Suriye için kritik zirve Astana'da toplanıyor

Suriye iç savaşını durdurmak amacıyla askeri muhalefet temsilcileri, Beşşar Esed rejimi, Türkiye, Rusya, İran ve ABD heyetleri, bugün Astana’da toplanacak.

Astana’daki ilkler

Suriye’de 30 Aralık’ta ilan edilen ateşkeste muhalifler adına garantör olan Türkiye, Rusya ile Astana toplantısının öncülüğünü yapıyor.

Astana’daki uluslararası toplantıda masaya oturacak Suriye Askeri Muhalefeti Heyeti’nde, iç savaşın önde gelen gruplarınca görevlendirilen toplam 14 kişi yer alıyor. Bu ekipte, Özgür Suriye Ordusu’nun Güney Cephesi komutanlığından da bir temsilci bulunuyor. Heyetin başkanlığını, sahadaki en büyük gruplardan İslam Ordusu’nun temsilcisi Muhammed Alluş yapıyor. Hukuk, siyaset ve medya danışmanlarından oluşan yaklaşık 40 kişilik bir ekip de Astana’daki gruba refakat ediyor.

Astana’daki toplantının en önemli yönlerinden biri, Suriye askeri muhalefetinin, iç savaşın başından bu yana görüşmelere en geniş katılımı sağlaması. Diğer taraftan Astana’ya katılmayan Ahraruş Şam gibi bazı gruplar ise ateşkes sürecine tam olarak uyuyor.

Diğer taraftan muhalifler Ankara’daki hazırlık toplantılarında yıllar sonra ilk kez büyük oranda görüş birlikteliği sağladı.

Batı başkentlerinde yapılan diğer toplantılardan farklı olarak, masada bulunanların tamamını bu sefer ilk kez sahada savaşanlar askeri gruplar oluşturuyor.

Türkiye ve Rusya’nın öncülüğünde sağlanan bir diğer “ilk” de askeri muhalefet ile Esed rejiminin 6 yıllık iç savaşta aynı masada ilk kez doğrudan görüşmeler yapacak olması.

Ayrıca, Rusya ve İran da ilk kez askeri muhalefeti bir araya gelmiş haliyle toplantı masasında karşılarında görecek.

Öncelik ateşkes ihlallerinin durdurulması

Suriye Askeri Muhalefeti Heyeti üyelerinin verdiği bilgiye göre, muhalifler yarınki toplantıda, Beşşar Esed ordusu ve rejim yanlısı yabancı terörist grupların ateşkes ihlallerini, yerleri harita üzerinde işaretlenmiş bir rapor şeklinde sunacaklar.

Rejim güçlerinin ihlallerinin durdurulmasını isteyen muhalifler, 30 Aralık’ta yürürlüğe giren ateşkesten sonra Esed ordusu ve İran destekli Hizbullah’ın başkent Şam’ın Doğu Guta bölgesi ile batı kırsalındaki Barada Vadisi’nde ele geçirdiği bölgelerden geri çekilmesini şart koşacak.

Esed ordusu ve bilhassa Hizbullah şu ana kadar, Halep ilinin güney ve batı kırsalı, Lazkiye ili kırsalı, İdlib ili merkezi ve kırsalı, Şam'ın Doğu Guta bölgesindeki ilçe ve beldeler, Madaya ve Zebadani ilçeleri, Hama ve Humus illerinin kuzeyinde muhaliflerin kontrolündeki yerleşimler ile ülkenin güneyindeki Deraa ilinde yüzlerce kez ateşkes ihlalinde bulundu.

İkinci aşamada güven artırıcı önlemler

Rejimin ve garantörü Rusya’nın, ateşkes ihlalleriyle ilgili adım atması halinde, muhalifler iki güven artırıcı önlemin hayata geçirilmesini önerecek.

