Varikosel hastalığı nedir? Belirtiler nelerdir?

FETÖ soruşturması kapsamında tutuklı yargılanan Çağrı Sağlam Varikosel hastalığına yakalandığı iddia edildi. Sağlam'da varikosel hastalığı olduğunu, 4 ayda bir tedavi görmesi gerektiğini belirten Taşcı, tahliye talebinde bulunarak, şunları söyledi: "Müvekkilimin spermleri kurutan bir hastalığı var. Hastalık nedeniyle sperm sayısında azalma oluyor. 13 aydır tutuklu ve tedavi olamıyor. Tamamen spermleri yok olabilir. Bir an evvel tedaviye başlamazsa ileride telafisi mümkün olmayan sonuçlara yol açabilir" dedi. Varikosel hastalığı, testislerdeki kanı boşaltan toplardamarların varisleşmesidir. Peki, Varikosel hastalığı nedir? Belirtiler nelerdir? Tedavisi ne? Detaylar haberimizde...

VARİKOSEL BELİRTİLERİ NELERDİR?

Varikosel belirtileri, hastalığın tanısı ve tedavisi için oldukça önemlidir. Varikosel testis üzerinde;

Şişlik
Kabarıklık
Testiste ağrı şeklinde kendini gösterir.

Damarlardaki genişleme, bir süre sonra dışarıdan görülecek kadar belirginleşip bacaklarda görülen varis benzeri bir şekil alabilir. Varikosel belirtileri arasında testislerde şişliğin yanı sıra terleme ve sıcaklık hissi de görülür. Varikosel belirtilerinden biri olan testislerin küçülmesi nadir de olsa bazı hastalarda görülebilir.

VARİKOSEL AĞRISI NASILDIR?

Varikosel ağrısı testiste olan rahatsız edici künt nitelikte kendi belli eden bir ağrıdır. Bu ağrı genelde kasık bölgesinde ve testiste hissedilebildiği gibi zaman zaman bacağa doğru da yayılabilir. Varikosel ağrıları ağrı kesicilerle geçebilir. Yaşanan ağrı farklı rahatsızlıklarla karıştırılabilir. Testis ağrısı nedeniyle başvuran bir hastada varikoseli varlığının yanında;

Orşit yani testis enfeksiyonu
Testis damarsal yapısının kendi etrafında dönerek kanlanmaya neden olup olmadığı değerlendirilmelidir.
Bu tür rahatsızlıkların yarattığı ağrılar varikosel ağrılarıyla karıştırılabilir. Kişinin idrar çıkarmada şikayetinin olup olmadığı, testiste olan şişliğin artıp artmadığı, ağrının ani başlayıp başlamadığı gibi bir takım sorgulamaların yapılması ve laboratuvar yöntemleri ayırıcı tanıyı sağlayabilmektedir. Yaşanan her ağrı varikosel olmak zorunda değildir.

Ağrı uzun süre ayakta durmak, yol yürümek, egzersiz, cinsel aktivite sonrası daha belirgin olarak hissedilebilir.

VARİKOSELDE TESTİS GÖRÜNTÜSÜ NASIL OLUR?

Varikosel testiste herhangi bir değişiklik yapmamaktadır. Ancak ileri evde varikosel hastalarında, aynı bacaklardaki varis gibi testislerde damarlar yüzeysel olarak görülür hale gelir. Varisleşmiş genişlemiş damarlar cilt üzerinden ele gelir ve görüntü verir.

VARİKOSEL NEDEN OLUR?

Varikoselin nedeni belli değildir. Toplumda çocuk sahibi olan bireylerde yetişkin yaşlarda bile %15-20 oranında görülmektedir. Kısırlık nedeniyle başvuran erkeklerde ise yüzde % 30-40 oranında izlenmektedir. İkincil infertilite yani daha önce çocuk sahibi olup tekrar çocuk istemi ile başvuranlarda ise bu oran % 60’a kadar çıkabilmektedir.

