Merkez Bankası yıl sonu enflasyon tahminini açıkladı

Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası Başkanı Fatih Karahan, ilk kez kameralar karşısına geçti. Karahan, 2024 yılının ilk enflasyon raporunu açıkladı. Rapor, TCMB'nin 2024 yol haritasını belirleyecek.

Karahan'ın açıklamaları şu şekilde:

Sayın Hafize Gaye Erkan'a bankamızda yaptığı çalışmalardan dolayı canı gönülden teşekkür ediyorum. Dezenflasyona yönelik çabalarımıza kararlılıkla devam edeceğiz. Merkez Bankasının görevi fiyat istikarını sağlamak ve sürdürmektedir. Bu kapsamda Haziran 2023'te sıkılaştırma sürecini başlattık. Bu süreçte politika faizini yüzde 8,5'ten yüzde 45'e yükselttik. 

Miktarsal sıkılaştırma ve seçili kredi adımları ile sıkılaştırmayı destekledik. Makro ihtiyati çerçevede de sadeleştirme başlatarak piyasanın işlevselliğini artırdık. Türk lirasına geçişi teşvik ettik, Türk lirası varlıklarına talebi güçlendirdik.

Bir önceki rapor döneminden bu yana hem reel hem de finansal göstergeler para politikamızın doğru yolda ilerlediğini teyit etmektedir. Enflasyon, hedefimizle uyumlu hale gerileyene kadar gereken parasal sıkılaştırmayı korumakta kararlıyız. Enflasyonu yakından takip ediyoruz. Enflasyon görünümünde herhangi bir bozulmaya kesinlikle izin vermeyeceğiz.

Önceki rapor döneminden bu yana enerji harici emtia fiyatları sınırlı gerilemesini sürdürmüştür. Bu dönemde doğalgaz başta olmak üzere enerji fiyatları düşmüştür. Petrol fiyatları önceki rapordan bu yana belirgin şekilde gerilerken, kısa vadede dalgalanmaktadır. Bu görünüm altında küresel enflasyondaki düşüş eğilimi, enerji fiyatlarındaki düşüşle hızlanmıştır. Birçok ülkede çekirdek enflasyon son aylarda gerilemektedir. Bununla birlikte enflasyon, küresel düzeyde hedeflerin üzerinde seyretmektedir.

Enflasyonun yıl içinde gerilemesi beklenmektedir. Önümüzdeki dönemde faiz indirimlerinin zamanlaması ve hızı önem kazanmıştır. Gelişmekte olan ülkelerin bir kısmında ise enflasyon görünümüyle birlikte faiz indirim süreçleri devam etmektedir. Önceki rapor dönemine kıyasla gelişmiş ülke merkez bankalarının faizleri daha erken indireceğine yönelik piyasa beklentileri artmıştır.

Diğer taraftan merkez bankalarının enflasyonu kademeli bir şekilde indirecekleri ve küresel ölçekte parasal sıkılığın korunacağı söylenmektedir.

TÜRKİYE'DE ENFLASYON

2023 yılı son çeyreğinde enflasyon önceki rapor tahminleriyle tutarlı seyrederek yıl sonunda yüzde 64,8 seviyesinde gerçekleşmiştir. Yıllık enflasyonun 2024'ün ilk yarısına kadar artmasını beklediğimizi tüm enflasyon raporlarımızda sizinle paylaştık. Hatırlatacak olursak üçüncü çeyrekte asgari ücret, enerji artışı gibi birden fazla şok bir arada gerçekleşti. Bu durum, beklenti ve fiyatlama davranışlarında ilave bozulmalara yol açmıştı.

Son çeyrekte ise parasal sıkılaştırmanın etkileriyle fiyatlama davranışındaki iyileşmeye bağlı olarak enflasyon 3,3 olarak sınırlı artmıştır. Bu artışın 2,4 puanı da doğalgazda bedelsiz kullanım sınırının aşılmasından kaynaklanmıştır.

"SON DÖNEMDE İTHALAT EĞİLİMİ ZAYIFLAMIŞTIR"

Son dönemde ithalat eğilimi zayıflamıştır. Nitekim 2023'ün ilk yarısında bir önceki yarıya kıyasla yüzde 8,5 artan altın ithalatı yılın ikinci yarısında yüzde 18,6 azalmıştır. Benzer şekilde tüketim mallarında artış eğilimi aynı dönemde belirgin zayıflamıştır. Mücevher hariç dayanıklı tüketim malı ithalatı da gerilemiştir. Otomobil ithalatının artışı da bu dönemde hız kesmiştir.

