Tarihte bugün ne oldu 1 Mayıs? Önemli olaylar, kim doğdu, kim öldü?

1 Mayıs tarihinde yaşanan doğumlar, ölümler ve önemli olaylar, "Tarihte bugün ne oldu?" başlığı ile vatandaşlar tarafından büyük bir merakla araştırılıyor. Peki, tarihte bugün ne oldu 1 Mayıs ? 1 Mayıs'ta ne oldu? Kim doğdu, kim öldü? Ayrıntılar haberimizde...

• 1776 - İlluminati, Adam Weishaupt tarafından kuruldu.

• 1786 - Wolfgang Amadeus Mozart'ın Figaro'nun Düğünü adlı operası ilk kez sahnelendi.

• 1840 - "Penny Black" olarak da bilinen ilk yapıştırılabilen resmi posta pulu, Birleşik Krallık'ta tedavüle çıktı.

• 1869 - Folies Bergère adlı ünlü müzikhol, Paris'te açıldı.

• 1886 - ABD'nin Chicago kentinde işçiler 8 saatlik iş günü için genel greve gittiler. Polisin ateş açması sonucu, çok sayıda işçi öldü ve yaralandı. İşçi liderlerinden Albert Parsons, August Spies, Adolph Fischer ve George Engel düzmece tanıklar ve kanıtlarla 11 Kasım 1887 tarihinde idam edildi.

• 1889 - 1 Mayıs, işçilerin ortak bayramı olarak kabul edildi.

• 1889 - Alman ilaç firması Bayer, Aspirini üretti.

• 1900 - Utah'ta bir maden kazasında 200 kişi öldü.

• 1906 - Türkiye'de günümüzde bilinen ilk 1 Mayıs İzmir'de kutlandı.

• 1909 - Üsküp'te 1 Mayıs etkinlikleri düzenlendi.

• 1909 - Selanik'te Selanik Sosyalist İşçi Federasyonu tarafından örgütlenen 1 Mayıs etkinlikleri düzenlendi.

• 1912 - İstanbul'da Osmanlı Sosyalist Fırkası tarafından 1 Mayıs etkinliği düzenlendi.

• 1918 - Brest Litovsk Barış Antlaşması sonrası Alman birlikleri Don Sovyet Cumhuriyeti'ne girdi.

• 1921 - Tersane İşçileri, işgal altındaki İstanbul'da 1 Mayıs'ı kutladı. İştirakçi Hilmi önderliğinde Sosyalist Fırka'nın düzenlediği 1 Mayıs'a işçiler kızıl bayraklarla katıldı ve Kasımpaşa'dan Şişli Hürriyet-i Ebediye Tepesi'ne kadar yürüdüler.

• 1922 - Ankara'da Türkiye Halk İştirakiyyun Fırkası'nın örgütlediği İmalat-ı Harbiye işçileri arasında 1 Mayıs düzenlendi. Aynı zamanda Sovyet Elçiliği'nde de kutlandı.

• 1923 - İstanbul'da tütün işçileri, askeri fabrika ve demiryolu işçileri, fırıncılar, İstanbul tramvay, telefon, tünel, gazhane işçileri 1 Mayıs'ı sokakta kutladılar. "Yabancı şirketlere el konsun", "8 saatlik iş günü", "Hafta tatili", "Serbest Sendika ve Grev Hakkı" pankartlarını taşıdılar.

• 1925 - Kıbrıs, Birleşik Krallık kolonisi oldu.

• 1925 - Takrir-i Sükun Kanunu'yla her türlü gösteri ve yürüyüş yasaklanınca, 1 Mayıs da kitlesel olarak kutlanamaz hale geldi.

• 1927 - Adolf Hitler yönetimindeki Nazi Partisi, Berlin'de ilk kez miting yaptı.

• 1930 - Artık cüce Gezegen sınıfında sayılan Plüton gezegeni resmen isimlendirildi. Gezegen, 18 Şubat 1930'da keşfedilmişti.

• 1931 - New York'taki Empire State Building hizmete girdi.

