Geçen yıl başlayıp tüm dünyayı ve ülkemizi etkisi altına alan Covid-19 salgını sağlıktan ticarete pek çok alanda iş ve insan yaşamını olumsuz etkilemiş ve etkilemeye devam etmektedir.
Ekonomik alandaki etkileri en aza indirmek için uzun zamandan beridir matrah artırımı, stok affı ve işletme kayıtlarının düzeltilmesi yasası beklenmekteydi.
Nihayet iş dünyası ve vergi mükelleflerinin beklediği borçların yeniden yapılandırılması, matrah ve vergi artırımını kapsayan “Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun Teklifi” kısaca vergi ve sgk affı olarak söylenen teklif TBMM Başkanlığı'na sunuldu.
Çok kısa süre içinde de yasalaşacaktır.
Bilindiği üzere, Covid-19 salgınının ülke ekonomisine etkilerini azaltmak, istihdamı ve üretimi korumak ve vatandaşların salgından en az şekilde etkilenmesini sağlamak için alınan önlemler ve sağlanan desteklerin yanı sıra bir seri düzenleme yapılarak vatandaşların, işletmelerin vergi ve sigorta primleri başta olmak üzere kamuya olan yükümlülükleri ertelenmiş, vergi oranlarında indirime gidilmiştir.
Nitekim, 17 Kasım 2020 tarihinde yayımlanan 7256 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile kişi ve kuruluşların, Hazine ve Maliye Bakanlığına, Ticaret Bakanlığına, Sosyal Güvenlik Kurumuna, il özel idarelerine, belediyelere, büyükşehir belediyeleri su ve kanalizasyon idarelerine ve Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlıklarına ve çok sayıda kamu tüzel kişiliğini haiz kuruluşlara olan kesinleşmiş borçlarının yapılandırılması ve taksitler halinde ödenmesi imkânı getirilmiştir.
Ancak, küresel salgının yayılımının ve etkilerinin devam etmesi nedeniyle yapılandırma taksitlerini ödeyemeyen ya da borçları yapılandırma kapsamında bulunmayan vatandaşlarca yeni bir imkân verilmesi talepleri yoğunlaşmış, ayrıca kesinleşmiş borçlar dışında ihtilaflı aşamada bulunan veya henüz inceleme ve takdir işlemleri tamamlanmamış borçların da, ihtilaflara son verilmesi ya da yeni ihtilaflar başlatılmaması amacıyla düzenleme yapılması talebi yukarıda da belirttiğimiz üzere geçen yıldan bu yana dile getirilmiştir.
VERGİ AFFI NELERİ KAPSAYACAK
Söz konusu kanun teklifi ile 7256 sayılı Kanunun kapsamından sonraki dönemlerden borcu bulunan vatandaşlar ile 7256 sayılı Kanundan yararlanmak üzere başvurduğu halde gerekli ödemeleri yapmaması nedeniyle Kanunu ihlal etmiş olanları da kapsayacak şekilde kesinleşmiş alacaklar için yeniden yapılandırma düzenlemesi yapılması amaçlanmıştır.
Ayrıca, ihtilaflı ya da inceleme ve takdir işlemleri devam eden alacaklar için de yapılandırma imkânı getirilerek bu aşamalardaki alacakların bir an önce Hazineye intikalinin sağlanması,
matrah ve vergi artırımı yoluyla vergilemede öngörülebilirliğin artırılarak geçmiş vergilendirme dönemleri ile ilgili olası risklerin ortadan kaldırılması ve
işletme kayıtlarının fiili durumlarına uygun hale getirilerek kayıtlı ekonomiye geçişin teşvik edilmesi amaçlarıyla da düzenlemeler öngörülmüştür.
Teklifle ayrıca, işletmelerin bilançolarında yer alan gayrimenkuller ile amortismana tabi diğer iktisadi kıymetleri için yeniden değerleme yapma imkânı sağlanarak bu kıymetlerin bilançolarda güncel değerleriyle yer alması yönünde düzenleme önerilmiştir.
YENİDEN YAPILANDIRMA KOLAYLIĞI
Söz konusu kanun teklifindeki düzenlemeye göre;
Kanunun yayım tarihi itibariyle vadesi geldiği halde ödenmemiş veya ödeme süresi geçmemiş vergi asıllarında bir indirim söz konusu olmayacaktır.
