Emlak sektörüne yeni soluk... İslami mortgage geliyor!

Türkiye Varlık Fonu (TVF) Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Bostan, İslam Kalkınma Bankasının Özel Sektör Kurumu (ICD) ile Türkiye'de "İslami mortgage" geliştirme üzerinde çalışmalarının olduğunu ve ICD ile çerçeve anlaşması imzaladıklarını söyledi. Bostan, 3 ayda kuruluş işlemlerinin tamamlanacağını, 1 yıl içinde de hizmet vermeye başlayacağını ifade etti..

Mehmet Bostan, basın mensupları ile sohbet toplantısında bir araya geldi. Özelleştirme İdaresi Başkanlığı döneminde varlık fonunun mevzuat altyapısı, vizyonu, kurgusu üzerinde kuruluş çalışmaları yaptıklarını anlatan Bostan, bu konuda dünyanın önde gelen fon kuruluşları, yatırım bankaları ile yakın çalışmada bulunduklarını ifade etti.

"SOVEREIGN WEALTH FUND-VARLIK FONU"

TVF'nin Türkiye'nin geleceği için önemli rol oynayacağını söyleyen Bostan, dünya piyasalarında "sovereign wealth fund", Türkiye'de de varlık fonu adıyla yer alan bu iktisadi aracın dünyanın bütün büyük ekonomilerinde devletler tarafından ellerinde bulunan varlıkların kontrolü, yönetimi ve geliştirilmesi için çeşitli yatırım stratejileri oluşturmak amacıyla kurulduğunu belirtti. Bostan, TVF'nin ülkenin gerçek potansiyelinin ortaya çıkmasında, gelecek nesillerin refahının garantiye alınmasında rol oynayacağını dile getirdi.

Dünyada bu tür yapıların geçmişinin 60 yıl öncesine dayandığını, emtia geliri elde eden ve cari fazla veren ülkelerin özellikle emtia fiyatlarındaki dalgalanmaların korunmak için bu yapıları kurguladığını ifade eden Bostan, yıllar sonra bu yapıların farklı kaynaklardan beslenerek ortaya yeni fonların çıktığına işaret etti.

Bostan, bugün dünya genelinde 40-50 ülkede 80'in üzerinde varlık fonu bulunduğunu ve bu fonların son 10 yılda artan bir ilgi ve destek gördüğünü söyledi.

Petrol ve doğalgaza dayalı fonlar dışındaki Asya örneklerine baktıklarını, bu fonların uzun ve başarılı bir portföy yönetimi sayesinde fon büyüklüklerini 100-200 kat artırdıklarını aktaran Bostan, küresel fonların büyüklüğünün 7,5 trilyon dolara ulaştığını, bazı fonların emeklilik fonlarını da buna dahil ettiklerinde büyüklüğün 11-12 trilyon dolara çıktığını ifade etti.

Bostan, 7,5 trilyon doları baz aldıklarını ve yapılan tahminlere göre 2020 yılında fon büyüklüğünün 15 trilyon dolara ulaşacağını, emtia fiyatlarının düştüğü bir dönemde bu fonların çok hızlı ve etkin büyümesinin de enteresan olduğunu dile getirdi.

"SERMAYE PİYASALARINA ARAÇ ÇEŞİTLİLİĞİ KAZANDIRACAĞIZ"

TVF Yönetim Kurulu Başkanı Bostan, TVF'nin Türkiye'nin stratejik varlıklarını geliştirmek, değerlerini artırmak ve böylece ülkenin öncelikli yatırımları için kaynak sağlama misyonuyla kurulduğunun altını çizdi.

TVF'nin Türkiye'nin 2023, 2053 ve 2071 vizyonlarının ekonomik taraftaki önemli bir destek unsurlarından birisi olacağını vurgulayan Bostan, "TVF, Türkiye için yapacağı yatırımlar, performans ve şeffaflığa odaklı kurumsal yönetişim anlayışıyla dünyanın en başarılı varlık fonlarından birisi olma vizyonu ile yola çıktı. Büyük Türkiye’nin 2023 hedeflerinin hayata geçirilmesinde önemli bir rol üstlenecek olan Türkiye Varlık Fonunun ekonomimize, toplumumuza ve gelecek nesillerimize daha güçlü bir Türkiye için hizmet verecek önemli kurumlardan biri olacağına inancımız tamdır." şeklinde konuştu.

Bostan, TVF'nin Türkiye'nin mega projelerini finanse edebileceğini, ülkeye gerçekten değer yaratacak, dünyada da Türkiye'nin etkin olarak ortaya çıktığı alan ve endüstrilerde etkin olacağını söyledi.