• 1933 - Almanya'da 1 Mayıs, o günü tatil ve "Ulusal İşçi Günü" ilan eden iktidardaki Nazi Partisi'nin desteğiyle ve görkemli törenlerle kutlandı. Ertesi gün, tüm sendika merkezleri işgal edildi, varlıklarına el konuldu ve sendika liderleri tutuklandı.

• 1935 - Aydın demiryolu, hükûmetçe satın alındı.

• 1940 - 1940 Yaz Olimpiyat Oyunları savaş yüzünden iptal edildi.

• 1940 - İstanbul'da bar ve eğlence yerlerinde çalışan 107'si Macar 162 "artist"in bir hafta içinde Türkiye'yi terk etmesi istendi.

• 1941 - İktidarda yozlaşmayı anlatan ve yüzyılın en iyi filmi olarak kabul edilen, Orson Welles'in yönettiği Yurttaş Kane filmi ilk kez gösterildi.

• 1944 - Tokat'ta Gürmenek Barajı açıldı.

• 1945 - Alman Nazi Propaganda Bakanı Joseph Goebbels, Sovyet Birlikleri Berlin'e girerken karısını ve altı çocuğunu öldürerek intihar etti.

• 1945 - II. Dünya Savaşı'nın sonu: Zafer Sancağı, Berlin'deki Reichstag binası üzerine göndere çekildi.

• 1948 - Kore Demokratik Halk Cumhuriyeti (Kuzey Kore) resmen kuruldu. Kim Il-sung, ilk Devlet Başkanı oldu.

• 1948 - Hürriyet gazetesi, Sedat Simavi tarafından İstanbul'da kuruldu.

• 1956 - Jonas Salk'ın geliştirdiği çocuk felci aşısı kullanılmaya başlandı.

• 1959 - CHP Genel Başkanı İsmet İnönü, Uşak'ta, sayıları bine yaklaşan kalabalığın saldırısına uğradı. İnönü, atılan taşla yaralandı.

• 1960 - Soğuk Savaş: U-2 Krizi - Francis Gary Powers'ın kullandığı Amerikan Lockheed U-2 casus uçağı, Sovyetler Birliği üzerinde düşürülünce diplomatik bir krizi başlattı.

• 1964 - Türkiye Radyo Televizyon Kurumu (TRT), özel yasayla özerk bir kamu tüzel kişiliğine sahip olarak kuruldu.

• 1967 - Elvis Presley, Priscilla Beaulieu ile Las Vegas'ta evlendi.

• 1968 - Hürriyet Haber Ajansı (HHA) kuruldu.

• 1971 - Başbakan Nihat Erim, Anayasa için, "Türkiye böyle bir lüksü kaldıramaz" dedi.

• 1972 - Kuzey Vietnam Birlikleri, Quang Tri'yi ele geçirdi. ABD ile savaşta ele geçirdiği bu ilk büyük kent, Kuzey Vietnam'ın bütün eyalet üzerinde egemenlik kurmasını sağladı.

• 1976 - 50 yıllık aradan sonra 1 Mayıs İşçi Bayramı İstanbul Taksim Meydanı'nda yapılan büyük bir mitingle kutlandı. DİSK'in düzenlediği 1976 1 Mayıs'ı, Türkiye'de kitlesel 1 Mayıs kutlamalarının başlangıcı oldu.

• 1976 - Paris-İstanbul seferini yapan "İzmir" uçağı Zeki Ejder adlı Türk tarafından Marsilya'ya kaçırılmak istendi.

• 1977 - İstanbul Taksim Meydanı'nda kutlanan 1 Mayıs İşçi Bayramı kutlamaları sırasında yaşanan olaylarda 34 kişi öldü, 136 kişi yaralandı. Olay, tarihe Kanlı 1 Mayıs olarak geçti.

• 1979 - İstanbul'da 1 Mayıs kutlamaları yasaklandı ve sokağa çıkma yasağı getirildi. Sokağa çıkan Türkiye İşçi Partisi (TİP) Genel Başkanı Behice Boran ve 1000'e yakın kişi gözaltına alındı. Behice Boran ve 330 Türkiye İşçi Partili 6 Mayıs'ta tutuklandı. DİSK'e bağlı bir grup sendika ise İzmir'de "izinli" 1 Mayıs kutlaması yaptı.

