Türkiye süper bilgisayarıyla Top500’e hazırlanıyor

Süper bilgisayarlar, muazzam işlem gücüne sahip, yüksek performanslı bilgisayar sistemi anlamına geliyor. Gelişmiş teknolojileri ve özel tasarımlarıyla olağanüstü hıza ve hesaplama kapasitesine sahipler. Bu teknoloji, bilimsel araştırmalardan kompleks simülasyonlara, veri analizinden yapay zeka uygulamalarına, iklim değişikliği modellemesinden tıbbi araştırmalara, nükleer fizikten uzay projelerine kadar pek çok alanda kullanılıyor. Ayrıca, karmaşık hesaplamalar gerektiren savunma ve güvenlik uygulamalarında da kritik rol oynuyor.

 
Süper bilgisayarların temel özellikleri arasında yüksek miktarda işlemci çekirdeği, büyük bellek kapasitesi ve yüksek hızlı veri depolama birimleri yer alıyor. Bu özellikler, aynı anda çok sayıda işlemi eş zamanlı olarak gerçekleştirebilmelerini ve büyük veri setleri üzerinde hızlı bir şekilde çalışabilmelerini de sağlıyor. Süper bilgisayarlar, çeşitli alanlardaki araştırmacılar, bilim insanları ve mühendisler için değerli bir araç. 

30 YILLIK DENEYİM

Türkiye de süper bilgisayar çalışmalarında 30 yıllık bir deneyime sahip. İlk kez 1994’te Almanya merkezli Prometeus’un hazırladığı Top500’e giren bir süper bilgisayar yapan Türkiye, ODTÜ’de üretilen sistemle 376’ncı sırada yer almıştı. 2004’te ise İstanbul Teknik Üniversitesi tarafından başlatılan ve Devlet Planlama Teşkilatınca (DPT) desteklenen Ulusal Yüksek Başarımlı Hesaplama Merkezi Projesi 2006’da bu listeye 353’üncü sıradan girdi. Türkiye, süper bilgisayar teknolojisi konusundaki çalışmalarını ilerleyen yıllarda da sürdürdü. Üniversiteler, araştırma kurumları ve endüstri işbirlikleriyle desteklenen projeler, Türk bilim dünyasının bu alandaki varlığını güçlendirdi. Bu kapsamda TÜBİTAK, 2018’de Türk Ulusal Bilim e-Altyapısı (TRUBA) süper bilgisayarının yapımına başladı. Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır ise TRUBA’nın, bu yıl kullanıma başlanacağını duyurdu. 

TRUBA BU YIL GELECEK

Savunma sanayi, akademi ve teknoloji için TRUBA’nın dönüm noktası olacağını belirten TÜBİTAK Başkanı Prof. Dr. Hasan Mandal, şu bilgiyi paylaştı: “İspanya, Portekiz ve Türkiye’nin ortaklığında hizmete devam eden süper bilgisayarımız MareNostrum 5 ve geliştirdiğimiz TRUBA, gelecekteki teknolojilerimiz için oldukça önemli. Dünyadaki süper bilgisayarların performansı 1.2 Exaflop/sn ile 2.0 Petaflop/sn arasında. TRUBA’nın 4.8 Petaflop/sn performans göstermesini planlıyoruz. Bununla birlikte hedefimiz önce ilk 300’e, sonra da ilk 100’e yükselmek. Biz, bugünün teknolojisini üretmenin yanı sıra yarının teknolojisine de yatırım yapıyoruz. Doğrudan sıvı soğutmalı yüksek enerji verimliliği olan bir sistem olarak geliştirilmiş TRUBA ile EuroHPC veri merkezleri kapsamında en iyiler arasında yer alacağız.”
 

DÜNYADA YARIŞ HIZLANDI 
 
Tüm sektörleri ve teknolojiyi etkileyecek olan süper bilgisayarlara yatırım yarışı 2023’te daha da hızlandı. Çin, Hindistan, AB üyesi ülkeler ve ABD’nin ardından Rusya ve Tayvan da bu alanda yatırımları artırdı. 
 
Bu yatırımların en dikkat çekeni ise geçen hafta Tesla’nın, New York’taki fabrikasına büyük bir yatırımla yeni bir süper bilgisayar kuracağını duyurması oldu. 
 
Bu karar, Tesla’nın sürücüsüz araç teknolojisinde ilerlemesinde önemli bir adım olarak görülüyor. Şirketin Dojo adını verdiği bu projeye 500 milyon dolar ayrıldı.
 
SÜPER BİLGİSAYARLARIN KULLANIM ALANLARI
 
Süper bilgisayarlar birçok alanda kullanılıyor. İşte kullanım alanları:
 
* Yapay zeka ve makina öğrenimi: Derin öğrenme ve yapay zeka algoritmalarının eğitimi, büyük veri kümeleri üzerinde gerçekleştirilen işlemler gerektirir. Süper bilgisayarlar, bu tür algoritmaların eğitim süreçlerini hızlandırıyor.

* Yeni ilaç keşfi: Süper bilgisayarlar, ilaç keşfi ve geliştirme sürecinde, moleküler etkileşimleri ve bileşiklerin etkinliğini hızlı bir şekilde değerlendirebilir. Bu sayede daha hızlı ve etkili ilaç geliştirilebilir.

* Uzay ve uçak tasarımı: Uzay araştırmaları ve havacılıkta, yeni araçların tasarımı ve performans analizleri için süper bilgisayarlar kullanılıyor.

* Malzeme bilimi ve nanoteknoloji: Yeni malzemelerin tasarımı, özelliklerinin analizi ve performans değerlendirmesinde süper bilgisayarların hesaplama gücünden yararlanılıyor.

* Petrol ve doğalgaz keşfi: Enerji şirketleri, jeofiziksel verileri analiz ederek petrol ve doğalgaz rezervlerini tespit için süper bilgisayarları kullanıyor.

* Hava ve iklim modelleri: Süper bilgisayarlar, hava durumu tahminlerini geliştirme ve iklim değişikliği modelleri oluşturmada da kritik rol oynuyor. Atmosferik dinamikleri simüle ederek, gelecekteki hava olaylarını ve iklim değişikliği eğilimlerini tahmin etmeye yardımcı oluyor.
 
TRUBA’YI KİMLER KULLANACAK?
 
* Kamu kurumları
* Akademisyenler
* Savunma sanayi kurumları ve firmaları
* Teknoloji şirketleri
* Yapay zeka projesi yürütenler