Varikosel % 90 sol tarafta görülürken % 8-9 oranında iki taraflı (bilateral) olarak izlenir. Sadece sağ tarafta görülmesi oranı ise % 1-2 oranındadır. Varikoselin daha çok sol tarafta görülmesi bir takım anatomik faktörlere bağlıdır.

Sol taraftaki testisinin sağ taraftakine göre bir miktar daha aşağıda olması
Testisin sol tarafındaki toplardamarın sağ tarafa göre daha uzun seyretmesi.
Sol taraf testis toplardamarın karın içerisindeki diğer komşu organlarla anatomik ilişkisi.
Sol taraf testis damarının boşalma şeklinin anatomik yapısı gibi özelliklerden varikoselin daha çok sol tarafta görülme nedenleri arasındadır.

VARİKOSEL DAHA ÇOK KİMLERDE GÖRÜLÜR?

Varikoselin ortaya çıkma nedeni bilinmemektedir. Ancak, bazı risk grupları bulunur:

Daha çok şişman kişiler
Karın içi basıncını arttıran yüksek ağırlıklı spor yapan kişiler
Kronik astımı ve kronik öksürük nöbetleri geçirenle
Karın içi basıncı arttıran kronik kabızlık yaşayanlar
Varis hastalığında olduğu gibi meslek hastalığı olarak değerlendirebilir. Ayakta kalmayı gerektiren öğretmen, polis gibi meslek gruplarında daha sık yaşanmaktadır.
Toplardamar hastalığı olduğu için bacaklarda varisi olan kişilerde varikosel sık olarak görülür. Bu durumun tersi olarak varikoseli olan kişilerde varis rahatsızlığı da sık görülebilmektedir. İki hastalıkta toplardamarlara bağlı olduğu için bu damarlardaki kapakların yetersizlikleri kanın iletimindeki sorunlar gibi faktörlere bağlı olarak ortaya çıkabilir.

VARİKOSELE İYİ GELEN BESİNLER VAR MIDIR?

Beslenmenin varikosel oluşumuyla ya da tedavisiyle ilgisi bulunmamaktadır. Sadece kronik kabızlığı olan kişiler bu gurupta değerlendirebilir. Kabızlığı çözücü lifli veya zeytinyağlı beslenme dolaylı olarak dolaylı yoldan fayda sağlayabilir.

VARİKOSEL NASIL ANLAŞILIR?

Dikkatli kişiler kendi kendini muayene ederken testis üzerindeki düzensizlik, şişlik veya ağrıdan varikoseli belirleyebilir. Varikosel daha çok kısırlık şikayetiyle yapılan başvurularda doktor muayenesi sırasında ortaya çıkar. Ayrıca; uzun süre ayakta kalma, spor ya da cinsel aktivite gibi efor gerektiren durumların ardından yaşanan ağrılar varikosele işaret edebilir.

VARİKOSEL KISIRLIĞA NEDEN OLUR MU?

Varikosel tedavi edilebilir kısırlık nedenleri arasında birinci sırada yer almaktadır. Varikosel erkek kısırlığına neden oluyorsa bu durumda ameliyat kararı verilebilir. Ancak her varikoselin kısırlık nedeni olmadığı ve ameliyattan sonra her hastada sperm değerlerinde düzelme olmayabileceği dikkate alınmalıdır.

VARİKOSEL SERTLEŞMEYE ENGEL MİDİR?

Testisin iki temel fonksiyonu bulunmaktadır. Varikosel, sperm ve hormon üreten testisin fonksiyonlarında bozukluk yaratabilmektedir. Kronikleşmiş varikosel ileri dönemlerde testis boyutlarında küçülmeye neden olarak sperm üretimi yanında ve testosteron adı verilen erkeklik hormonun üretilmesinde azalmaya da neden olabilmektedir. Kronikleşmiş varikosel tedavi edilmezse testosteron düşüklüğü ile birlikte ereksiyon ve cinsel istek kaybına neden olabilir.

VARİKOSEL MUAYENESİ NASIL OLUR?