• 1980 - 12 Eylül darbesinden önce son "yasal" 1 Mayıs kutlamaları yapıldı. Sıkıyönetim altındaki İstanbul, Ankara ve İzmir'de gösteriler yasaklandı. DİSK, Mersin'de "izinli" 1 Mayıs kutlaması yaptı. 12 Eylül 1980 askerî darbesinden sonra, o zamana kadar "Bahar Bayramı" adıyla resmi tatil günü olan 1 Mayıs, çalışma günleri arasına dahil edildi.

• 1982 - Arjantin, Birleşik Krallık'a ait Falkland Adaları'na asker çıkardı. Britanya, Arjantin kuvvetlerine karşı saldırıya geçti.

• 1984 - Devlet Güvenlik Mahkemeleri sekiz ilde göreve başladı.

• 1985 - Tokat'ta, Tekel Sigara Fabrikası kuruldu.

• 1988 - sosyalist feminist Kaktüs dergisi yayına başladı. Derginin yazarları, Gülnur Savran, Nesrin Tura, Sedef Öztürk, Banu Paker, Şahika Yüksel, Aksu Bora, Nural Yasin, Ayşegül Berktay, Özden Dilber, Nalan Akdeniz, Fadime Tonak'tı. Dergi Eylül 1990'a dek 12 sayı yayımladı.

• 1989 - İstanbul'da 1 Mayıs'ı kutlamak için İstiklal Caddesi'nden Taksim'e yürümek isteyen 2000 kişilik grup, polis tarafından dağıtıldı. Olaylar sırasında alnından vurulan Mehmet Akif Dalcı adlı genç bir gün sonra öldü. 400'ü aşkın gösterici gözaltına alındı.

• 1990 - İstanbul'un çeşitli semtlerinde yapılan 1 Mayıs eylemlerinde 40 kişi yaralandı, 2 bin kişi gözaltına alındı. Yaralılardan Gülay Beceren felç oldu.

• 1991 - Vakıfbank, İsviçre'de bastırdığı 2 gram ağırlığında ve 999.9 saflığındaki 'Maşallah' altınını piyasaya sürdü. Altın, Vakıfbank şubelerinde 128 bin liradan satışa sunuldu.

• 1993 - Aydınlık dergisi kuruldu.

• 1994 - İstanbul ve Ankara'da 1 Mayıs'ı kutladıktan sonra dağılan gruplar, polis tarafından coplandı. Sosyal Demokrat Halkçı Parti milletvekili Salman Kaya da polisten dayak yedi. İki gün sonra, milletvekili Salman Kaya'yı döven 3 polis ve Ankara Emniyet Müdürü Orhan Taşanlar görevden alındı.

• 1995 - Hırvatistan Ordusu, Batı Slavonya'yı geri almak için Bljesak Operasyonu'nu başlattı.

• 1996 - İstanbul Kadıköy'de 1 Mayıs İşçi Bayramı kutlamaları sırasında çıkan olaylarda Dursun Adaba?, Hasan Albayrak ve Levent Yalçın isimli 3 kişi öldü. Olaylar sırasında gözaltına alınan, "Dördüncü Sol İnşa Örgütü" isimli örgütün militanı Akın Rençber isimli bir genç, gördüğü işkenceler sonucu 20 Mayıs'ta öldü.

• 1999 - Amsterdam Antlaşması yürürlüğe girdi.

• 1999 - TRT internet sitesi trt.net.tr yayına başladı.

• 2000 - Türk Hava Kuvvetleri; ilk saldırı, arama ve kurtarma helikopteri olan ve Fransız Eurocopter firmasınca üretilen bir adet AS 532 Cougar AL helikopterini teslim aldı.

• 2002 - Galatasaray ile Leeds United takımları arasındaki futbol maçı öncesinde, 2 İngiliz taraftarın ölümüyle sonuçlanan olaylara ilişkin davada, sanık Ali Ümit Demir 15 yıl ağır hapis, 6 sanık da 3 ay yirmişer gün hapis cezasına çarptırıldı.

• 2003 - ABD Başkanı George W. Bush, Irak'taki muharebelerin son bulduğunu açıkladı.