Bununla birlikte, gecikme zammı ve gecikme faizi yerine Kanunun yayım tarihine kadar Yİ-ÜFE aylık değişim oranları ile hesaplanan faiz anaparaya eklenerek borç yeniden hesaplanmaktadır. Bu şekilde hesaplanan tutarın Kanundaki şartlara uygun olarak ödenmesi halinde, vergi aslına bağlı ceza, faiz ve zamların tamamı silinmektedir.
Borçlarını yeniden yapılandırmak isteyenler için ilgili idareye son başvuru tarihi 31 Ağustos 2021 olarak öngörülmüştür. Bu tarihe kadar başvurmaları halinde 6, 9, 12 ve 18 taksit şeklinde ve ikişer ayda bir ödemeli ödeme seçenekleri sunulmaktadır.
İlk taksit ödemeleri Eylül 2021 ayı sonuna kadar yapılması öngörülüyor. Önceki düzenlemelerde olduğu gibi bu düzenlemede de, ilk 2 taksidin süresinde ödenmesi gerekiyor. İlk 2 taksit ödendikten sonra bir takvim yılında 2 taksit ödememe yani taksit atlatma hakkı var, bu durumda yapılandırma bozulmuyor. Ancak, süresinde ödenmeyen 2 taksidin, son taksiti izleyen ayda gecikme zammıyla birlikte ödenmesi gerekiyor, aksi halde yapılandırma ihlal edilmiş sayılıyor, ödenen tutarlar yapılandırma öncesi borç tutarına mahsup ediliyor.
Yapılandırılan borcun tamamı ilk taksit süresi içinde ödenirse, fer’i alacaklar yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarların %90’ının tahsilinden vazgeçilmektedir.
Yapılandırılan borcun tamamı ilk iki taksit süresi içinde ödenirse, fer’i alacaklar yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarların %50’sinin tahsilinden vazgeçilmektedir.
İHTİLAFLI KAMU BORÇLARINA İLİŞKİN KOLAYLIKLAR
İhtilafın bulunduğu safhaya göre;
ödenecektir.
Vergi aslına bağlı olarak kesilen vergi cezalarının tamamı ile gecikme cezası, gecikme zammı, gecikme faizi, faiz gibi fer’i alacaklardan vazgeçilecektir.
VERGİ İNCELEME ve TARHİYAT AŞAMASINDA BULUNAN MÜKELLEFLERE GETİRİLEN KOLAYLIKLAR
Kanunun kapsadığı dönemlere ilişkin olarak, kanunun yayımı tarihinden önce başlanıldığı hâlde, tamamlanamamış olan vergi incelemeleri ile takdir, tarh ve tahakkuk işlemlerine kanunun matrah ve vergi artırımına ilişkin hükümleri saklı kalmak kaydıyla devam edilecek.
Bu işlemlerin tamamlanmasından sonra mükellefe 30 gün içinde kanundan yararlanma imkânı tanınacak.
Eğer yararlanmak isterse, tarh edilecek vergiler ile bunlara bağlı cezalar ve gecikme faizleri ile vergi aslına bağlı olmayan cezalar ile ilgili olarak;
Kanunun yayımı tarihi itibarıyla; tarhiyat öncesi uzlaşma için başvuruda bulunulmuş, uzlaşma günü verilmemiş veya uzlaşma günü gelmemiş ya da uzlaşma sağlanamamış, ancak dava açma süresi geçmemiş alacaklar da bu kapsamda yapılandırılacak.
MATRAH ARTIRIMI
Yıllık GV/KV beyannamesi vermek mecburiyetinde olan gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri ile KDV mükellefleri;
Gelir Vergisi ve Kurumlar Vergisi için
vermiş oldukları yıllık beyannamelerinde (ihtirazi kayıtla verilenler dâhil) vergiye esas alınan matrahlarını, 31/8/2021 tarihine kadar (bu tarih dâhil),
2016 takvim yılı için %30,
2017 takvim yılı için %30,
2018 takvim yılı için %25,
2019 takvim yılı için %20 ve
2020 takvim yılı için %20 oranından az olmamak üzere artırırlar.
Artırılan bu matrahlar üzerinden %20 oranında vergi hesaplanır ve üzerinden ayrıca herhangi bir vergi alınmaz.
