Türkiye Çekya'ya nota verdi! Peki nota vermek nedir?

Çekya'nın başkenti Prag'da gözaltına alınan terör örgütü PYD'nin eski lideri Salih Müslim Çekya mahkemesi tarafından serbest bırakıldı. Karara ise Türkiye'den tepki geldi. Bu kararın üzerine Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Çekya mahkemesinin PYD'nin eski eş başkanı Salih Müslüm hakkındaki serbest bırakma kararını değerlendirdi. Çavuşoğlu, "Çekya'ya nota verdik, bu işin peşini bırakmayacağız" dedi. Peki nota vermek nedir? Merak edilen soruların cevapları detayları ile haberimizde....

DİPLOMATİK NOTA NEDİR?

Diplomatik nota, dış politikada bir devletin başka bir devlete siyasi sorunlar, iş birliği önerileri, anlaşma teklifleri, bilgilendirme ve benzeri konularla ilgili olarak yolladığı yazılara denir.

TÜRLERİ

Sözlü Nota (Note Verbale): Üçüncü şahıstan üçüncü şahısa yazılan ve imza bulunmayan nota türüdür. Bu notalarda yalnızca paraf bulunur. Bilgi istemek üzere bir büyükelçilikten bulunduğu ülkenin Dışişleri Bakanlığına yazılan notalar, devletin belli konularda bilgi vermek için gönderdiği memorandum ve bir ülke tarafından kabul edilen büyükelçi için verilen agreman note verbale biçiminde kaleme alınır.
Yazılı Nota (Note Signee): Birinci şahıstan birinci şahısa gönderilen ve gönderen tarafından imzalanan nota türüdür. Bir büyükelçiye atandığı ülkenin devlet başkanına sunulmak üzere verilen güven mektubu, nota değişimi yoluyla yapılan anlaşmalar ve taraflardan birinin bir konu üzerindeki nihai pozisyonunu ortaya koyan ültimatom niteliğindeki notalar note signee biçiminde yazılır.

DİPLOMASİ

Diplomasi, dış politikada sorunların barışçıl yöntemlerle ve müzakereler yoluyla çözülmesini ifade etmektedir. Diplomat veya diplomatik temsilci ise bu süreçte yer alan kişi ve kurumları ifade etmektedir. Hititlerin Kadeş Antlaşması tarihin bilinen ilk yazılı diplomasi belgesidir. Diplomasinin, toplumsal örgütlenmelerin görülmeye başladığı dönemle birlikte ortaya çıktığı görülmektedir. Nicolson, diplomasinin kökenlerinin farklı insan grupları arasında avlanma sahalarının sınırlarının belirlenmesi hususunda yapılan anlaşmalarda aranması gerektiğini belirtmektedir.15. yüzyıla kadar diplomasi tek yanlı ve süreklilik göstermeyen niteliktedir. Buna ad hoc diplomasi adı verilir.

DİPLOMASİ TÜRLERİ;

İkili diplomasi,
Çoklu diplomasi,
Konferans diplomasisi,
Parlamenter diplomasi,
Doruk diplomasisi olarak farklılaşmaktadır.
Diplomasiyi uygulayanlara diplomat denir. Diplomatlar başka bir ülkeye kendi ülkesini politik, askeri, sanat, iş ve ticaret alanlarında temsil etmek ve diplomasiyi uygulamak için o ülkede bulunur. Bir savaş sırasında devlet düşman devletteki tüm diplomat, bürokrat, elçi ve sefirlerini geri çeker.

AÇIK DİPLOMASİ

Gizli diplomasiye tepki olarak ortaya atılan diplomasi anlayışıdır. Bu anlayışa göre, diplomatik görüşmelerle ilgili tarafların yüklenecekleri hak ve sorumlulukların kamuoyunun bilgi ve denetimine sunulması gerekir. Gizli diplomasiye en büyük tepki ABD Başkanı olan W. Wilson'dan gelmiştir. Büyük Savaş sonunda yayınladığı "Ondört Nokta"nın birincisinde "açık görüşmeler sonunda varılacak açık sözleşmeler" ilkesini ileri sürmüştür.

Bu diplomasi anlayışının gelişmesini etkileyen iki ana etmenden sözedilebilir. İlk olarak, genel anlamda katılımcı demokrasinin sınırlarının gelişmesi hem kitlelerin meclislerini, hükümetlerini denetleme ve yönlendirme olanağını nispeten artırmış hem de kamuoyunu çeşitli baskı gruplarına ait örgütler yolu ile yöneticileri etkileme mesaj iletme kanallarının açılması, açık diplomasiyi belirli bir ölçüde de olsa zorunlu kılmıştır. İkinci olarak da özellikle konferans diplomasisi, parlamenter diplomasi gibi gizli biçimde yürütülmesi pek de kolay olmayan diplomasi türlerinin yaygınlaşması açık diplomasiyi kaçınılmaz hale getirmiştir.

Bu tür diplomasinin asıl amacı, iki veya daha fazla devletin aralarında gizlice anlaşarak, bir başka devletin temel hak ve yetkilerine yönelik bir eyleme hazırlanmalarını engellemeye çalışmaktır. Ancak, iki dünya savaşı arasındaki dönemde ayıp sayılmış olan kapalı ya da gizli diplomasi yöntemine son savaştan bu yana yoğun bir biçimde dönülmüştür.

GİZLİ DİPLOMASİ

Diplomasi anlayış ve uygulanmasında 17. ve 19. yüzyılların Avrupa diplomasisinde en belirgin özelliklerinden birisi de gizlilikti. Genellikle Avrupalı monarkların bizzat veya özel temsilcileri aracılığı ile sürdürdükleri diplomasi faaliyeti gizli bir şekilde oluştuğu gibi, bu gizlilik çoğu zaman belirli bir sonuca ulaşıldığında da sürerdi. Bir başka deyişle, saray diplomasisi olarak da adlandırılan bu tür diplomasi, her aşaması ile dışa kapalı bir biçimde yürütülürdü. Böylece, bir bölge halkı bazen bir başka devletin egemenliğine geçtiğini sonradan öğrenebilirdi.

Bu tür diplomasiye karşı en önemli tepki, idealist ABD Başkanı Woodrow Wilson'dan gelmişti. Wilson I. Dünya Savaşı sonlarında yayınladığı ünlü "On dört nokta"nın birincisinde, açık görüşmeler yolu ile ulaşılacak açık sözleşmelerden sözediyordu. Gerçekte de, 20. yüzyılda demokrasinin gelişmesi, halk kitlelerinin yönetim ile ilgili sorunlara giderek daha büyük oranlarda katılmaları ile diplomasi daha "açık" niteliğe bürünmüştür.