Çocukların deprem sonrası travmalarına dikkat! İşin uzmanı bizzat uyardı
Devam eden deprem felaketinin yankıları en çok çocukları etkiledi. Çocuklarda depremin yaratabileceği travmatik davranışlara dikkat çeken Uzman Psikolog Betül Yaman, depremzede aileleri uyardı.
Kahramanmaraş depreminin etkilediği yaklaşık 13,5 milyon kişinin içerisinde elbette çok fazla çocuk ve genç var. Psikolojik olarak bu süreçten ağır bir şekilde etkilenmesi oldukça olağan olan çocuklar ve gençler için uzmanlar sık sık uyarılarda bulunmaya başladı. Çocukların psikolojilerinin çok basit olaylardan bile etkilenebileceğini unutmamak gerektiğini bildiren Uzman Psikolog Betül Yaman ise, depremin çocuklarda yaratabileceğe etkilere ilişkin önemli bir açıklama gerçekleştirdi.
Çocuklarda depremin yarattığı travmaya bağlı olarak kaygı bozukluklarının ve depresyona kadar ilerleyen duygu durum değişiklikleri ile karşı karşıya kalmasının olağan olduğunu bildiren uzman isim, “Çocuklarda deprem sonrası dönemde saldırgan davranışlar, huzursuzluk, davranış değişiklikleri, aşırı hareketlilik, odaklanamama, uyku ve yeme düzenindeki bozulmalar, parmak emme ve tırnak yeme, bebeksi davranışlar, içine kapanma, fiziksel nedeni olmayan mide bulantısı, karın ağrısı, baş ağrısı, baş dönmesi gibi belirtiler gözlemlenebilir. Bu tepkiler çocuk ve gençlerin deprem felaketini takip eden günlerde göstermeleri beklenen olağan tepkilerdir” diyerek, durumu açıklık getirdi. Betül Yaman, açıklamalarının devamında ise aileleri uyardı.
“AÇIKLAMA ÇOCUĞUN YAŞINA VE GELİŞİMSEL SEVİYESİNE UYGUN OLMADIR”
Doğal afetlerin psikolojide yarattığı etkilere değinen Betül Yaman, “Dünyanın güvenilir bir yer olduğuna dair inancımız yaşamımız süresince zamanla oluşur. Ani ve beklenmedik doğal afetler, bizi derinden sarsar ve dünyanın güvenilir bir yer olduğuna dair bu inancımızı zedeler. Doğal afetler öngörülemeyen, etkileyeceği alan ve etki düzeyi tahmin edilemeyen, çok fazla sayıda can ve mal kayıpları ile sonuçlanabilen doğa olaylarıdır. Dünyada ve ülkemizde her yıl birbirinden farklı doğal afetlerin yaşandığına ve bunların sonuçlarının toplumlar üzerindeki etkilerine tanıklık ediyoruz. Travmatik olaylardan sonra verilen tepkiler sadece afeti yaşayanlarda değil, ailelerinde, yakınlarında, tanık olan ve sosyal medya üzerinden maruz kalan kişilerde de görülebilir” şeklinde ifadeler kullandı. Deprem sonrası yapılacak olan açıklamanın muhakkak çocuğun yaşına ve gelişimine uygun olması gerektiğini bildiren Yaman, şöyle konuştu:
“Çocuklar ve gençlerin yaşlarına, mizaçlarına, önceki yaşantılarına, maruz kalma durumlarına bağlı olarak gösterdikleri tepkilerin yoğunluğu değişkenlik gösterebilir. Örneğin, okul öncesi çocuklar soyut düşünemedikleri için depremi zihinlerinde işleyemezler ve deprem belirsiz bir kavram olduğu için çocuklarda yoğun endişe, kaygı ve güvensizlik yaratabilir. Tıpkı ölüm ve diğer doğal felaketlerde olduğu gibi depremle ilgili çocuğa yapılacak açıklama da çocuğun yaşına ve gelişimsel seviyesine uygun olmadır.”
“KISA BİR AÇIKLAMA YAPARAK GÜVENDE OLDUĞUNUZU SÖYLEYİN”
Deprem sonrası görülebilecek olan davranışlara ilişkin de bilgi veren Betül Yaman, davranışların 2 haftayı aşması halinde bir uzmana görünmek gerektiğini; “Çocuğun veya gencin davranışlarında 2 haftadan daha uzun süren olağan dışı değişimler olduysa, yukarıda sayılan olağan tepkilerden pek çoğu bir arada gözlemleniyorsa, davranışlarındaki değişimler çok farklı durumlarda da görülüyorsa, ebeveynleri tarafından göz ardı edilmemelidir. Kendine zarar vermeye çalışıyor ya da vereceğini ifade ediyorsa, daha önceden iyi olan okul başarısında önemli ve devam eden bir düşüş gözlemleniyorsa bir uzman desteği alınması gerekir” ifadeleriyle anlattı. Ardından deprem sonrası için önerilerde bulunan Yaman, şu ifadeleri kullandı:
“Belirsizlik ve bilinmezlik kaygı yaratır. Çocuğun deprem hakkındaki sorularını yaşına uygun bir dille yanıtlayın fakat sormadığı soruların cevaplarını da vererek fazla bilgiyle kafasını karıştırmayın. Küçük çocuklara ‘Bazen yer sallandığı için binalar da sallanır’, binaların yıkılma görüntülerine maruz kalan çocuklara ‘Binalar bazen yer sallanınca ayakta duramazlar’ diye kısa bir açıklama yaparak güvende olduğunuzu söyleyin. Daha büyük çocuklara tektonik tabakaların hareketi sonucu sarsılmaların gerçekleştiğini ve bunların bir kısmını hissettiğimizi anlatıp depreme karşı alınabilecek önlemlerden bahsedebilirsiniz.”