• 2003 - Bingöl'de meydana gelen 6,4 büyüklüğündeki depremde; 176 kişi öldü, 521 kişi de yaralandı.

• 2004 - On ülke AB'ye katıldı: Kıbrıs, Çek Cumhuriyeti, Estonya, Macaristan, Letonya, Litvanya, Malta, Polonya, Slovakya, Slovenya.

• 2006 - ABD tarihinin en büyük grevlerinden birine tanık oldu. Göçmen yasası protesto edildi.

• 2006 - Porto Riko Hükûmeti maddi sıkıntı nedeniyle, tüm Hükûmet kuruluşlarını ve okulları kapattı.

• 2008 - Türkiye'de 1 Mayıs İşçi Bayramı'nı Taksim Meydanı'nda kutlamak isteyen işçi sendikaları ile onlara izin vermeyen yürütme organı arasında yaşanan gerginlik sokaklara yansıdı. Sabah 06:30'dan itibaren Şişli ve çevresinde toplanan gruplara, polisin müdahalesi biber gazı, gaz bombası, cop, panzer, sapan ve tazyikli boyalı suyla oldu. CHP milletvekili Mehmet Ali Özpolat, sıkılan biber gazı nedeniyle kalp spazmı geçirdi. Pek çok örgüt üyesi olan veya olmayan vatandaş, ağır yaralarla hastaneye kaldırıldı ve geçici sakatlıklar yaşadı. Gün içinde DİSK, insanların ölmesinden korktuğu için, Taksim hedefinden vazgeçti.

• 2009 - 31 yıl sonra resmi olarak 5 bin kişilik bir grup, DİSK organizasyonuyla 1 Mayıs kutlamaları için Taksim'e çıktı.

• 2009 - 60. Türkiye Cumhuriyeti Hükûmeti'nde kabine revizyonuna gidildi.

• 2010 - 32 yıl sonra Taksim'de ilk kez izinli olarak 1 Mayıs kutlamaları yapıldı.

• 2016 - Nail Mavu? isimli vatandaş saat 11:00 sıralarında TOMA'nın çarpması sonucu öldü.

DOĞUMLAR

• 1672 - Joseph Addison, İngiliz deneme yazarı, şair ve siyasetçi (ö. 1719)

• 1769 - Arthur Wellesley, Britanyalı asker ve devlet adamı (ö. 1852)

• 1825 - Johann Jakob Balmer, İsviçreli matematikçi ve matematiksel fizikçi (ö. 1898)

• 1857 - Theo van Gogh, Hollandalı sanat simsarı (ö. 1891)

• 1883 - Drastamat Kanayan, Rus asker (ö. 1956)

• 1878 - Mehmet Kâmil Berk, Türk tıp doktoru (Mustafa Kemal Atatürk'ün doktorlarından) (ö. 1958)

• 1900 - Ignazio Silone, İtalyan yazar (ö. 1978)

• 1908 - Giovanni Guareschi, İtalyan mizah yazarı ve karikatürist (Don Camillo'nun yaratıcısı) (ö. 1968)

• 1909 - Yannis Ritsos, Yunan şair (ö. 1990)

• 1910 - Behice Boran, Türk siyasetçi ve sosyolog (ö. 1987)

• 1910 - Nejdet Sançar, Türk eğitimci ve yazar (ö. 1975)

• 1912 - Otto Kretschmer, Alman donanmasında kaptan (ö. 1998)

• 1915 - Mina Urgan, Türk yazar, filolog, profesör ve çevirmen (ö. 2000)

• 1916 - Glenn Ford, Amerikalı aktör (ö. 2006)

• 1919 - Dan O'Herlihy, İrlandalı sinema oyuncusu (ö. 2005)

• 1923 - Joseph Heller, Amerikalı hiciv ve kısa hikâye yazarı (ö. 1999)

• 1925 - Gabriele Amorth, İtalyan rahip ve din adamı (ö. 2016)

• 1931 - Mehmet Aslan, Türk oyuncu, senarist ve yönetmen (ö. 1987)

• 1936 - Dilbar Abdurahmanonova, Sovyet-Özbek kemancı ve orkestra şefi (ö. 2018)