Varikosel muayenesi, genital muayenenin bir parçası olarak yapılmaktadır. Hasta 21 -22 derecelik oda ısısında ayakta pozisyonda muayene edilmelidir. Hasta ayakta ve dik olarak dururken testisler ve genital bölge gözlemlenir. Hasta, hem normal pozisyonda hem de ıkınma manevraları yaptırılarak göz ve elle kontrol edilir. Normal ve ıkınma manevraları ile damarsal yapıda genişleme olup olmadığı belirlenmelidir. Bu işlemlerle varikoselin varlığı klinik olarak konulur. Tanıda altın standart doktor muayenesidir. Bununla birlikte klinik tanıyı desteklemek, varikoselin derecesini belirlemek ve ameliyat kararı için Skrotal Doppler ultrasonografi çekimi yapılır.

VARİKOSELİN DERECELERİ NELERDİR?

Klinik ortamda yapılan muayeneye göre varikosel 3 evre olarak değerlendirilmektedir.

Derece (Grade 1): Ayakta muayene olan hastada herhangi bir belirti olmayıp, ıkındırıldığı zaman elle varikoselin tespit edildiği durumdur.
Derece (Grade 2 ): Ayakta gözle hafif derecede varikosel görülmektedir. Ikındırma manevrası sonucu elle belirgin olarak damarların görülür hale geldiği durumdur.
Derece (Grade 3): Ayakta muayene olan hasta hiç ıkındırılmadan damarların görülür halde olduğu, ıkındırma manevrası sonunda bu görüntünün daha da belirgin hale geldiği durumdur.
Varikosel teşhisi koyulduktan sonra neler yapılması gerekir?
Varikosel tanısının ardından ilk olarak testis boyutları arasında bir fark olup olmadığı ve testisin kıvamına bakılmalıdır. Sperm parametrelerinin değerlendirildiği semen analizinin yapılması tedavide belirleyici olmaktadır. Hastanın sperm parametrelerinde bir sorun yoksa ameliyat edilip edilmemesi tartışmalıdır.

Bu tür hastalara sperm parametrelerini bozabilecek;

Beslenme alışkanlığı
Sigara ve alkol kullanımı
Toksik maddelere maruz kalma
Sperm parametrelerini ve spermin bulunduğu ortamı düzeltici antioksidan ilaçlar ve beslenme yöntemlerini önerilebilmektedir.

HANGİ DERECE VARİKOSEL AMELİYAT GEREKTİRİR?

Varikosel derecesine bakarak ameliyat kararı vermek doğru bir yaklaşım değildir. Bazı olgularda 1. Derece varikosel dahi ameliyat edilebilirken, bazı olgularda 3 derece varikosel için ameliyat kararır verilmeyebilmektedir. Ameliyat kararır hastaya göre değişen bir durumdur.

VARİKOSEL TEDAVİSİ NASIL YAPILIR?

Varikosel teşhisi koyulan ancak infertilite problemi olmayan ya da sperm parametrelerindeki bozulma sınırda olan hasta grubunda destek tedaviler önerilebilir. Çok şiddetli sperm kaybı yaşamamış, sperm hareketinin tamamen kaybolmadığı ve sperm şekil bozukluğu minimum seviyede olan hastalar için antioksidan ajanlar verilebilir. Ancak varikosel teşhisi konulmuş ve sperm parametreleri bozuk, kısırlık yaşayan hastalarda ameliyat önerilebilir. Bu tür hastalarda rahatsızlığın giderilmesi için egzersiz, beslenme düzenini ve yaşam tarzındaki değişikliklerin herhangi bir yararı bulunmamaktadır.

HANGİ HASTALAR İÇİN VARİKOSEL AMELİYATI KARARI VERİLİR?

Varikosel ameliyatına karar verebilmek için muayenede varikosel varlığının ortaya konulması ve hastada kısırlık sorununu olması gereklidir. Bu durum tespit edilen hastalarda aşağıdaki kriterlerin de desteği ile ameliyat kararı verilebilir:

Testis boyutlarında küçülme, testis kıvamında yumuşama olması
Doppler Ultrasonografi ile damar genişlemesinin 3 mm. Üzerinde olması.
Doppler incelemede kan geri kaçışının belirlenmesi
Semen analizinde sperm parametrelerinin bozul olması
Bunun yanında varikoseli olmasına rağmen daha önce yarımcı üreme yöntemi uygulanan ancak başarısız olan hastalarda bu başarısızlık sperm faktörüne bağlı olarak ortaya çıktığı biliniyorsa yeni bir uygulama öncesinde risk faktörü olarak varikoselin tedavisi önerilebilir.

