Tahıl krizi dünyayı etkilemeyi devam ediyor? Ukrayna'daki buğday nasıl çıkarılacak?
Rusya'nın Ukrayna'yı işgali sonrası tüm dünyayı etkileyen tedarik zinciri krizi devam ediyor. Savaş sonrası çıkan enerji krizinden sonra özellikle son dönemde etkilerini artıran tahıl krizi özellikle Avrupa'da bir gıda sıkıntısına yol açıyor. Ukrayna'daki buğdayın bölgeden çıkarılarak nasıl diğer ülkelere ulaştırılacağı merak konusu oldu. İşte masadaki planlar...
Ukrayna limanlarının Rusya işgali altında olması sebebiyle ihraç edilemeyen buğdayın çıkartılması için bir teklif de Fransa’dan geldi. Ukrayna, Birleşmiş Milletler’in güvenlik konvoyu olmaksızın yaklaşık 400 adet mayının temizlenmesine yanaşmazken, Avrupa Birliği 13 Mayıs’ta ‘Ray Genişliği’ engeline rağmen buğdayın demiryoluyla taşınması planını açıklamıştı. Diğer yandan Rusya, Ukrayna’nın ürettiği buğdayın dünya pazarının yüzde 1’inden daha azına denk geldiğini belirtirken Türkiye ve İtalya BM planına destek verdiğini ifade etti.
UKRAYNA BUĞDAYI DÜNYADA KAÇ KİŞİYİ BESLİYOR?
BM Dünya Gıda Programı’na (WFP) göre savaştan önce, Ukrayna tarafından üretilen 400 milyon insanı beslemeye yetecek gıdanın çoğu, ülkenin ‘yedi’ Karadeniz limanı aracılığıyla ihraç ediliyordu. Çatışmanın başlamasından sekiz ay önce, limanlardan 51 milyon metrik tona yakın tahıl taşındı. Savaşın başlamasından sonraki ayda, buğday ve mısır ihracat fiyatları, 2021 ve 2022'nin başlarındaki hızlı artışların üzerine sırasıyla yüzde 22 ve yüzde 20 arttı.
DÜNYA BUĞDAYINI KARŞILAYAN ÜLKELER
Dünya Tarım Üretimi sitesinin 2021-2022 verilerine göre AB ülkelerinin toplam üretimi dışında en fazla buğday üreten ilk on ülke arasında Çin, Hindistan, Rusya sırasıyla ilk üç sırayı paylaşırken 6’ıncı sırada yaklaşık 33 milyon tonla Ukrayna ve 10’uncu sırada ise Türkiye yer aldı.
BİRLEŞMİŞ MİLLETLER PLANI
Türkiye ve İtalya, Ukrayna’nın yaklaşık 20 milyon ton olduğu ifade edilen buğdayın, BM konvoyuyla korunarak Odesa ve diğer limanlardan Boğaz’a doğru gemilerle taşınmasını desteklediğini ifade etti. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, 15 Mayıs’ta yaptığı açıklamada "Bir BM planı var. Biz bu planı destekliyoruz. BM planının uygulanabilir bir plan olduğunu düşünüyoruz. Lavrov'a, Ankara'da yaptığımız görüşmede izah ettim. Diğer taraftan Rusya'dan da cevaplar bekliyoruz. 4'lü bir toplantı olursa kurulacak mekanizma, denetimi dahil tüm konular burada detaylı şekilde ele alınacak. Burada Türkiye, BM, Rusya ve Ukrayna'da olacak. Herkesin endişelerinin giderilmesi lazım. Mayınlardan temizlemek yerine güvenli hatlar, güvenli bölgeler. Rusya'dan da olumlu cevap gelirse 4'lü toplantıyı İstanbul'da gerçekleştireceğiz” dedi.
MACRON PLANI
Hafta başında Romanya’yı ziyaret eden Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Odesa’nın Romanya'dan birkaç düzine kilometre uzaklıkta olduğunu ifade ederek Romanya üzerinden Tuna Nehri’ne ve demiryolları ağına erişilebileceğini belirtti. Macron, Romanya planının daha hızlı olacağını vurguladı.
ABD PLANI
ABD Başkanı Joe Biden, Salı günü büyüyen küresel gıda krizine çözüm olarak Polonya ile Ukrayna sınırı boyunca geçici silolar inşa edileceğini söyledi. Biden bu çözümün aynı zamanda Rusya’nın buğdaya ulaşmasını engelleyebileceğini ifade etti.
'RAY GENİŞLİĞİ' ENGELİNE RAĞMEN AB, 13 MAYIS’TA PLANINI AÇIKLAMIŞTI
Avrupa Birliği Komisyonu, 13 Mayıs’ta 20 milyon ton olduğu ifade edilen buğdayın kara ve demiryollarıyla ülkeden çıkartılmasının planlandığını duyurdu. Ancak Ukrayna demiryolları ile AB ülkeleri demiryolları arasında ‘farklı ray genişliği’, ürünlerin taşınmasını süre ve işlem olarak uzatan bir problem olduğu belirtildi. Diğer problemler arasında sınır geçişlerinde bürokratik süreçler uzadığı için bekleme sürelerinin 30 güne kadar çıkması gösterildi.
RUSYA: UKRAYNA’DAKİ TAHIL, DÜNYA PAZARININ YÜZDE 1’NDEN DAHA AZINI OLUŞTURUYOR
Rusya’nın Washington Büyükelçisi Anatoli Antonov, 16 Haziran’da kaleme aldığı makalesinde, Rusya’nın buğday krizinde hedef haline geldiğini ifade ederek “Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı'na (UNCTAD) ve BM Gıda ve Tarım Örgütü'ne (FAO) göre, şu anda dünyada fiziksel gıda sıkıntısı yok. Ancak tarımsal sanayi ürünlerinin dağıtımı ve tüketicilere ulaştırılması ile ilgili sorunlar var” dedi.
Antonov tarım ürünleri krizinin 2020’ye dayandığını vurgulayarak “Sözde ortaklarımızın sürekli olarak bahsettiği Ukrayna limanlarından sevkiyata hazır olduğu varsayılan yirmi milyon ton tahıl, küresel gıda pazarının toplam hacminin yüzde 1'inden daha azını oluşturuyor. Buğday ihracatındaki gecikme, genel durumun ‘felaket’ bir gelişimi olarak kabul edilemez” ifadelerini kullandı.