"Buralar zamanında dutlukmuş" cümlesini duymamak için...

Facebook’un kurucusu ve CEO’su Mark Zuckerberg bir süre önce Facebook’un yeni bir formatta hayatına devam edeceğini ve yeni adının da ‘Meta’ olduğu duyurdu.

Bu açıklamanın ardından "metaverse" kavramı tüm dünyada tartışılmaya başlandı. Zaman zaman komplo teorileri ile de gündeme gelen bu kavramların ortaya çıkış hikayesine değinen Sabah yazarı Ferhat Ünlü, aynı zamanda sanal evrende bulunan yatırım fırsatlarına da değindi.

İşte Ünlü'nün "‘Dijital Faşizm’in arkeolojik kökleri" başlığını taşıyan yazısı;

"Tıpkı sinema gibi hayatın da edebiyattan sıklıkla ilham aldığı, yer yer onun kavramlarını, metaforlarını tepe tepe kullandığı bir çağda yaşıyoruz.

Bugün Amerikan Merkez Bankası FED'den çıkacak kararları dikkatle bekleyen Bitcoin piyasasının, yalnızca Bitcoin ve türevi coinler de değil, 'dijital arsa'nın ve giderek gerçeğe yakın sanal dünya olarak tercüme edilen 'Metaverse' kavramının köklerini yine edebiyatta buluyoruz.

Bitcoin'in icadından 17 yıl önce, 1992'de yazılan bir bilim kurgu romanı olan Neal Town Stephenson imzalı Snow Crash ve yine aynı yazarın 1999'da yazdığı Cryptonomicon adlı romanlarda kripto para ve Metaverse kavramları işleniyor.

Bunlardan ilki; (Türkçe'ye Parazit olarak çevrildi. Oscar alan Parazit filmi ile ilgisi yok elbette.) bilgisayar virüsü gibi teknoloji temalarını Sümer Mitolojisi ile harmanlayan multidisipliner bir roman. Romanda Sümerlerin insanlığın ortak dili olan bir lisanı kullandığı ve bu dilin 'Sümer tanrıları' tarafından bir tür hack programıyla yönetildiği öyküsü; tarih, dilbilim, antropoloji, din, bilgisayar bilimi, politika, kriptografi ve arkeoloji gibi farklı disiplinlerden yararlanan bir kurmacayla işleniyor.

Stephenson, 'Dijital Faşizm'i resmettiği romanında bir anlamda Bitcoin ya da daha doğrusu kripto paraların arkeolojik köklerini aramakla kalmamış, sanal dünya fikrinin köklerini de aramış ve kendince Sümer'de bulmuş.

DÜNÜN UÇUK KURMACALARI BUGÜN GERÇEK OLDU

Hikâyenin temelinde Yahudi mitolojisi de var. Yazar, Tekvin'deki (Yaratılış Kitabı), insanlığın dillerinin ayrılmasını anlatan Babil Kulesi hikâyesinden de esinlenmiş. O hikâyede büyük bir mimari eser yapmaya yeltenerek ilahi olana meydan okuyan insanlara, birbirleriyle anlaşamamaları için farklı dillerde konuşma zorunluluğunun getirilmesi teması işleniyordu.
Stephenson'un romanında ise insanoğlu yazılımsal bir ürün olarak görülüyor. Sümer dili de insan soyunun BIOS'u. (Basit, temel bilgisayar yazılımı)

Bu kurmacanın elbette uçuk tarafları var, adı üstünde fiction. Fiktif, yani kurgusal… Bu romanda geçen uçuk Sümer teorileri değil ama sanal dünya, kripto para gibi kavramlar şimdi dolaşımda. Yani bir kısmı gerçekleşti. Öte yandan Second Life adlı yaşam simülasyonu oyununun kurucuları da oyunu bu bilim kurgu romandan esinlenerek icat ettiler.
Snow Crash, Time dergisinin İngilizce dilinde tüm zamanların en iyi 100 romanı listesine girdi. 1994 senesinde de Arthur C. Clarke Ödülü için aday gösterildi.

Bu romanda Metaverse, üzerinde başka hiçbir şey olmayan ve geometrik olarak mükemmel bir küre şeklinde tasvir edilen simsiyah bir gezegenin 65 bin 536 km çevresini dolaşan 100 metre genişliğindeki bir caddenin etrafındaki şehir olarak tasvir edilmiş. Stephenson, bir anlamda Matrix filminden yedi yıl önce bir Matrix kurmuş romanında.

Stephenson'un 1999'da yazdığı Cryptonomicon adlı romanda ise Bitcoin benzeri bir kripto para birimi olan Whuffie'den bahsediliyor. İlk blok zinciri ise bundan yirmi yıl sonra, 3 Ocak 2009'da çıkmıştı.

'DİJİTAL ARSA'NIN METREKARESİ 4 BİN DOLAR

Stephenson'un hayal ettiği dijital arsalar bugün Decentraland, The Sandbox, Axie Infinity gibi platformlarda satılıyor bir süredir. Misal Decentraland şirketinin sanal evren için geliştirdiği dijital arsanın metrekare fiyatı 4 bin dolar.

4 Aralık'ta Kanada merkezli tokens.com adlı yatırım şirketi Metaverse'te, yani sanal evrende 2.5 milyon dolara dijital arsa satın aldı. Sanal emlak şirketleri, Metaverse arsaların zaman içinde 200 kat değerleneceğini iddia ediyorlar.

'Dijital Arsa'nın öncüsü olan Decentraland, 2015 yılında Arjantinli girişimciler Ari Meilich ve Esteban Ordano tarafından kuruldu. 90 bin 601 parsel araziden oluşan Decentraland, 2017'de ilk kez piyasada satışa çıktığında, geliştiricileri bu sanal arazilerin parsellerini 20 dolar gibi çok düşük fiyatlara sattılar. Sistemdeki dijital arsa parselleri şimdi 100 bin dolardan fazla para ediyor.

TORUNLAR 'ZAMANINDA BURALAR DUTLUKMUŞ' DERSE…

Metaverse ya da diğer adıyla sanal evren, çok uluslu şirketlerin de bakir gördüğü bir alan. Mark Zuckerberg, Facebook'un şirket adını Meta olarak değiştirdi ve şirketin geleceğinin sanal evren olduğunu söyledi. Bu açıklamadan sonra bir ayda dijital, yani sanal arsa fiyatları yüzde 42.000 arttı. (Bu arada Republic Realm tarafından yapılan dijital yat da bir başka sanal evren platformu olan The Sandbox'ta 650 bin dolara satıldı. Yani sadece arsa değil, yat da satıyorlar.)

Dijital Arsa piyasasına da tıpkı Bitcoin ve coinlerde olduğu gibi önce büyük yatırımcılar yani balinalar girecek ve onları balıklar takip edecek.

Torunlarınızın sizi gelecekte "Buralar dedelerimizin, ninelerimizin zamanında dutlukmuş" diye başlayan cümlelerle yargılamamasını istiyorsanız Metaverse dünyasından bihaber olmayın. Ancak kimi kripto para borsalarında olduğu gibi Galata Kulesi'ni satan Sülün Osman'ın kandırdığı mağdurların düştüğü pozisyona da düşmeyin. Çünkü çok tekinsiz, kuralsız bir alandan bahsediyoruz."

YAZININ TAMAMI İÇİN TIKLAYIN...