Türk şiirinin önemli ismi İlhan Berk kimdir?

Edebiyatımızda önemli bir yeri olan İlhan Berk'in şiirleri toplum tarafından benimsenmiş ve oldukça sevilmiştir. Şiire farklı bir bakış açısı getien şairin şiirlerinde sembolizm etkisi görülmektedir. Eserlerinde lirik şiire olan ilgisi herkes tarafından bilinmektedir. Yazar Şiir dünyasına katkıları olan değerli şahsiyetin ölümü herkesi üzmüştür. ölüm yıldönümü yaklaşırken biz de İlhan Berk'in hayatına dair araştırma yaptık. Peki İlhan Berk kimdir? İlhan Berk ne zaman vefat etti? İlhan Berk yazım hayatı ve şiir özellikleri nelerdir? İlhan Berk'in şiir kitapları nelerdir? İlhan Berk'in ödülleri nelerdir? İşte şairin hayatına dair cevaplar...

İLHAN BERK KİMDİR?

İlhan Berk, 1918 yılında Manisada dünyaya gelmiştir. Liseye kadar İlhan Berk, öğrenimini Manisada sürdürmüştür. İlhan Berk, doğduğu ve çocukluğunu geçirdiği Manisa’yı yazın yaşamında “Ortaçağa” ve Kapalı bir sandığa” benzeterek söz konusu şehre ait fikirlerini açıkça ortaya koymuştur. Lise, eğitimini ise şair, Balıkesir Necatibey İlköğretmen Okulunda tamamlamıştır ve ardından iki yıl süreyle ilkokul öğretmenliği yapmıştır. Daha sonra İlhan Berk, Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü Fransızca Bölümünü bitirerek bir süre Samsun, Zonguldak ve Kırşehirde öğretmenlik yapmıştır. 1956 yılında ise şair İlhan Berk, Ankarada Ziraat Bankası yayın bürosunda mürtecimlik yapmış ve 13 yıl burada çalışarak emekli olmuştur. İlhan Berk, 28 Ağustos 2008 tarihinde Bodrumda hayatını kaybetmiştir.

1950'lerin ortalarında beliren genç şairleri etkiledi, onların bazı özelliklerinde de etkilendi.
İkinci Yeni akımına katıldı. "Köroğlu", "Galile Denizi", "Çivi Yazısı", "Mısırkalyoniğne" kitaplarında bu dönemin şiirleri yer alır.
Bu dönemde şiirde anlam yaratmak için anlamsızlıklara yöneldi. Yalnızca anlamsızlığı savunduğu gerekçesiyle eleştirildi.Ardından şiirde konuyu tümüyle yoketme deneyine girişti.
"Aşıkane"de nesneleri aşırı biçimde vurguladı. Ama bu vurgu giderek kendi benliğine yöneldi. "Şenlikname"de şiiri iyice düzyazıya yöneldi.
Doğu şiirinin klasik kalıplarını denedi, beyit ve türkü biçimlerinden yararlandı.
Araştırmacı kişiliği, özgün duyarlılıkları ve buluşlarıyla 20. Yüzyıl Türk şiirinin en önemli isimleri arasında.

İLHAN BERKİN YAZIM HAYATI VE ŞİİR ÖZELLİKLERİ

İlhan Berk, şiir yazmaya çok erken yaşlarda başlamıştır. Öyle ki henüz 19 yaşında şiirlerini “”Güneşi Yakanların Selâmı”” adlı kitabında toplayarak edebiyat dünyasına sağlam bir giriş yapmıştır. Modern şiirin en önemli isimlerinde olan İlhan Berk, o yıllarda ulusal ölçü olan hece ölçüsünü kullanmıştır. Şair, lirik şiire olan ilgisini o yıllarda sembolizm ile birlikte kullanarak belli etmiştir. İlhan Berk, zamanla edebiyat dünyasının onu tanımlayacağı şiir anlayışına kavuşmuştur. Genç yaşta yazdığı konuları ve şiir görüşünü zamanla değiştiren şair, lirik şiir anlayışını aynen devam ettirmiştir. Onun şiirinde genel olarak aşk ve erotizm büyük yer kaplamaktadır. Şair bu durumu lirik şiirin bir göstergesi ve etkisi olarak nitelendirmiştir. Öyle ki Berk bu durumu kendi cümleleri ile şu şekilde anlatmaktadır;

