Deney uğruna bebeğine hastalık enjekte etti!

Bobo Bebeği deneyi ya da çocukların yetişkinlerin hareketlerini taklit edişi

Yirminci yüzyılın ortalarında Albert Bandura adında bir bilim insanı, çocukların, yetişkinlerin hareketlerini taklit etmeyi ne kadar ileri seviyeye taşıyacağını öğrenmek istedi. Büyük, şişme bir palyaço aldı, adını Bobo koydu ve birkaç video çekti. Videolardan birinde bir yetişkin oyuncağa sarılıyor ve onunla oynuyordu. Diğerinde ise oyuncağı azarlıyor, itiyor ve hatta lastik çekiç ile dövüyordu.

Daha sonra çocukları üç gruba ayırdı. Birinci gruba şiddet içermeyen videoyu gösterdi, ikinci gruba şiddet içeren videoyu gösterdi. Üçüncü gruba ise hiçbir şey göstermedi. Çocuklar sırayla Bobo'nun olduğu odaya girdiler. Oyuncak, çekiçler ve silahlar da odadaydı.

Şiddet içeren videoyu izleyen çocuklar tereddüt etmeden oyuncağa sataşmaya başladılar. Bebeği azarladılar, tekmelediler, çekiçle dövdüler ve bir silah ile tehdit ettiler. Diğer iki grup ise en küçük bir şekilde bile şiddet göstermediler.

Bu deney neyi kanıtladı?

Çocuklar yetişkinlerin hareketlerini taklit ederler ve bazen bunu düşünmeden yaparlar. İşte bu yüzden çocuklar kötü kelimeler kullanmaya, diğer çocukları dövmeye ya da saygısızca konuşmaya başlarlar. Kimi taklit ettiklerine dikkat edin.

1₉

Deney uğruna bebeğine hastalık enjekte etti! - Sayfa 2

Bir şempanzeyi kendi çocuğunun kız kardeşi olarak yetiştirmek

1930'larda bilim insanları hala insanın beynindeki ne kadar verinin miras kaldığını anlamaya çalışıyorlardı. Şempanzelerin insanlar arasında yaşamadıkları için konuşamadıklarına ve düzgün davranmayı bilmediklerine dair bir teori bile vardı.

Psikolog W.N. Kellogg bu teoriyi test etmeye karar verdi. Oğlu Donald doğunca, ailesi aynı zamanda Gua adında 7 aylık dişi bir şempanze evlat edindi. Bu şempanzeyi kendi çocuklarıyla kardeş gibi yetiştirdiler.

Fakat deney aslında yanlış sonuçlar verdi. Gua eliyle kaşık tutmayı ve insan dilini biraz öğrenmesine rağmen, çok da gelişme göstermedi. Donald ise "kız kardeşini" taklit etmeye ve zıplamaya, cırlamaya ve ısırmaya başladı. Ayrıca üç buçuk yaşına kadar sadece 3 kelime kullanabiliyordu. Deneyin acilen durdurulması gerekti.

Bu deney neyi kanıtladı?

Bir çocuk aynı zamanda hayvan davranışlarını da taklit edebilir ve Mogli Orman Çocuğu gibi birçok hikaye bunu kanıtlıyor. Diğer yandan, bir hayvanı insancıllaştırma çabası deneyde insana en yakın türdeki hayvan kullanılmasına rağmen boşa çıktı.

2₉

Deney uğruna bebeğine hastalık enjekte etti! - Sayfa 3

Kırık bir bebek ya da bir çocuğu suçlu hissettirmek

Iowa Üniversitesi'ndeki psikologlar çocukların nasıl suçluluk hissini geliştirdiğini çok sert bir şekilde öğrenmeye karar verdiler. Kırık bir bebeği içeren deney onlara araştırmalarında yardım etti. Bir yetişkin bir çocuğa onlar için ne kadar önemli olduğunu, onu ne kadar sevdiğini ve ne kadar çok şeyin onunla alakalı olduğunu söyleyerek bir bebek gösteriyor. Bunun ardından bebeği çocuğa verip çok dikkatli olmasını istiyorlar.

Bebek çocuğa geçince, içindeki özel bir mekanizma sayesinde bebek kırılıyor. Psikologların yönergesine göre, çocukla birlikte odada olan yetişkinin bebeğin kırılmasından sonra çocuğa bir dakika boyunca sessizce bakması gerekiyor.

Muhtemelen suçlu hisseden çocuğun kafasında o sırada neler döndüğünü hayal etmek zor fakat tamamen sessizlik içinde ayıplayarak bakmak durumu sadece kötüleştiriyor. Bir süre sonra yetişkin çocuğa giderek bunun kimsenin suçu olmadığını açıklıyor fakat görünüşe göre zarar çoktan verilmiş ve çocuk hala suçlu hissediyor.

Bu deney neyi kanıtladı?

Bu deneyde yer alan çocuklar gelecek yıllarda dikkatli ve sakin davrandılar. Fakat sağlıklı bir suçluluk hissinin nasıl olduğunu öğrenmiş olmaları çok düşük bir ihtimal. Büyük ihtimalle bu davranışın nedeni karşılarındaki insanı üzme korkusuydu. Fakat muhtemelen yetişkinlerden her şeyin beklenebileceği sonucuna vardılar.

3₉

Deney uğruna bebeğine hastalık enjekte etti! - Sayfa 4

Bruce'un Brenda'ya zorunlu dönüşümü

Bruce Reimer 1965'te Kanada'da ikiz kardeşiyle doğdu. 8 aylıkken, çocuk sünnet edildi ve genital organının bir kısmı medikal sorunlar nedeniyle yandı. Psikolog John Money çocuğun ailesine radikal bir öneride bulundu: Cinsiyet değiştirmek için bir ameliyat olması ve oğullarını kızları olarak yetiştirmeleri.

Aile bunun iyi bir fikir olduğuna karar verdi. Ayrıca, bu doktor Money'nin, kişinin cinsel kimliğini belirleyenin doğa değil, yetiştirme tarzı olduğu konusundaki teorisini kanıtlaması için de iyi bir fırsattı.

Fakat Bruce Brenda olmak, elbiseler giymek ya da bebeklerle oynamak istemedi. Erkek kardeşi gibi doğduğu erkek çocuğu olarak kalmak istedi. John Money aileyi bunun zor bir yaş olduğu ve zamanla geçeceği konusunda ikna etti. Fakat yıllar geçtikçe problem daha da büyüdü. Gerçeği öğrendikten sonra çocuk birkaç tane daha ameliyat oldu ve David adında bir erkeğe dönüştü. Daha sonra ise evlendi fakat 38 yaşına geldiğinde intihar etti.

Bu deney neyi kanıtladı?

Böyle deneyler kolaylıkla çocukların zihnini bozabilir. Bugünlerde cinsel kimlik konusu daha iyi araştırılır hale geldi. Bir çocuğun cinsiyetini, çocuk bilinçli bir şekilde bu kararı veremeden saptamak ve üçüncü cinsiyet görünümü bolca tartışmaya neden oldu. Fakat söylenebilecek tek şey var ki, bu tarz şeyleri çocuğun isteği dışında yapmak bir suçtur.

4₉

Deney uğruna bebeğine hastalık enjekte etti!

İnsanların sorunlara çözüm bulmak için gerçekleştirdiği deneylerde çıkan pürüzler her zaman sorunun bir parçası olarak kabul edilmiştir. Fakat çocuklar üzerinde yapılan bu deneyler masum hayatları hiçe sayıldığının en büyük kanıtıdır..