• 1941 - Asil Nadir, Kıbrıslı iş adamı

• 1941 - Nurhan Damcıoğlu, Türk kantocu, ses sanatçısı ve tiyatro, sinema oyuncusu

• 1953 - Necati Bilgiç, Türk sinema ve tiyatro oyuncusu

• 1954 - Menderes Samancılar, Türk sinema ve dizi oyuncusu

• 1955 - Julie Pietri, Fransız şarkıcı

• 1956 - Coşkun Aral, Türk uluslararası savaş fotoğrafçısı, gezgin, gazeteci, macera insanı, belgesel yapımcısı

• 1958 - Hulki Cevizoğlu, Türk gazeteci, yazar ve televizyon programcısı

• 1961 - Ziya Selçuk, Türk eğitimci ve Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanı

• 1962 - Yannis Saoulis, Yunan şarkıcı, besteci

• 1963 - Erkan Mumcu, Türk politikacı, T.C Kültür ve Turizm eski bakanı, Anavatan Partisi eski genel başkanı

• 1964 - Birol Güven, Türk film yapımcısı, senaryo yazarı ve yönetmen

• 1971 - Didem Akın, Türk basketbol oyuncusu ve menajer

• 1971 - Hasret Gültekin, Türk bağlama virtüözü, şarkıcı, besteci, söz yazarı ve yapımcı (ö. 1993)

• 1972 - Julie Benz, Amerikalı oyuncu

• 1973 - İsmail Sancak, Türk belgesel yönetmeni

• 1973 - Oliver Neuville, Alman futbolcu

• 1975 - Marc-Vivien Foé, Kamerunlu millî futbolcu (ö. 2003)

• 1975 - Murat Han, Türk dizi ve sinema oyuncusu

• 1978 - Orhan Ölmez, Türk şarkıcı, besteci, söz yazarı, aranjör ve sunucu

• 1980 - Dilek Çelebi, Türk tiyatro oyuncusu

• 1982 - Mark Farren, İrlandalı eski futbolcudur (d. 2016)

• 1982 - Mehmet Muş, Türk siyasetçi ve ekonomist

• 1983 - Alain Bernard, Fransız yüzücü

• 1983 - Park Hae-jin, Güney Koreli oyuncu

• 1983 - Anna Litvinova, Rus top model (ö. 2013)

• 1988 - Anushka Sharma, Bollywood filmlerinde rol alan Hint oyuncu ve yapımcı

• 1992 - Ahn Hee-yeon, daha çok bilinen sahne adıyla Hani, Güney Koreli şarkıcı ve oyuncu

• 1993 - Jean-Christophe Bahebeck, Fransız millî futbolcudur.

• 2004 - Charli D'Amelio, TikTok'ta video oluşturan Amerikan sosyal medya kişiliği ve dansçısıdır

ÖLÜMLER

• 408 - Arcadius, Doğu Roma İmparatoru (d. 377/378)

• 1555 - Papa II. Marcellus, 5 Nisan-1 Mayıs 1555 arasında 20 gün kadar gayet kısa bir dönemde Papalık yapmıştır (d. 1501)

• 1572 - V. Pius, 1566-1572 arasında papa (d. 1504)

• 1700 - John Dryden, İngiliz şair, eleştirmen, çevirmen ve oyun yazarı (d. 1631)

• 1731 - Johann Ludwig Bach, Alman besteci ve kemancı (d. 1677)

• 1813 - Jean-Baptiste Bessières, Napolyon Dönemi'nde Fransa mareşali ve Birinci Fransa İmparatorluğu'nda Dük unvanına sahip askeri lider (d. 1768)

• 1850 - Henri Marie Ducrotay de Blainville, Fransız zoolog, herpetolog ve anatomist (d. 1777)

• 1873 - David Livingstone, İskoç misyoner ve kâşif (d. 1813)

• 1899 - Ludwig Büchner, Alman düşünür ve yazar (d. 1824)

• 1904 - Antonín Dvorák, Çek geç romantik dönem, klasik batı müziği bestecisi ve keman ve org virtüözü (d. 1841)

• 1920 - Margaret, İsveç Veliaht Prensesi ve Scania Düşesi (d. 1882)