“”Şiiri her şeyden önce lirik olarak düşünmemden ileri geliyor. Bu bir çizgide ilerliyor benim şiirim: lirik ve görsel””

Aşk ve erotizmin yanı sıra onun şiirinde tarih ve mitoloji de büyük yer tutmaktadır. Berk özellikle “Çivi Yazısı” ve “Otağ” adlı kitaplarında mitolojiye bol bol yer vermektedir. Bunun yanı sıra onun şiirinde tabiat, coğrafya büyük bir öneme sahiptir. Tüm yeryüzünü şiire sokan İlhan Berk, şiiri bambaşka boyutlara taşımıştır. II. Yeni hareketinin en önemli isimlerinden olan Berk, lirik şiire bağlılığının yanı sıra toplumcu anlayışla da şiir yazmıştır. Bazı şiirlerinde kırsal kesime, işçilere yönelen şair bu noktada birçok duyguya yer vermiştir. Toplumcu şiirlerinde İlhan Berk, özgürlük, eşitlik ve umut naraları atmıştır.
Yaşamını şiire adayan İlhan Berk, 19 yaşında başladığı şiir hayatını büyük bir usta olarak tamamlamıştır. 90 yıllık yaşamında şiire farklı bir boyut kazandıran İlhan Berkin aldığı ödüllerle de bunu küçük bir kanıtıdır.

EDEBİ KİŞİLİĞİ

İlk defa 1935 yılında kitaplaştırdığı ilk şiirlerinde hece veznini ve kafiyeyi kullanmış, yıllar geçtikçe serbest şiire yönelerek nesre yaklaşan, çağrışımların bol olduğu, anlamsız, kapalı bir şiir anlayışı oluşturmuştur.
“Bunları düzyazıda bol bol bulabiliriz. Bir şiirde bizi alıp götüren yapının büyük uyumudur.” diyerek düşünce ve konunun sadece düzyazıda bulunabileceğini söylemiş ve şiirde konuyu önemsememiştir. Bir ara şiirde tamamıyla konuyu yok etme girişimlerinde bulunmuştur.
Şiirlerinde maddecilik ve erotizm vazgeçilmez iki öğedir.
Şiiri düzyazıya yakınlaştıran örneklerin yanında, Doğu şiirinin klasik kalıplarını da denemiş, beyit ve türkü biçimlerinden de yararlanmıştır. Gazel İlhan Berk’e göre “modern” bir türdür.
Ankara’da apartmanların zilini çalıp karşısına güzel bir bayan çıktığında “Ünlü şair İlhan Berk burada mı oturuyor?” diye sorarak kendisinin reklamının yaptığı söylenmektedir.
Kısaca özetleyecek olursak;

-Şiiri değişik evrelerden geçmiştir. Çeşitli ödüller almıştır.
-Onun şiirlerinde İkinci Yeni’nin anlayışına rağmen folklora ait unsurlar vardır.
-Şiirlerinde geçmiş, mitoloji, zengin çağrışım vardır. Her şeyi kendine göre yorumlar.
-Sanatında, dilinde, anlayışında hep değişim içindedir.
-“Şiir anlam için yazılmaz” görüşünü ısrarla savunmuştur. Soyut şiiri uç noktalara taşımıştır.
-Gündelik yaşayış sahnelerinin tasvirinden, zamanla nesre yaklaşan bir üslubu vardır.
-Zengin çağrışımlara, anlamsız ifadelere, yoğun telmihlere yer verir.

ESERLERİ

Şiir: Güneşi Yakanların Selamı, İstanbul, Günaydın Yeryüzü, Türkiye Şarkısı Köroğlu, Galile Denizi, Çivi Yazısı, Otağ, Mısırkalyoniğne, Âşıkane, Taşbaskısı, Şenlikname, Atlas, Kül, İstanbul Kitabı, Kitaplar Kitabı, Deniz Eskisi (Şiirin Gizli Tarihi’ni de içerir.), Delta ve Çocuk, Galata, Güzel Irmak, Pera, Dün Dağlarda Dolaştım Evde Yoktum, Avluya Düşen Gölge, Şeyler Kitabı Ev, Çok Yaşasın Sayılar…
Anlatı: Uzun Bir Adam
Çeviri: A. Rimbaud, Seçme Şiirler, Dünya Edebiyatında Aşk Şiirleri, Dünya Şiiri
Antoloji: Başlangıcından Bugüne Beyit Mısra Antolojisi, Aşk Elçisi
Diğer: Şifalı Otlar Kitabı, El Yazılarına Vuruyor Güneş, E. Pound: Seçme Kantolar, Şairin Toprağı

