Yeni kısıtlamalarda çalışanların hakları

Kimileri, yeniden kısa çalışma ödeneğine dönüp dönemeyeceğini soruyor, kimileri ücretsiz izin desteği alıp alamayacağını merak ediyor. Mart ayında koronavirüs önlemleri kapsamında; önce kısa çalışma ödeneği devreye sokularak, şartları esnetildi, ardından ücretsiz izne ayrılanlar için de nakdi ücret desteğine geçildi. Mayıs ayında 3.2 milyondan fazla çalışan kısa çalışma ödeneğinden yararlandı.

Haziran ayında normalleşme süreci ile birlikte faaliyete yeniden geçen işyerlerine normalleşme desteği verilmeye başlandı ve ekim ayına gelindiğinde kısa çalışma ödeneğinden yararlananların sayısı 900 binlere kadar geriledi; 1.2 milyondan fazla çalışan da normalleşme desteğinden yararlandı.

Şimdi ise devreye sokulan yeni kısıtlamalar nedeniyle çoğu işyeri ya faaliyetini durdurmak ya da azaltmak zorunda kaldı ki, bunların büyük kısmı normalleşme desteğinden yararlanan işyerleri. Peki, bu durumda çalışanların durumu ne olacak, kısa çalışma ödeneğine yeniden dönülebilecek mi, dönülürse kimler bundan, nasıl yararlanacak? Hürriyet gazetesinden Noyan Doğan, 10 soruda yeni kısıtlamalarda işverenleri ve çalışanların tüm merak ettiklerini haberine taşıdı.

1- KISA ÇALIŞMA

Kısıtlamalar nedeniyle kapanan, faaliyetini azaltan işyerleri kısa çalışmadan yararlanabilecek mi?

Yeniden İŞKUR’a başvurmaları halinde kısa çalışma ödeneğinden yararlanabilecekler.

2- TÜM ÇALIŞANLAR KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ ALABİLECEK Mİ?

30 Haziran’a kadar kısa çalışma başvurusunda bulunmuş işyerleri, aynı çalışanlar için yine aynı şartlarda kısa çalışma ödeneği almaya devam edebilecek.

3- 30 HAZİRAN’DAN SONRA İŞE YENİ GİRENLER DE ÖDENEK ALABİLECEK Mİ?

Hayır, 30 Haziran’dan sonra işe girenler kısa çalışma ödeneği alamayacak.

4- NORMALLEŞME DESTEĞİ ALAN İŞYERLERİ KISA ÇALIŞMAYA DÖNEBİLECEK Mİ?

Dönebilecek; ancak 30 Haziran tarihine kadar kısa çalışma ödeneğine başvurmuş ve yararlanmışsa, aynı çalışanlar için, aynı şartlarda yeniden ödenecek alabilecek.

5- HEM KISA ÇALIŞMADAN HEM DE NORMALLEŞME DESTEĞİNDEN YARARLANILABİLİR Mİ?

Hayır, yararlanılamaz. İşletmenin faaliyeti durdurulmuş ya da kısıtlanmışsa sadece kısa çalışma ödeneği alabilir. Normalleşme desteği, faaliyetine tam devam eden işyerleri için geçerli.

6- KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİNİN ŞARTLARINDA DEĞİŞİKLİK OLDU MU?

Değişmedi; çalışanın, kısa çalışmanın başladığı tarih itibarıyla son 60 gün hizmet akdine tabi olması ve son 3 yılda en az 450 gün süreyle prim ödemiş olması gerekiyor. Bu şartlar sonradan yerine getirilse bile 30 Haziran’a kadar çalışan için başvuru yapılmamışsa yine kısa çalışmadan yararlanılamaz.

Ödenek tutarında da değişiklik olmadı, haziran sonuna kadar çalışanlar kaç lira alıyorsa yine aynı ödemeyi alacaklar.

7- KISA ÇALIŞMADAN NE KADAR SÜRE YARARLANILABİLECEK?

Kısa çalışma ödeneğinin süresi 31 Aralık tarihine kadar uzatıldı. Ancak yeni yasa ile bu süre 2021’nin haziran sonuna kadar uzatılabilir.

8- ÜCRETSİZ İZİN

Yeni kısıtlamalar nedeniyle kısa çalışma ödeneği alamayan çalışan ücretsiz izin desteği alabilir mi?

İşverenin, işten çıkarma yasağı 17 Ocak tarihine kadar devam ediyor. Bu şartlarda çalışan kısa çalışma ödeneği alamıyorsa işveren çalışanı ücretsiz izne çıkartabilir ve bu durumda çalışanlar da ücretsiz izin desteğinden, yani nakdi ücret desteğinden yararlanabilir.

Nakdi ücret desteği de 17 Ocak 2021’e kadar devam edecek. Ancak bu süre istenirse 2021’nin Haziran ayına uzatılabilecek.

9- ÜCRETSİZ İZNE ÇIKARTILANLAR KAÇ LİRA ÖDENEK ALABİLECEK?

Ücretsiz izine ayrılanlara günlük 39,24 TL, aylık da 1.177 TL ödenecek.

10- YENİ KISITLAMALARLA YENİDEN KISA ÇALIŞMA VE ÜCRETSİZ İZİN DESTEĞİ ALANLARIN SİGORTA PRİMLERİ NE OLACAK?

Kısa çalışma ödeneği almaya devam edenlerin emeklilik sigorta primleri ödenmiyor.

Normalleşme desteği alıp ya da destek almasa da haziran sonrasında işbaşı yapan işyerleri yeniden kısa çalışma ödeneği ve ücretsiz izin desteğinden yararlanmaya başlarlarsa, çalışanların emeklilik primleri bu süreçte yine ödenmeyecek.