Önemli kamu varlıklarının optimizasyonu ve potansiyel sinerjilerin açığa çıkarılması ile değer artışı sağlayarak ekonomik büyümeye katkıda bulunmak amacıyla kurulduklarını anlatan Bostan, sermaye piyasalarının araç çeşitliliği ve derinliğine katkı sağlamak istediklerini ifade etti.

"FONUN PİYASA DEĞERİ 40 MİLYAR DOLARIN ÜZERİNDE"

"Fonu halka açacak mısınız?” sorusu üzerine Bostan, "Bu yapılabilecek işlerden bir tanesi ama buna daha var. Daha çalışmamız lazım. Teorik olarak bu mümkün. Aşağı yukarı 40 milyar dolarlık bir varlıktan bahsediyoruz. Bunun yüzde 10-20’si bile büyük bir tutardır. Dolayısıyla içindeki varlıklara baktığımızda her türden yatırımcının ilgi duyacağı ve 'ben de burada olayım, paramı yatırayım' diyebileceği bir yatırım olacak." ifadelerini kullandı.

Bostan, fon bünyesindeki varlıklarla ilgili bir takım incelemeler yapıldığını, bunlarla ilgili teşhis süreci yaşanacağını, önümüzdeki 1-2 yılın bu teşhis süreciyle geçirileceğini ve TVF'nin dinamik portföy yönetimi yapan bir yer olacağını söyledi.

"Fonun aktif büyüklüğü nedir? Bir değerleme yaptırdınız mı?" sorusuna Bostan, "Biz değerleme çalışması yaptırdık. Burada 40 milyar doların üzerinde bir piyasa değeri çıktı. 200 milyar dolarlık da aktif büyüklük var. Piyasa değeri beklentimizin üzerinde çıktı." şeklinde cevap verdi.

"ENERJİ, TEKNOLOJİ ALANINDA ÇALIŞMAMIZ OLACAK"

Mehmet Bostan, TVF'nin nasıl değer yaratacağı ve borçlanma stratejisine ilişkin soru üzerine, "Türkiye'nin herhangi bir kurumsal reytingi güçlü bir şirketinin düşünün. Bu şirket herhangi bir şekilde kredi alabilir mi? İster teminatlı ister teminatsız alabilir. Sermaye piyasasından alabilir, tahvil ihraç edebilir, bankadan kredi alabilir. Her türlü işlemi yapabilir. TVF de şu an Türkiye'nin en büyük ve en önemli bilançolarından birine sahip. Eğer yaparsa, ki yapıp yapmayacağı belli değil, bunu kendi bilançosu ile yapabilir." değerlendirmesinde bulundu.

"Varlık fonu hangi alanlarda yatırım yapacak?" sorusuna Bostan, dünyada son on yılda farklı bir trendin görüldüğünü söyledi.

Son 5-6 yılda varlık fonlarının büyük ölçekli altyapı yatırımlarına girdiğini ancak son dönemde dünyadaki bazı varlık fonları Silikon Vadisinde ofis açtığını anlatan Bostan, fonların bir takım teknoloji, sosyal medya, telekom, biyoteknoloji, enerji şirketlerinin azınlık hisselerini satın aldıklarını ifade etti.

Bostan, dünyada fonların gelecekte değer oluşturabilecek alanlara girdiklerine ve kendilerinin de enerji, teknoloji, bilişim alanlarında çalışmalarının olacağına dikkati çekti.

"Kanal İstanbul’un finansmanını varlık fonu yapmayacak mı?" sorusu üzerine Bostan, Kanal İstanbul'un finansman konusunun tamamen hükümetin yönetiminde olduğunu, davet gelmesi durumunda finansman sağlayabileceklerini ama kendilerine şu anda böyle bir teklif gelmediğini söyledi.

"Fonun borçlanma kapasitesi ve bunun maliyeti nedir?" sorusu üzerine ise Bostan, şu anda bütün opsiyonlar üzerine çalışıldığını ifade etti.

"ROMA BİR GÜNDE İNŞA EDİLMEDİ"

Bostan, "Türkiye’nin varlık fonu küresel ölçekte stratejik bir satın almaya imza atabilir mi? Bu hangi tarihte olacaktır?" sorusuna şöyle cevap verdi:

"Atabilir. Biz kasım ayında başladık çalışmaya. TVF ve devraldığı varlıklar nasıl yönetilecek, kararlar nasıl alınacak, raporlama nasıl olacak, danışma kurulunun rolü ne olacak gibi bir sürü konularda çalışma yaptık. Varlıkların değerlemelerinin yapılmasını yaptık. Devraldığımız şirketlerin yönetimine girmedik. Tüm bu çalışmalar yapıldı ve yapılıyor. Kendi organizasyonumuz üzerinde çalışıyoruz. Bizim reyting çalışmalarımızın büyük kısmı tamamlandı. Farklı finansman opsiyonları üzerine çalışıyoruz. Bu kurumu ve varlıkları selametle ve iyi bir şekilde yönetirsek, işin sonunda Türkiye'ye rekabet gücü katacak adımlar atılabilir. Önemli satın alma-birleşmeler, önemli iş birlikleri yapılabilir. Yaptığımız uluslararası görüşmelerde stratejik iş birliği önerileri alıyoruz."