Ayrıca, gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, artırımda bulunmak istedikleri yıla ait yıllık beyannamelerini kanuni sürelerinde vermiş, bu vergi türlerinden tahakkuk eden vergilerini süresinde ödemiş ve bu vergi türleri için kesinleşmiş veya ihtilaflı vergi yapılandırmasından yararlanmamış olmaları şartıyla artırılan matrahlar %15 oranında vergilendirilecektir.
Gelir/Kurumlar Stopaj Vergisi ve KDV için
Katma değer vergisi mükellefleri, her bir vergilendirme dönemine ilişkin olarak verdikleri beyannamelerindeki (ihtirazi kayıtla verilenler dâhil) hesaplanan katma değer vergisinin yıllık toplamı üzerinden;
2016 yılı için %3,
2017 yılı için %3,
2018 yılı için %2,5,
2019 yılı için %2 ve
2020 yılı için %2 oranından az olmamak üzere belirlenecek katma değer vergisini, vergi artırımı olarak 31/8/2021 tarihine kadar (bu tarih dâhil) beyan edebilirler.
Bu durumda artırımda bulunulan yıllar için bu vergi türleri için (KDV ve Stopaj İadesi incelemesi hariç) herhangi bir inceleme ve tarhiyat yapılmaz.
Matrah artırımında bulunan mükelleflerin artırımda bulundukları yıl/yıllara ilişkin 2021 yılına devreden zararlarının yüzde 50’si silinmekte, yani 2021 yılına devredilen zararların yüzde 50’sinin mahsup imkanı ortadan kalkmaktadır.
Matrah veya vergi artırımında bulunulması, kanunun yayımı tarihinden önce başlanmış vergi incelemeleri ile takdir işlemlerine engel değil, yani inceleme ve takdir işlemlerine devam edilecek. Ancak, söz konusu inceleme ve takdir işlemlerinin, 2/8/2021 tarihine kadar (bu tarih dâhil) sonuçlandırılması gerekecek, bu sürede sonuçlandırılmayan işlemlere devam edilemeyecek.
Kanun teklifine göre matrah artırımından yararlanamayacaklar;
1) 213 sayılı Kanunun 359 uncu maddesinin (b) fıkrasındaki “defter, kayıt ve belgeleri yok edenler veya defter sahifelerini yok ederek yerine başka yapraklar koyanlar veya hiç yaprak koymayanlar veya belgelerin asıl veya suretlerini tamamen veya kısmen sahte olarak düzenleyenler”,
2) Terör suçundan hüküm giyenler,
3) Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla haklarında terör örgütlerine veya Milli Güvenlik Kurulunca Devletin milli güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara üyeliği, mensubiyeti veya iltisakı yahut bunlarla irtibatı olduğu gerekçesiyle adli makamlar, genel kolluk kuvvetleri veya Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı tarafından yürütülen soruşturma ve kovuşturmalar kapsamında vergi incelemesi yapılması, terörün finansmanı suçu veya aklama suçu kapsamında inceleme ve araştırma yapılması talep edilenler.
KASA, ORTAKLAR CARİ GİBİ İŞLETME KAYITLARININ DÜZELTİLMESİ VE STOK AFFI
31 Ağustos 2021 tarihine kadar, bağlı oldukları vergi dairelerine bir bildirim ile o malın cinsi ve rayiç bedelini kapsayan bir envanter listesi vereceklerdir.
Beyan edilen mal bedelinin yüzde 10’u oranında KDV ödenecek. Bildirilen malın KDV oranı yüzde 18’den düşük ise (örneğin kumaş ve kağıtta KDV oranı yüzde 8), yarısı yani yüzde 4’ü oranında, yüzde 1 KDV’ye tabi olan mallarda (örneğin pirinç) da yüzde 0,5 (yarım) KDV ödenecektir.
Mükellefler aktiflerine kaydettikleri emtia için ayrı, makine, teçhizat ve demirbaşlar için ayrı olmak üzere özel karşılık hesabı açarlar. Emtia için ayrılan karşılık, ortaklara dağıtılması veya işletmenin tasfiye edilmesi hâlinde sermayenin unsuru sayılır ve vergilendirilmez.
Yani beyan edilen emtianın değeri kaç TL ise, o kadar para işletmeden vergisiz olarak çekilebilecektir.
Emtia için ödenen KDV, indirim konusu yapılabilecektir, ancak makine, teçhizat ve demirbaşlar üzerinden ödenen bu vergi, hesaplanan katma değer vergisinden indirilemez.
