Tüm dengeler değişecek! Türkmenistan gazı Türkiye üzerinden Avrupa’ya gidecek
Türkiye, bir yandan Rus gazını Avrupa’ya ihraç etmeye hazırlanırken yeni gaz kaynağı daha Türkiye’ye geliyor. Dünyanın en büyük doğalgaz kaynaklarından birine sahip olan Türkmenistan da Avrupa’ya doğalgazı Türkiye üzerinden satmaya hazır olduğunu açıkladı.
Doğalgazda en fazla ihracatını Çin’e gerçekleştiren Türkmenistan, Trans Hazar Boru Hattı projesinin devreye alınmasını ve Azerbaycan ile Türkiye üzerinden Avrupa’nın da tedarikçisi olmayı hedefliyor.
Rusya-Ukrayna savaşı sonrası doğalgazda alternatif tedarikçilere yönelen Avrupa Birliği için Türkiye üzerinden geçen Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı (TANAP), kritik önem taşıyor. Nitekim Avrupa Birliği liderleri Azerbaycan’ı ‘güvenilir ortak’ ve ‘Pan Avrupa gaz tedarikçisi’ olarak nitelendiriyor. Azerbaycan ise bir yandan TANAP ile TAP’ın kapasitesinin artırılması çalışmalarını sürdürürken, diğer yandan Avrupa pazarına 2022’de 8 milyar metreküp seviyesinde gerçekleşen doğalgaz ihracatının 2023 sonunda 12 milyar metreküpe çıkacağını açıkladı. Rakamın 2027’de en az 20 milyar metreküpe ulaşması da hedefleniyor.
TANAP BAĞLANTISI
Türkiye’nin BOTAŞ üzerinden yüzde 30 ortağı olduğu TANAP projesinde beklenen büyüme sadece Azerbaycan doğalgazıyla sınırlı değil. Trans Hazar Boru Hattı projesiyle Türkmenistan doğalgazının da TANAP’a bağlanması planlanıyor. Nitekim Aralık 2022’de Türkmenistan’ın Avaza bölgesinde düzenlenen Türkiye-Azerbaycan-Türkmenistan Devlet Başkanları 1. Zirvesi’nde, Türkmenistan Devlet Başkanı Serdar Berdimuhammedov, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev bir araya gelmişti. Zirvede, Türkmenistan gazının Türkiye ve Avrupa’ya ulaştırılması için üç ülke arasında Enerji Alanında İşbirliğinin Geliştirilmesine Dair Mutabakat Zaptı da imzalanmıştı.
ŞİMDİ AVRUPA VAKTİ
Rusya, İran ve Katar’ın ardından dünyanın 4. büyük doğalgaz rezervine sahip ülkesi Türkmenistan, yıllık 83 milyar metreküp üretim kapasitesiyle tedarikte de güçlü bir konumda. Yılda 40 milyar metreküpten fazla doğalgaz ihraç eden Türkmenistan, aynı zamanda Çin’in en büyük doğalgaz tedarikçisi. Ancak artık Avrupa pazarına da açılmak istiyor. Bu hedef için de Trans Hazar Doğalgaz Boru Hattı projesinin gerçekleştirilmesi ve Türkmen doğalgazının Azerbaycan ve Türkiye üzerinden Avrupa’ya ulaştırılması gerekiyor. Türkmenistan, son iki ayda yaptığı açıklamalarla kararlılığını daha da artırmış durumda. Türkmenistan Dışişleri Bakanlığı, temmuz ayında yaptığı açıklamada, Avrupa Birliği’nin Trans Hazar Doğalgaz Boru Hattı projesini ‘gelecek vadeden projeler’ listesine dahil ettiğini belirtirken, hattın inşasını engelleyen herhangi bir siyasi, ekonomik veya mali faktörün bulunmadığının da altını çizdi.
HAZAR KONFERANSI
Türkmenistan’ın ev sahipliğinde 12 Ağustos’ta gerçekleştirilen Hazar Denizi Barış ve Dostluk Denizi Konferansı’nda da yine Trans Hazar Doğalgaz Boru Hattı projesine dikkat çekildi. Türkmenistan Dışişleri Bakanı Raşid Meredov, enerji sektöründe çeşitlendirme stratejisine bağlı olan Türkmenistan’ın Trans Hazar Boru Hattı projesinin uygulanması konusunda Avrupalı ortaklarla işbirliğini sürdürmeye hazır olduğunu söyledi. Meredov, bunun sadece ekonomik ve ticari olarak uygulanabilir bir proje değil, aynı zamanda çıkarların ve faydaların eşit olarak dikkate alınmasına dayalı küresel enerji güvenliği ve sürdürülebilirliğin sağlanması için kilit bir koşul olarak değerlendirilebileceğini de kaydetti.
MACARİSTAN’DAN SÜRPRİZ
Türkiye, BOTAŞ ile Macaristan devlet şirketi MVM CEEnergy arasında 20 Ağustos’ta imzalanan doğalgaz anlaşmasıyla ilk kez sınır komşusu olmayan bir Avrupa ülkesine doğalgaz ihracatı gerçekleştirecek. Anlaşmanın detayları hakkında bilgi veren Macaristan Dışişleri Bakanı Peter Szijjarto, Macaristan’ın Türkiye üzerinden TürkAkım hattından doğalgaz almakla ilgilendiğini, gelecek yıl 275 milyon metreküp doğalgaz satın almak için anlaşma imzaladıklarını söyledi. Szijjarto, Azerbaycan ile imzaladıkları ve 1 milyar metreküplük büyüklüğe erişmesi planlanan doğalgaz tedarik anlaşması hakkında da açıklamalarda bulundu. Ancak asıl dikkat çekici açıklaması Türkmenistan konusunda geldi. Szijjarto, Türkmenistan ile ülkesi arasında doğalgaz tedariki için siyasi anlaşma imzalandığını ve iki devletin şirketleri arasında ticari müzakerelerin başlayacağını duyurdu. Szijjarto, Türkmenistan’ın gaz tedarikçisi olarak Avrupa pazarına girmesiyle Türkiye’nin enerji taşımacılığındaki transit rolünün daha fazla artacağına da dikkat çekti.