Sadece testis ağrısı yaşayan kişilerde ameliyat kararı verilmesi doğru değildir.

VARİKOSEL AMELİYATI NASIL YAPILIR?

Varikosel ameliyatı mikrocerrahi yöntemle yapılmaktadır. Kasık bölgesinde 2 cm.’lik bir kesiden girilerek testis damarlarına ulaşılır. Mikroskop altında genişlemiş toplardamarlar diğer damarlardan ayrılarak bağlanır.

VARİKOSEL AMELİYATI NE KADAR SÜRER?

Varikosel ameliyatı mikrocerrahi yöntemlerle yapıldığı için o bölgede bulunan tüm damarların bağlanması gerekir. Ameliyatın tek taraflı ya da çift taraflı olması ve bağlanan damar sayısı ile ilişkili olarak süre 1-2,5 saat arasında değişebilmektedir.

VARİKOSEL AMELİYATININ RİSKLERİ VAR MIDIR?

Varikosel ameliyatı mikrocerrahi yöntemle yapıldığı için komplikasyon oranı son derece azdır. En önemli risk testis atardamarının bağlanması ve buna bağlı ameliyat sonrası testis küçülmesi ve kanlanmasının bozulmasıdır. Ancak ameliyat mikrocerrahi yöntemle gerçekleştirildiği için atardamar ve toplardamar ayrımı çok net yapılabilmektedir. Bu tür bir komplikasyon yaşanma ihtimali günümüzde son derece düşüktür. Hidrosel yani testis etrafında sıvı toplanması olasılığı da son derece azalmıştır. Bunun dışında bütün ameliyatlarda yaşanabilecek ameliyat sonrası enfeksiyon gelişimi, kanama oluşumu gibi riskler göz ardı edilmemelidir. Sterilizasyona dikkat edilmesi ve kanama kontrolünün yapılması gibi önlemlerle, yaşanabilecek sorunlar minimuma indirilmektedir.

VARİKOSELİN FARKLI TEDAVİ YÖNTEMLERİ VAR MIDIR?

Varikoselin farklı cerrahi ve radyolojik yöntemlerle tedavisi yapılmaktadır.

Varikosel embolizasyonu; Kasıktan girişimsel radyoloji yöntemleriyle girilerek, genişlemiş damarların içerisine tıkayıcı madde enjeksiyonu yapılabilir. Ancak bu yöntemde, tıkayıcı maddenin mobilize olması yani başka yerlere gitmesi, maddenin zaman içinde etkinliğinin kaybolması, ağrı ve alerjik reaksiyon gibi yan etikler yaşanabilmektedir. Bu tedavi yaklaşımı uluslararası kılavuzlarda çok fazla önerilmemektedir.

Mikrocerrahi haricinde de başvurulan cerrahi yöntemler bulunmaktadır. Kasık bölgesinden, yüksek kasık bölgesinden ya da laparoskopik yaklaşımlar vardır. Ancak alt kasık bölgesinden mikroskop altında yapılan ameliyat altın standart olarak kabul edilmektedir.

VARİKOSEL TEKRARLAR MI?

Varikoselin farklı tedavi yöntemleri vardır ancak mikrocerrahi yöntemiyle yapılan ameliyatlarda nüks etme ihtimali neredeyse sıfıra yakındır.

VARİKOSELİN İYİLEŞME SÜRESİ NE KADARDIR?

Mikrocerrahi yöntemiyle yapılan ameliyatın ardından hasta 2-3 gün içinde normal aktivitesine 1 hafta 10 gün içerisinde ise rutin iş hayatına dönebilmektedir. Ağır efor gerektiren, egzersiz gibi aktivitelerin gerçekleştirilmesi ise 4-6 haftayı bulabilir.