Ayrıca envantere kaydedilen makine, teçhizat ve demirbaşlar için ayrılan karşılık birikmiş amortisman addolunur ve yeniden amortisman ayrılamaz.
31 Ağustos 2021 tarihine kadar, (bu tarih dâhil) aynı nev’iden emtialara ilişkin cari yıl kayıtlarına göre tespit edilen gayrisafi kâr oranını dikkate alarak fatura düzenlemek ve her türlü vergisel yükümlülüklerini yerine getirmek suretiyle kayıt ve beyanlarına intikal ettirebilirler.
Bu faturada, alıcıya ait bilgiler yerine “….Kanunun … maddesi çerçevesinde düzenlenmiştir” ibaresi yazılarak malın tabi olduğu KDV oranı hesaplanacak. Ayrıca vergi cezası ve gecikme faizi söz konusu olmayacaktır.
Bilanço esasına göre defter tutan kurumlar vergisi mükellefleri, 31/12/2020 tarihi itibarıyla düzenledikleri bilançolarında görülmekle birlikte işletmelerinde bulunmayan kasa mevcutları ve işletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısıyla (ödünç verme ve benzer nedenlerle ortaya çıkan) ortaklarından alacaklı bulunduğu tutarlar ile ortaklara borçlu bulunduğu tutarlar arasındaki net alacak tutarları ile bunlarla ilgili diğer hesaplarda yer alan işlemlerini 31/8/2021 tarihine kadar (bu tarih dâhil) vergi dairelerine beyan etmek suretiyle kayıtlarını düzeltebilirler.
Beyan edilen tutarlar üzerinden %5 oranında hesaplanan vergi, beyanname verme süresi içinde ödenir.
Bu düzeltme için önceki düzenlemede yüzde 3 vergi ödenmesi öngörülmüştü, bu defa yüzde 5 vergi ödenmesi gerekecek. Ancak bu oran Meclis'te düşürülebilir, düşürülmelidir de.
Ödenen söz konusu vergi, gelir veya kurumlar vergisinden mahsup edilmez; beyan edilen tutarlar ve ödenen vergiler, kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak kabul edilmez.
Beyan edilen tutarlar nedeniyle ilave bir tarhiyat yapılmaz
TAŞINMAZLAR VE AMORTİSMANA TABİ DİĞER İKTİSADİ KIYMETLER İÇİN GEÇİCİ YENİDEN GEĞERLEME KOLAYLIĞI
Kanun teklifi ile, düzenlemenin yürürlüğe gireceği tarih itibarıyla mükelleflerin aktiflerine kayıtlı bulunan taşınmazlar ile amortismana tabi diğer iktisadi kıymetlerden istediklerini (sat-kirala-geri al işlemine veya kira sertifikası ihracına konu edilen taşınmaz ve iktisadi kıymetler hariç), 31/12/2021 tarihine kadar, Vergi Usul Kanunu'nun geçici 31'inci maddesinde yer alan şart ve hükümlere uyarak ve Yİ-ÜFE değerlerini kullanarak yeniden değerleyebilecekler.
2018 yılındaki uygulamadan farklı olarak taşınmazların yanı sıra amortismana tabi diğer iktisadi kıymetler de kapsama alınmıştır. Üstelik vergi oranı yüzde 5 değil, yüzde 2 öngörülmüştür. Bu indirim isabetli olmuş, dolayısıyla birçok mükellef bu imkândan faydalanacaktır.
VARLIK BARIŞI
Varlık barışına ilişkin hükümler bu yasada yer almamıştır. Zaten son olarak 30 Haziran 2021 tarihine kadar yararlanma süresi uzatılmıştı. Çıkacak yasa ile birlikte bu süre Cumhurbaşkanınca tekrar uzatılacağı yüksek ihtimallidir.
Her zaman söylemeye devam edeceğim. Tüketim toplumundan üretim toplumuna geçebilmemiz için müteşebbisin önünde engel varsa kaldırılmalı, yoksa da belirli süre teşvik edici düzenlemelerin hayata geçirilmesi zorunludur.
Bu düzenlemelerin de onlardan birisi olduğu, hem mükelleflere hem de devlete faydalı olacağı şüphesizdir.
HAS SÖZ
Bu hayatta kesin olan iki şey vardır; ölüm ve vergiler.
(Benjamin Franklin)