2023 yılında genel veriler, dış ticaret dengesindeki iyileşme eğiliminin devamına işaret etmiştir. 2023 yıl sonu itibarıyla cari açığın milli gelire oranla yüzde 4 civarına gerilediğini tahmin ediyoruz.

Konut piyasasına bakıldığında 2023 sonunda enflasyondan krounma davranışıyla artan gayrimenkul talebi, konut fiyatlarında yüksek oranda artışa neden olmuştur. Bu durum kira fiyatlarına da yansımıştır. Sıkılaştırma sonrasında ise konut fiyatlarındaki artış hızı belirgin şekilde yavaşlamıştır. Konut fiyatları yıllık bazda düşüş göstermiştir. Konut fiyatlarındaki artışın sürmesi, kira ve hizmet enflasyonu kanalıyla 2024 yılında dezenflasyon sürecine katkı sağlayacaktır.

ENFLASYON TAHMİNLERLE UYUMLU İLERLEDİ

Piyasa katılımcılarında enflasyon beklentisi Ekim ayında 6 puan gerileyerek Ocak ayında yüzde 39 olmuştur. Beklentilerin dağılımında da merkezi eğilim etrafındaki uzlaşı artmaktadır. Beklentilerdeki bu eğilimin devam etmesi ve beklentilerin tahmin aralığına yakınsaması para politikası duruşu açısından önemli bir ölçüttür. Tüketici enflasyonu dördüncü çeyrek boyunca tahmin aralığına uygun hareket etmiş 2023 yıl sonu yüzde 64,8 ile yıl sonu tahmini ile uyumlu tamamlamıştır. Ocak ayında da tahmin aralığının orta noktasına yakın seyir korunmuştur.

Bu ayda Ocak ayına özgü sebeplerle aylık artışta yükselişin gerçekleşeceğini önceki tahminlerimize yansıtmıştık. Nitekim ücret, fiyat ayarlamaları ve geriye doğru endeksleme davranışının etkisiyle hizmet grubunda aylık enflasyon tahminimizin bir miktar üzerinde gelerek belirgin yükselmiştir. Bu bölümde asgari ücretin öngörümüzün üzerinde gerçekleşmesinin etkisi hissedilmiştir.

"TL MEVDUAT PAYININ ARTILMASINA YÖNELİK UYGULAMALAR DEVAM ETMEKTEDİR"

Makroihtiyati çerçeveyi KKM'ye geçişi teşvik eden ve kredi imkanını sınırlayan düzenlemeleri kaldırarak sadeleştirdik. Bu sayede parasal aktarımın güçlenmesini sağladık. Diğer taraftan KKM'nin azalmasına TL mevduatın payının artırılmasına yönelik uygulamalara devam edilmektedir.

Fonlama maliyetinde meydana gelen artış TL mevduat faizlerinde aşağı yönlü baskı oluşturmuştur. Bu kapsamda Türk lirası zorunlu karşılıklara KKM'nin TL'ye yönelik geçişine bağlı olarak faiz uygulanmasına karar verilmiştir. Alınan bu kararla KKM'den TL'ye geçişin desteklenmesi hedeflenmektedir.

Fiyat belirleme davranışları akmu harcama ve vergi politikası ücretler ve özel tüketim gibi unsurların tahminimizden sapacağının anlaşılması durumunda para politikası duruşu sıkılaştırılacaktır.

Parasal sıkılaştırmamız finansal piyasalara hızlı bir şekilde yansımaktadır. Bu süreçte TL mevduat faizlerinde gerileme gözlenmiştir. Bununla birlikte öncü verielr, son düzenlememizle birlikte TL mevduat faizlerinin yeniden artmaya başladığına işaret etmektedir. Bireysel kredilere bakıldığında sıkılaştırmanın etkileri belirgindir. Nitekim 2023'ün ilk yarısında güçlü seyreden kredi büyümesi, yılın ikinci yarısında zayıflamıştır. Diğer yandan Aralık ayında kredi kartı bakiyesinde bir ivmelenme görülmüştür. Bunda kampanyalar etkili olmuştur.

