Deprem uzmanından 2001 uyarısı
Türkiye bir deprem ülkesi. Kuzeyinde, güneyinde, batısında ve doğusunda çok sayıda aktif fay var. Üstelik bunların büyük kısmı 7 ve üzerinde deprem üretecek faylar. Deprem uzmanı Dr. Halit Cenan Mertol Türkiye'deki yapı stoğu açısından kritik bir tarih açıkladı. Mertol 2001 yılından önce yapılan binaların büyük risk taşıdığını söyledi. Mertol'a göre bu tarihten önce yapılan binalar ya güçlendirilmeli ya da yıkılıp yenisi yapılmalı. Mertol bina altındaki otoparkların riske etkisini de anlattı.
Türkiye'nin deprem riskini artıran jeolojik bir yapıya sahip.
Doğu'dan batıya, kuzeyden güneye uzanan çok sayıda aktif fay bulunuyor.
Bu faylar üzerinde bugüne kadar 7 ve üzerinde çok sayıda deprem yaşandı.
Kuşkusuz bunların son örneği İzmir'de 6.6 büyüklüğünde olduğu açıklanan, şiddetinin ise 7'nin üzerinde olduğu kaydedilen depremdi.
115 kişinin hayatını kaybettiği İzmir depremi de gösterdi ki Türkiye'deki yapı stoğunda ciddi problem var.
Sabah'tan Ersel Yıldırım 83 milyon için büyük risk taşıyan bu durumu deprem uzmanı Atılım Üniversitesi Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Halit Cenan Mertol'a sordu.
Mertol, Gölcük ve Düzce depremlerinden önce 1998'de çıkartılan Yapı Denetim Kanunu'ndan sonra yapılan binaların daha sağlam olduğunu belirtti. Ancak 2001 yılından önceki binalarda büyük risk bulunduğunu ifade eden Mertol, muhakkak bu tarihten önceki binalarda denetimler yapılması gerektiğini savundu.
Yeni sitelerde binaların altına otopark yapılıyor, zeminin üstünde kolonlar olduğu için otoparklar risk taşıyor mu?
Bu konuda hiçbir sakınca olmadığını söyleyebiliriz. Orada araba yükünün olduğunu bilirseniz ve binanınızın zemininden eminseniz inşaat mühendisi de orayı doğru tasarlarsa deprem açısından sorun yaşanmaz. Mühendisler, sağlam zeminlere başarılı yapıları tasarlayabilir, burada herhangi bir problem yok. Önemli olan nokta binanın yapılacağı yerin zemini...
Binaların depreme karşı güvenli olup olmadığını nasıl anlarız?
Çevre ve Şehircilik Bakanlığının internet sitesi üzerinden başvuruda bulunup bazı ruhsatlandırılmış şirketlere başvuru yapabilirsiniz. Binanızın ne zaman yapıldığını, yapısal performansını değerlendiren bu firmalar, olası deprem için analiz de yapıyor. Buna göre de bir rapor vererek, binanızı güçlendiriyor veya yapınız güçlendirilmeyecek gibiyse yıkıp yeniden yapma yoluna gidiliyor.
MERTOL: İZMİR'DE YIKILAN BİNALAR YÖNETMELİĞE GÖRE YAPILMADI
Biz grup olarak tüm depremlere gitmeye çalışıyoruz ve gittiğimiz depremlerde şunu görüyoruz. Çoğu binanın eski olduğunu söylebiliriz. Ayrıca 2001 yılından önce yapılan binaların 1975 yönetmeliğine göre yapılmış olması gerekiyor fakat İzmir'deki depremde de gördük ki yıkılan binalar 1975 yönetmeliğine göre yapılmamış.
İzmir'de yıkılan binaların kalıntılarını incelediğimizde çok net bir şekilde yönetmeliğe uygun olmadan yapılan binaları görebiliyoruz. Bu da maalesef yüzlerce insanımızın hayatını kaybetmesine neden oluyor. İzmir'de çöken Rızabey Apartmanı ve Doğanlar Apartmanı bu yönetmeliklere göre yapılmamış.
İzmir Bayraklı'daki deprem raporuna bakıldığında yıkılan bazı binaların çizilen projelerden çok daha küçük olduğunu görüyoruz. Kolonların 25 x 80 olması gerekirken 25 x 50'e yapmışlar bu bile bile yıkımı getiriyor. Bu bina yıkıldı ve depremden 8 yıl önce yazılan rapordan bahsediyoruz.
"2001 YILI ÖNCESİ YAPILAN BİNALAR BÜYÜK RİSK TAŞIYOR"
2000 yılından sonra 'Yapı Denetim Kanunu' çıktı. Bu kanun da çok iyi uygulanmasa da nispeten daha geniş kapsamlı önlemler alındı. Denetimlere tabi tutuldu. 1998 yılında yönetmelikte önemli bir değişiklik oldu. Alışma aşamasını da katarsak 2001'den sonra yapılan binalar için daha az riskli diyebiliriz. 2000 yılından önce yapılan binalarda kesinlikle değerlendirilmeye, elden geçirilmeye ihtiyacı var.
YENİ BİNALAR DEPREME KARŞI DAHA GÜVENİLİR
Güçlendirme mi yoksa yıkıp yeniden yıkılma mı bunun bir çalışma çerçevesinde değerlendirilmesi gerekiyor. Son yıllarda özellikle 2010 yılından sonra yapılan binaların depreme karşı daha kuvvetli olduğunu düşünüyoruz. Eğer başında bir inşaat mühendisi tasarlarken kontrol yapılmışsa her şey kuralına göre işlenmişse problem olacağını düşünmüyoruz.
Depreme karşı deniz kumu doldurularak yapılan binalar riskli mi?
Burada şöyle bir nokta var, yapı kurulurken kurallara uyulursa denetimler olursa bir sorun olmaz. İnşaat mühendisleri bu yapıları yapacak kapasitede. Örneğin, Trabzon'daki Havalimanı deniz doldurularak yapılıyor, İzmit'teki köprünün bacakları suyun içinde, inşaatı devam eden Çanakkale Köprüsünün bacakları suyun içinde olacak. Bunlar da gayet sağlam yapılar.
Şartlar bilinerek yapıldıysa sorun olmaz fakat dolguyla birlikte kayalık içine yapılan bina projesini deniz doldurma alanına yaparsanız o zaman bunun adı İzmir'deki gibi 'felaket' olur.
