'Deprem vergileri nereye gitti?' sorusuna yanıt
Elazığ’daki depremin ardından ‘deprem vergisi’ yine gündeme oturdu. Sabah yazarı Dilek Güngör, bugünkü yazısında 'Deprem vergileri nereye gitti?' sorusuna yanıt verdi.
1999'daki Marmara depreminin ardından çıkarılan yasayla hayatımıza giren kamuoyunda deprem vergisi olarak bilinen Özel İletişim Vergisi'nden (ÖİV) toplanan paraların nereye gittiği merak ediliyor.
Sabah yazarı Dilek Güngör merak edilen o konuya açıklık getirdi.
İşte Güngör'ün o yazısı:
"Deprem vergisi, 1999'da yaşanan Marmara depreminden sonra Bülent Ecevit başbakanlığındaki DSP, ANAP, MHP koalisyon hükümeti tarafından 4481 Sayılı Kanun'la hayata geçti. O dönemde deprem için geçici mahiyette bazı ek vergiler konuldu. Cep telefonu konuşmaları ve tesis ücretlerinden alınmak üzere de yüzde 25 oranında Özel İletişim Vergisi (ÖİV) getirildi.
ÖİV'nin uygulama süresi ilk çıkan kanunda 31 Aralık 2000 tarihiydi. Daha sonra iki kez uzatıldı. 2003'te kalıcı hale dönüştürüldü. Kanun kapsamında deprem vergilerinden 2000 yılında 2.6 milyar TL gelir elde edildi. 1999-2003 arasında deprem vergilerinden elde edilen para 7.2 milyar TL. Bunların 4.3 milyar lirası ÖİV dışındaki diğer ek vergilerden elde edildi. ÖİV'den de 1999-2019 arasında 65 milyar TL'ye yakın gelir sağlandı. İlk çıkarıldığında yüzde 25 olarak uygulanan ÖİV, 2018'de yüzde 7.5'e düşürüldü.
80 BİN KALICI KONUT YAPILDI
Deprem vergisi adı altında toplanan paralar, konuttan altyapı yatırımlarına ve kentsel dönüşüm yardımlarına kadar pek çok alana harcanıyor. Türkiye'de 1999'daki iki depremin ardından İstanbul, Kocaeli, Yalova, Sakarya, Düzce ve Bolu'da 42.587 kalıcı konut, kanalizasyon, yollar, eğitim alanları, hastaneler yapıldı. Bolu, Düzce, İzmit, Yalova, İstanbul, Sakarya'ya depremin olduğu günden bu yana harcanan para 103 milyar TL. Daha sonra yaşanan Van, Kütahya, Bingöl ve Afyon-Dinar depremlerinin ardından TOKİ eliyle 37.734 afet konutu üretildi. 2003-2020 tarihleri arasında yapılan afet konutlarına 7.5 milyar TL harcandı. Böylece 1999'dan bu yana depremzede vatandaşlar için devletin ürettiği kalıcı konut sayısı 80.321 harcanan para da 110 milyar TL oldu.
KENTSEL DÖNÜŞÜME 35 MİLYAR TL
2005'te riskli yapıların dönüşümü için çalışmalar başlatıldı. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, bu kapsamda vatandaşlara destek olmaya başladı. Evini kentsel dönüşüme veren kişilere bu süre zarfında mağdur olmamaları için kira desteği yapılıyor. Devlet yıkım ve yapım kredisinde de faiz desteği sağlıyor. Bakanlığın kira yardımı, hibe, faiz ve kamulaştırma desteklerine harcadığı para 17 milyar TL. TOKİ kanalıyla kentsel dönüşüm kapsamında üretilen konut sayısı da 149.763. Harcanan para da 17.5 milyar TL... Dolayısıyla kentsel dönüşüm için harcanan toplam para 35 milyarı buluyor. Bunların dışında Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı'nın (AFAD) da 49 bin konut yatırımı var.
GÖLCÜK VE DÜZCE 1999 DEPREMİ: Kocaeli'nin Gölcük ilçesinde 17 Ağustos 1999'da meydana gelen 7.4 büyüklüğündeki ve 12 Kasım 1999'da Düzce'de meydana gelen 7.2 büyüklüğündeki iki depremin ardından İstanbul, Kocaeli, Yalova, Sakarya, Düzce ve Bolu'da 42.587 kalıcı konut yapıldı.
BİNGÖL 2003 DEPREMİ: 1 Mayıs 2003 tarihinde gerçekleşen, 6.4 büyüklüğündeki depremden sonra TOKİ, toplam tutarı 110 milyon TL'yi bulan 19 projeyi hayata geçirdi. Bölgeye, 2.857 konut, ilkokul, lise, atık su arıtma tesisi, cami ve karakol inşa etti.
VAN-ERCİŞ 2011 DEPREMİ: Van'da 7.2 ve 5.6 büyüklüklerindeki iki depremden sonra 17.222 konut üretildi.
KÜTAHYA 2011 DEPREMİ: Kütahya'nın Simav ilçesinde 5.9 büyüklüğünde depremin ardından 1.000 konut yapıldı. TOKİ, anaokulu, ilköğretim, lise ile atölye, halk eğitim merkezi de inşa etti.
AFYON-DİNAR 2016 DEPREMİ: 2016'da 3.5 şiddetindeki depremle sarsılan Afyon-Dinar'da da 784 kalıcı konut yapıldı.
MANİSA 2020 DEPREMİ: Manisa'da geçtiğimiz günlerde yaşanan 5.4 büyüklüğündeki depremin ardından ağır hasarlı binalar yıkılmaya başlandı. Vatandaşlara ilk etapta 10 bin, toplamda 21 bin 500 lira acil yarım ödeneği verilecek. Hafif hasarlı yapılar için de ilk etapta 2 bin 500, toplam 6 bin 500 ödenek gönderildi."
Yazının orijinal metni için tıklayınız...