ÖDÜLLERİ

Kül, 1979 TDK Şiir Ödülü
İstanbul, 1980 Behçet Necatigil Şiir Ödülü.
Deniz Eskisi, 1983 Yedi Tepe Şiir Armağanı
Güzel Irmak, 1988 Sedat Simavi Edebiyat Ödülü

İLHAN BERKİN ŞİİR KİTAPLARI

• Güneşi Yakanların Selamı (1978)
• İstanbul (1978)
• Günaydın Yeryüzü (1952)
• Türkiye Şarkısı (1953)
• Köroğlu (1955)
• Galile Denizi (1958)
• Çivi Yazısı (1960)
• Otağ (1961)
• Mısırkalyoniğne (1962)
• Âşıkane (1968)
• Taşbaskısı (1975)
• Şenlikname (1976)
• Atlas (1976)
• Kül (1978)
• İstanbul Kitabı (1980)
• Kitaplar Kitabı (1981)(Seçilmiş Şiirler)
• Deniz Eskisi (1982) (Şiirin Gizli Tarihi’ni de içerir.)
• Delta ve Çocuk (1984)
• Galata (1985)
• Güzel Irmak (1988)
• Pera (1990)
• Dün Dağlarda Dolaştım Evde Yoktum (1993)
• Avluya Düşen Gölge (1996)
• Şeyler Kitabı Ev (1997)
• Çok Yaşasın Sayılar (1999)
• Tümceler Geliyorum (2007)

DÜZYAZI

Şifalı Otlar Kitabı (1982)
Bir Uzun Adam (1982)
El Yazılarına Vuruyor Güneş (1983)
İnferno (1994)
Kanatlı At (1994)
Logos (1996)
Poetika (1997)

İlhan Berkin “Günaydın Yeryüzü” kitabından bir şiir:

HİKÂYE

Her şey bir gece içinde oldu
Sabahleyin her şey tamamdı.

Bu gördüğünüz gökyüzü
İlk defa gelip yerini aldı

Gökyüzünün gelmesiyleydi
Dünyada büyük bir değişiklik oldu

Mesela, ovalar daha o gün
Yalnızlıklarını unutuverdiler

Bu şimdi elsiz ayaksız gibi duran gece
O zaman ağaca yürüyen bir su gibi geliyordu

Gökyüzünün hemen arkasındandı
Denizleri gördük

Baktım bir kuş ilk defa keyifli keyifli
Baktım uçuyordu

Akşama doğruydu
Bitkilerle, hayvanlarla merhabalaştık

Her şey yaşamaya hazırlanıyordu
Her şey gelir gelmez hayatlarını

Himalaya’lar, Ant’lar, Erciyeş’ler
Bir daha kımıldamamak üzere yerleşiyorlardı

Herkes aklından geçirdiği kadar bir yeri
Dünyada kolayca bulmuştu

Gökyüzünde, yerde
Her ağacın, her taşın bir yeri vardı

Hatırlarım küçük kirli bir bulut
Durmuş olup bitenleri seyrediyordu

Dünyaya niçin bu kadar geç geldiğini
Elinde olsa tutup soracaktı

Şimdi bu geceyi, bu yıldızları fevkalade buluyorsunuz ama
Bu hiç de kolay olmadı

En başta, başı boş atlar gibiydi nehirler
Bu şiire girmeden önce

Her şey yerini alıyordu sırası geldikçe
İlhan Berk bütün bunları görüyordu.

İlhan BERK

Adam Yayınların’dan çıkan bu kitapta İlhan Berkin 1952-55 yılları arasında birinci baskıları yapılan sırasıyla Günaydın Yeryüzü, Türkiye Şarkısı ve Köroğlu adlı eserlerinden şiirler bulunmaktadır.