Bütün piyasalar EYT’yi bekliyor | 500 milyar liralık kaynak
Ocaktan itibaren 2 milyon 250 bin kişinin emekli olması piyasalara kaldıraç etkisi yaratacak. Yeni emeklilerin alacakları ikramiyeler ve maaşların toplamanın 500 milyar lirayı bulacağı tahmin ediliyor. Bu da borsadan altına, gayrimenkulden otomobile kadar her alanda ekonomiyi canlandıracak önemli bir etken olacak.
Emekli olanlar uzun süredir ertleledikleri harcamaları yapabilecek. Turizm, eğitim, sağlık gibi tüm sektörler bu karardan payını alacak. Alışverişin artması devlete de vergi ve istihdam olarak kazandıracak. Her sektörde EYT tazminatını değerlendirecek seçenekler bulunuyor.
Hükümet, emeklilikte yaşa takılanların (EYT) emekli olmasının önünü açacak düzenlemeyi bitirdi. Piyasalarda da EYT tazminatlarına ilişkin hazırlıklar başladı. Aracı kurumlardan gayrimenkul firmalarına, bankalardan oto galerilerine ve başta teknoloji olmak üzere perakendenin tüm alanlarında EYT’lilerin tazminatlarını kullanmalarına ilişkin alternatifler üretiliyor. Yaklaşık 2 milyon 250 bin kişinin emekli olması bu kişilerin toplam tazminat tutarının 500 milyar lirayı bulacağına ilişkin hesaplamalar, piyasa aktörlerinin bu paranın kullanımına ilişkin seçenek üretmesinin en büyük motivasyonunu oluşturuyor. 2022 yılı için belirlenen kıdem tazminatı tavanı 15 bin 371 lira düzeyinde bulunuyor. EYT’li bir çalışan, son çalıştığı işyerinde 20 yıllık hizmetinin ardından emekli olursa ve brüt ücreti kıdeminin tavandan hesaplanmasına imkan verirse 300 bin liranın üzerinde kıdem tazminatı alabilecek. Bu da motorlu taşıt gibi büyük bir alışverişte ya da bir gayrimenkulün peşinatı olarak kullanılabilecek bir tutar anlamına geliyor.
Bununla birlikte iş değiştirme sıklığı, ücret skalası gibi parametreler göze alındığında EYT’lilerin emekli olmaları halinde alabilecekleri ortalama kıdem tazminatının 150 - 200 bin lira aralığında değişeceği tahmin ediliyor. Bu tutar bile hemen hemen tüm piyasa aktörlerini harekete geçirmeye yeterli gelmiş görünüyor.
EV BAKMAYA BAŞLADILAR
Gayrimenkul sektörü temsilcileri, son dönemde EYT tazminatıyla ev almak düşüncesiyle emlakçıları gezen, internet üzerinden arama yapan kişi sayısında artış gözlemlediklerini söylüyor. EYT’lilerin bir kısmının tazminatıyla ev almaya yönelmesinin, bir süredir durgun olan mortgage piyasasını canlandırabileceğini belirten sektör temsilcileri, “EYT tazminatı belki bir ev almaya yetmez ama bir peşinat olabilir. Tazminatıyla ev almayı düşünenler, üstünü de banka kredisiyle ödeyebilir” diyor.
BORSAYI ARAŞTIRIYORLAR
Borsa uzmanları, “Borsa, enflasyon ortamında en iyi yatırım seçeneklerinden biri olduğunu kanıtladı. Bireysel yerli yatırımcı sayısındaki artış da ilgiyi gösteriyor. Bu yatırımcıların bizdeki ortalama hesap büyüklükleri 80 - 100 bin lira arasında değişiyor. Pek çok EYT’linin tazminatını borsada değerlendireceğine dair izlenimlerimiz var buna göre hazırlık yapıyoruz” şeklinde konuşuyor.
GİRİŞİMCİ OLABİLİRLER
EYT’lilerin bazıları da tazminatlarını başlangıç sermayesi yaparak girişimci olmak istiyor. Bunun da hem işyeri tarafından gayrimenkul sektörünü hem de işin niteliğine göre makine/ekipman sektörlerini kısmen de olsa canlandırması bekleniyor. Bankalar da tazminatıyla iş kurmayı planlayan EYT’lilerin sermaye eksiklerini tamamlayacak kredi seçeneklerini daha etkin duyurmaya hazırlanıyor. Bankaların ayrıca mevduat seçeneklerini tanıtma atağına gireceği öngörülüyor.
ERTELENEN İHTİYAÇLAR
Bütün seçenekler arasında EYT tazminatlarının etkisinin en hızlı hissedileceği alanın ise perakende sektörü olacağı tahmin ediliyor. Teknolojiden beyaz eşyaya, mobilyadan giyime kadar perakendenin her kolunda alışverişin artması bekleniyor. Öte yandan bu hızlı talep artışının, zaten yüksek seyreden enflasyonu biraz daha artırabileceğine yönelik tahminler de var.
