F-35 krizi nereye gidiyor?

ABD'nin, Rusya'dan alınan S-400 hava sistemleri ile İzmir’de salıverilmesi için en üst seviyede uğraştığı tutuklu Amerikalı papazı bahane ederek Türkiye'ye F-35 savaş uçakları teslimini askıya alabileceği tehdidi tüm dünyada yankı uyandırdı.

Ardından İsrail’in, hatta bazı Batılı ülkelerin de Türkiye’ye yönelik benzer girişimlerde bulunması tansiyonu iyice tırmandırdı.

Doğal olarak da gözler, Türkiye’nin uluslararası anlaşmalar ve hukuki anlamda "resmi ortak" sıfatı ile almaya hakkı olduğu bu 5. nesil uçakların akıbetine çevrildi. Yani gelecek ay Türkiye’ye ilk parti teslimatı beklenen uçakların ne olacağına...

Evet bu uçaklar Amerikan Lockheed Martin firmasının öncülüğünde imal ediliyor ama proje Türkiye’nin de dahil olduğu 9 ülkenin ortak kuruculuğunda hayat buldu. Türkiye de tanesi 100 milyon dolar olan ve en az 100 tane alınması planlanan bu uçakların bazı parçalarının üretiminden teknoloji desteğine ve gelecekte motor bakımına dek çeşitli süreçlerde rol aldı. 2002’de resmen dahil olduğu bu süreçte 20 milyar dolardan fazla para ödeyecek toplamda...

Ama aynı zamanda da TAI-TUSAŞ, ASELSAN, ROKETSAN ve HAVELSAN başta olmak üzere bazı şirketlerine de projeden milyarlarca dolarlık işler aldıracak.

Bugün öğlen saatlerinde ilginç bir gelişme yaşandı ve Türkiye bu konuda ilgili kurumu aracılığı ile beklentisine dair bir çizgi daha çekti. Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayi Müsteşarlığı; "İlk F-35 uçağımızın teslimatı hazırlıkları 21 Haziran 2018 tarihinde olacak şekilde devam ediyor" denildi.

Gelen bilgilere göre; Türk Hava Kuvvetleri’nde Akıncı ve Erhaç başta bu uçakların konuşlanacağı üsler, hangarlar; bakım, teknik altyapı ile ilgili çalışmalar önemli bir aşamaya geldi.

Ayrıca; bakım ekipleri, pilotlar ve filo harekat yapılanması dahil her şey tamamlandı. Bu konuda Amerika dahil, ilgili personel eğitime gönderildi. Muharip öğretmen pilotlar eğitimi tamamlanmak üzere. Test uçuşları gerçekleştirildi. Konsorsiyuma üye ülkelerle yüzlerce toplantı gerçekleştirildi.

Türkiye'ye ilk teslimatın yapılacağı 21 Haziran'da da büyük bir tören hazırlandığı konuşuluyor.

F-35'in üretim sürecinde 9 ülke ortaklık yapmıştı. Bunlar ABD, İngiltere, Avustralya, Kanada, Danimarka, İtalya, Norveç, Hollanda ve Türkiye.

Malum; ABD Kongresi'nde biri Senato’da diğeri de Temsilciler Meclisi’nde iki ayrı girişimle, F-35 Lightning II savaş uçaklarının Türkiye’ye tesliminin durdurulması talep ediliyor.

Gelen haberlere göre; ABD Temsilciler Meclisi'nde kabul gören yıllık savunma politikalar tasarısında, Türkiye'ye F-35'ler de dahil olmak büyük savunma malzemelerinin teslimatının dondurulması isteniyor.

Tasarının Senato'daki versiyonunda ise Türkiye'nin F-35 programından tamamen çıkarılması talep ediliyor.

Türkiye ise bu girişimlere sert tepki gösteriyor.

Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile ABD'li meslektaşı Mike Pompeo ile 4 Haziran'da Washington'da görüşecek. Şüphesiz ziyarette bu konu da ele alınacak. Belki de o günlerde Amerikan Kongresi’nde bu tasarılar ele alınacak.

Ne olursa olsun, iki ayrı tasarının tek tasarıya dönmesi, onaylanmasının zorluğu ve nihayetinde Amerikan Başkanı’nın önüne onaya gelmesi ve hayata geçmesi 21 Haziran’a zor yetişir. Yani Amerikan Yönetimi kendi kararını vermek zorunda kalacaktır.

Şimdiye dek 160 milyar doların üzerinde maliyeti olan bu projede aslında sadece 9 ortak da yok. Sonradan doğrudan ya da dolaylı olarak katılanlarla liste Avustralya, Belçika, Kanada, Danimarka, İsrail, İtalya, Finlandiya, Japonya, Hollanda, Norveç, İngiltere, ABD şeklinde genişledi.

İsrail dahil Türkiye’nin başından beri içinde olduğu bu projede dağdan gelip bağdakini kovma misali bizim çıkarılmamızı isteyecek küstahlıklar da mevcut.

Ama şunu söylemek lazım; Amerika bu uçaklar konusunda işi Türkiye’ye teslimi engelleme aşamasına kadar getirirse (bazı önemli kaynaklara göre) Türk Amerikan ilişkileri, İncirlik Üssü’nün kapatılmasına dek gidecek çok ciddi bir sürece girer.

Kaynaklara göre; bu durum Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Amerika gezisinde çıkan arbede sonrası korumalara satışa ambargo konan hafif silah meselesinden çok daha farklı.

Aksi bir durum tamiri çok güç hasarlara yol açar iki müttefikin ilişkilerinde...

Ancak şunu söylemek mümkün; ABD, tüm artı eksilere bakacağı için; Rusların kendi Sukhoi 57 uçaklarını Türkiye’ye teklif ettiği bir süreçte inisiyatifi Rusya ya da Çin’e kaptırmaz.

Kısacası, Washington, kendi uçak opsiyonu F-35’de Türkiye ile yürüyecek ve zemini Moskova’ya kaptırmak istemeyecektir.

Kazanan Türkiye olsun da... Bizi gerisi ilgilendirmez...