• 1937 - Eugene Doherty, İrlandalı bir Cumann na nGaedheal siyasetçi (d. 1862)

• 1945 - Joseph Goebbels, Nazi Almanyası siyasetçisi ve Propaganda Bakanı (intihar) (d. 1897)

• 1945 - Magda Goebbels, Joseph Goebbels'in eşi (d. 1901)

• 1950 - Memmed Said Ordubadi, Azerbaycan yazar, şair, oyun yazarı ve gazeteci (d. 1872)

• 1969 - İmran Öktem, Türk hukukçu ve eski Yargıtay Başkanı (d. 1904)

• 1976 - Aleksandros Panagulis, Yunan politikacı ve şair (d. 1939)

• 1978 - Aram Khachaturian, Ermeni asıllı Sovyet besteci (d. 1903)

• 1979 - Morteza Motahhari, İranlı alim, din bilgini, filozof, üniversite hocası ve siyasetçi (d. 1920)

• 1984 - Jüri Lossmann, Eston uzun mesafe koşucusu (d. 1891)

• 1988 - Altan Erbulak, Türk karikatürist, oyuncu ve gazeteci (d. 1929)

• 1993 - Pierre Bérégovoy, Fransız siyasetçi ve eski Başbakan (d. 1925)

• 1994 - Ayrton Senna, Brezilyalı Formula 1 pilotu (d. 1960)

• 2003 - Elizabeth Ann Hulette, Miss Elizabeth ön adıyla tanınan Amerikalı profesyonel güreşçi (d. 1960)

• 2010 - Helen Wagner, Amerikalı oyuncu (d. 1918)

• 2012 - Cüneyt Türel, Türk Tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu, seslendirme sanatçısı (d. 1942)

• 2013 - Kris Kross, ABD'de 1990'ların başında kurulmuş olan bir hip hop müzik grubudur (d. 1978)

• 2014 - Assi Dayan, İsrailli yapımcı, yönetmen, senarist ve oyuncu (d. 1945)

• 2015 - Dave Goldberg, Amerikalı iş adamı (d. 1967)

• 2015 - Grace Lee Whitney (doğum adı: Mary Ann Chase), Amerikalı oyuncu (d. 1930)

• 2015 - Elizabeth Whittall, Kanadalı yüzücü (d. 1936)

• 2016 - Jean-Marie Girault, Fransız politikacı ve bürokrat (d. 1926)

• 2016 - Solomon W. Golomb, Amerikalı matematikçi ve mühendis (d. 1932)

• 2016 - Madeleine LeBeau, Fransız oyuncu (d. 1923)

• 2017 - Katy Bødtger, Danimarka'lı kadın şarkıcıdır (d. 1932)

• 2017 - Yisrael Friedman, İsrailli haham ve eğitimcidir (d. 1923)

• 2017 - Pierre Gaspard-Huit, Fransız yönetmen ve senarist (d. 1917)

• 2018 - Javier Aller, İspanyol oyuncu (d. 1972)

• 2018 - Elmar Altvater, Alman siyasetbilimci, akademisyen ve yazardır (d. 1938)

• 2018 - Max Berrú, Ekvadorlu-Şilili şarkıcı ve müzisyendir (d. 1942)

• 2018 - Pavel Pergl, Çek eski futbolcudur (d. 1977)

• 2019 - Issa J. Boullata, Filistinli eğitimci, çevirmen ve yazar (d. 1928)

• 2019 - Alessandra Panaro, İtalyan oyuncudur (d. 1939)

• 2019 - Arvi Parbo, Estonya doğumlu Avustralyalı iş adamı ve yönetici (d. 1926)

• 2019 - Beatrix Philipp, Alman siyasetçidir (d. 1945)

• 2020 - Allah Yar Ansar, Pakistanlı politikacı (d. 1943)

• 2020 - Silvia Legrand, Arjantinli aktris (d. 1927)

• 2020 - África Lorente Castillo, Fas doğumlu İspanyol politikacı ve aktivist (d. 1954)

• 2020 - Antonina Rıjova, Eski bir Sovyet voleybolcu (d. 1934)

• 2020 - Fernando Sandoval, Brezilyalı sutopu oyuncusu (d. 1942)