Mevduat tarafında parasal sıkılaştırma ile TL mevduata geçiş hızlanmıştır. Son 5 ayda TL mevduat 2,4 trilyon TL artmış, KKM 910 milyar TL azalmış, yabancı para mevduat 1,3 milyar dolar azalmıştır. Böylece TL mevduatın payı yüzde 30'lu seviyelerden yüzde 43'e yükselirken, KKM'nin payı yüzde 16'ya gerilemiştir.

Bununla birlikte Ocak ayında TL mevduattaki artışın yavaşladığını gözlemledik. Son yaptığımız düzenlemenin TL mevduata geçişi hızlandırmasını öngörüyoruz.

ENFLASYON TAHMİNİ DEĞİŞMEDİ

2024 yıl sonu tahmini yüzde 36, 2025 yıl sonu tahmini ise yüzde 14 olarak tahmin edilmektedir. Tahmin aralıklarının alt ve üst noktaları da 2024 yılı için yüzde 30 ve 42, 2025 için ise yüzde 7 ile 21'e tekabül etmektedir.

Enflasyonun 2026 yılını tek haneli seviyelere gerileyerek yüzde 9'da tamamlaması, orta vadede ise yüzde 5'e gerilemesi öngörülmektedir. Sıkı para politikası ve maliye politikasının katkısıyla dengelenmenin devam edeceğini tahmin ediyoruz.

Bu görünüm altında çıktı açığı tahmini güncellememiz, 2024 enflasyon tahminimizi yüzde 0,4 puan artırıcı yönde etkilemiştir. Buna ek olarak birim işgücü maliyetinin öngörülenin üzerinde gelen ücret artışlarının yükselmesi tahminlerimizi 1,5 puan yukarı yönlü etkilemiştir. Gıda fiyatları ve TL cinsi ithalat fiyatlarının etkisi ise 1,4 puandır. Söz konusu yukarı yönlü etkilere karşın enflasyonun ana eğilimindeki iyileşme tahminleri aşağı yönlü etkilenmiştir.

Yılın ilk yarısında mevsimsellikten arındırılmış aylık enflasyonun ortalama olarak yüzde 4'ün altında Ocak haricinde ise yüzde 3 civarında seyredeceğini öngörüyoruz. Enflasyonun tepe noktasına ulaşacağı Mayıs ayına kadar bazı geçici etkiler görülecektir. Mayıs ayından sonra dezenflasyon sürecine gireceğiz. Bu dönemde olumlu yönde baz etkileri ve daha da önemlisi enflasyondaki düşüşün devamı etkili olacaktır.

Mevsimsellikten arındırılmış ortalama aylık enflasyonun önce yüzde 2,5'in altına, yılın son çeyreğinde ise yüzde 1,5 civarına gerileyeceğini öngörüyoruz. Hizmetlerdeki katılığın da bu süreçte çözülmesi ve parasal duruşun hedeflerle uyumlu ilerlemesiyle birlikte enflasyonun ana eğiliminde tarihsel ortalamalara gerileme süreci 2025 yılında da devam edecektir.

Görevimiz ve amacımız enflasyonu hedeflediğimiz patikada düşürmektir.

"ŞU ANDA EK BİR FAİZ ARTIŞI GEREKMİYOR"

Açıklamalarının ardından gazetecilerin sorularını cevaplayan Karahan, şahin duruş gösterip göstermeyeceğine yönelik soruya, "Birinci hedefimiz fiyat istikrarı. Bu yıl enflasyonu istediğimiz seviyeye düşürüp 2025'teki dezenflasyonun yolunu yapmak istiyoruz. Bunun için gereken adımları atacağız. Değerlendirmelerimiz, sıkılaştırmanın çalıştığını gösteriyor. Ek bir faiz artışı gerektiğini şu anda değerlendirmiyoruz. Ama görünümün bozulması halinde kararlarımızı gözden geçiririz" sözleriyle cevap verdi.

"ZORUNLU KARŞILIKLARDA İNDİRİM PLANI YOK"

Karahan, "Dövizden dönüşümlü KKM için yatırımcılar ve bankalar açısından yeni bir adım olabilir mi?" sorusuna "Zorunlu karşılıklarda bir indirim planımız yok. Son düzenlemelerin etkilerini göreceğiz" diye cevapladı.