Rusya Direkt Yatırımlar Fonu (RFPİ) ve Türkiye Varlık Fonu arasında 1 milyar dolarlık ortak fon kurulmasına ilişkin çerçeve sözleşme imzalandığını anımsatan Bostan, şu anda bu fonla hangi alanlara yatırım yapılabileceğinin çalışıldığını söyledi.

Bostan, fonun üçüncü ülkelerde yatırım yapabileceğini ancak asıl amacın iki ülkenin de faydalanabileceği bir yatırım projesi geliştirmek olduğunu ifade etti.

Fonun büyük bir yapı olduğunu, üzerinde titizlikle çalışılması, özenle incelenmesi gereken, değerleme raporlarının satır satır okunması gereken bir modelden bahsedildiğini belirten Bostan, "Roma bir günde inşa edilmemiştir. Bu ciddi bir konudur. Öncelikle ilk 1-2 yıl fonun kendi organizasyonunun oluşumu sürecidir. Aynı anda organizasyonun oluşumuyla birlikte potansiyel iş birliklerini de değerlendiriyoruz."

"VARLIK FONU TÜRKİYE'YE GİRİŞ KAPISI OLACAK"

Dünyanın çeşitli ülke fonlarından ve varlık yönetimi şirketlerinden çalışma öneri ve teklifleri geldiğini ifade eden Bostan, "TVF'nin Türkiye'ye giriş kapısı, platformu olacağını düşünüyoruz. Bu anlamda büyük ilgi görüyoruz." dedi. Mehmet Bostan, danışma kurulunda isimlerin belli olmadığını belirterek, TVF'nin yönetim ilkelerinin profesyonel yönetim, şeffaflık, risk getiri beklentisinin karşılanması olduğunu söyledi.

Varlık Fonunun yönetim tarzına ilişkin de görüşlerini paylaşan Bostan, şunları kaydetti:

"Dünyada üç tarz yönetim şekli var. Birincisi konulara hiç müdahil olmadan uzaktan yönetim var. Bir tane yönetim kurulu üyesi atıyorsunuz. İkincisi yakından yönetim tarzı var. Operasyonel süreçlere kadar müdahil olma söz konusu oluyor. Bu ikisi bizim için uçlarda. En ideal olanı 'stratejik mimar' dediğimiz yönetim tarzında hedeflerinizi veriyorsunuz, bunları süreç içerisinde takip ediyorsunuz, iletişimini sağlıyorsunuz ve sonunda bunu raporluyorsunuz. Bizim uygulayacağımız stratejik mimar tarzıdır."

Bostan, TVF'nin şirketlerin yönetimine girip girmeyeceğine ilişkin soru üzerine, TVF'nin bir sermayedar olarak Ticaret Kanunu çerçevesinde böyle bir hakkının olduğunu ancak gündemlerinde böyle bir çalışmanın bulunmadığını söyledi.

"İSLAMİ MORTGAGE ÜZERİNDE ÇALIŞIYORUZ"

TVF Yönetim Kurulu Başkanı Bostan, İslam Kalkınma Bankasının Özel Sektör Kurumu (Islamic Cooperation For The Development Of Private Sector -ICD) ile bir işbirliği içerisinde olduklarını belirtti. ICD ile Türkiye'de "İslami mortgage" geliştirme üzerinde çalışmalarının bulunduğunu anlatan Bostan, "ICD ile çerçeve anlaşması imzaladık. Faizsiz bir enstrüman olacak. İlk defa İslami mortgage olacak. Bunun büyük talep göreceğini düşünüyoruz. Çalışmaları 3 ay içerisinde kuruluş aşamalarını tamamlamak istiyoruz ve 1 yıl içerisinde de faaliyete geçmeyi arzu ediyoruz. Anlaşma çerçevesinde katılım mortgage şirketi kurup ev sahibi olmak isteyenlere uzun vadeli faizsiz kredi sağlamayı planlıyoruz. Burada türev enstrümanlar da söz konusu." dedi.

Kanun kendilerine her türlü para piyasası, sermaye piyasası işlemi yapabilme yekisini verdiğini ancak "Piyasalarda herhangi bir işlemimiz olmadı" diyen Bostan, "Yerli otomobilde olmak ister misiniz?" sorusu üzerine "Biz Türkiye'ye katma değer kazandıracak her işte olmak isteriz." ifadesini kullandı.