut doğdu. Şam'ın ana su kaynaklarının büyük bir kısmına ev sahipliği yapan Barada Vadisi'nde çatışan hükümet ve muhaliflerin çatışmaların durdurulması konusunda anlaştığı bildirildi. Ayn el-Fica su tesislerinin onarımı için bölgeye teknik ekiplerin girmesine izin verildiği belirtildi.

Ancak Batılı diplomatik kaynaklar iyimserlikte dikkatli olunması yönünde uyarıyor. Zira önce ateşkesin istikrarının sağlanması gerektiği belirtiliyor. Krizin nihai çözümü içinse gözler Barada Vadisi'nden ziyade, buradan yaklaşık 5 bin kilometre uzaklıktaki Astana'da.

Pazartesi günü Kazakistan'ın başkentinde Türkiye, Rusya ve İran'ın öncülüğünde başlayacak Suriye barış görüşmelerinin en önemli gündem maddesi ateşkesin istikrarı olacak. Bu da Barada Vadisi'ndeki gelişmeleri doğrudan etkileyecek.