Bu tedbirlerden ilki, Şam ve Humus’ta rejim kuşatması altında insani krizin derinleştiği çok sayıda bölgeye insani koridor açılması olacak. Muhalifler, rejim hapishanelerindeki binlerce siyasi tutuklunun da serbest bırakılmasını isteyecek.

Toplantının katılımcıları

Kazakistan Dışişleri Bakanlığından yapılan yazılı açıklamada, yarın Rixos otelinde yerel saatle 13.00’da başlayacak Suriye konulu toplantının ertesi gün saat 13.00’da sona ereceği belirtildi.

Açıklamada, basına kapalı gerçekleşecek görüşmelere rejim ve muhalefet temsilcilerinin yanı sıra Türkiye, Rusya, İran, ABD ve BM Genel Sekreteri Suriye Özel Temsilcisi Staffan de Mistura’nın katılacağı kaydedildi.

"İran ve Rusya ile Suriye’de ateşkes müzakerelerinin başlatılması konusunda anlaşmaya varan Ankara’nın Suriye politikasında ‘yeni bir sayfa’ açması ve bu sayfada Esed’e de yer vermesi, bölgede barış umudunun yeşermesinde tarihi bir dönemeç sayılıyor. Öyle ki, Ankara’nın Suriye politikasındaki bu değişim İran, Rusya, Amerika ve Suriye rejimini de bölge barışı için adım atmaya motive etti.”

Astana toplantısı öncesi Türk Dışişleri yetkilileri, böyle bir genel analizle yola çıkma kararı aldı.

Her ne kadar Amerika’nın sadece Kazakistan büyükelçisiyle bir gözlemci sıfatıyla toplantıda olacağı ve bu durumun toplantının profilini düşüreceği kaygısı olsa da, “Ne de olsa Trump, görevi yeni devralıyor. Bu noktada Amerika’dan Astana’ya daha geniş kapsamlı ve yüksek profilli bir heyet göndermesini beklemek yanlış olurdu” değerlendirmeleri, kaygıları bir nebze olsun hafifletiyor.

"Asıl barış görüşmeleri Cenevre'de”

Ankara, Suriye’de ateşkesin ihlal edilmemesi için özellikle İran’ın devrede olmasını istiyor. Bunun için de nerdeyse bütün beklentiler Rusya üzerine kurulmuş durumda. Bu yüzden Astana’da bir yandan rejim ve muhaliflerin nasıl bir iletişim kuracağı takip edilirken, Rusya’ya “İran’ın süreçteki aktif rolü için Moskova’nın da daha fazla çaba harcaması gerekiyor” mesajı verilecek.

Alman kamu yayıncılığı kuruluşu DW Türkçe’ye konuşan Türk Dışişleri yetkilileri, “Astana’nın temel amacı kalıcı barıştır ve herkesin maksimum fedakârlıkta bulunmasını beklemek geldiğimiz noktada sadece Türkiye’nin değil tüm tarafların ortak hissiyatıdır” diyor.

Aynı yetkililer, Suriye savaşının 6. yılına girdiğini, asıl barış görüşmelerinin Şubat’ta Cenevre’de yapılacağını hatırlatırken, “Astana, barışa giden tarihi bir adım olacaktır. Ankara, Suriye’de herkesi kucaklayacak bir yönetimin sağlanması için kendisinden beklenen ne varsa yapacaktır. Bu noktada tek önemli kriterimiz, kuzeyde bir Kürt oluşumuna izin verilmemesidir. Bunun için de Trump yönetimiyle özel diyalog kanalları açılmıştır. Şimdi herkes Astana yolunda kalıcı barışa odaklanmıştır” diyor.

Ankara’nın bu noktada Suriyeli muhaliflerle diyalogu yoğunlaştırdığı, Esed yönetimine dolaylı da olsa “barışa odaklanalım” mesajı gönderdiği biliniyor. Bu mesajın asıl hedefi de, Astana’yı başarıyla tamamlayıp, Cenevre’de tüm tarafları rahatlatacak bir zemin oluşturmak.