Gökkuşağı bayrağı nedir? Anlamı ne? Pride ne demek?

İstanbul Valiliği, İstanbul LGBTİ+ Onur Yürüyüşü’ne 'oluşabilecek muhtemel olumsuzluklar' nedeniyle izin vermemişti. Ancak komite, yürüyüşün planlandığı gibi 1 Temmuz Pazar günü düzenleneceğini söylemişti. Onur yürüyüşlerinde sıkça gördüğümüz Gökkuşağı bayrağı nedir? Anlamı ne? Pride ne demek? Onur haftası ne? Sorularını yanıtı haberimizde yer alıyor.

GÖKKUŞAĞI BAYRAĞI NEDİR?
Gökkuşağı bayrağı, bir gökkuşağının renklerinde olan şeritler içeren rengârenk bir bayraktır. Birçok gökkuşağı bayrağının tasarımı "geleneksel" (kırmızı, turuncu, sarı, yeşil, mavi, çivit mavisi ve menekşe) renk düzenini takip etmektedir.

Gökkuşağı bayraklarının kullanımı çok eski bir gelenektir; dünya çapında birçok kültürde çeşitlilik, içericilik, umut ve arzunun bir simgesi olarak gösteriliyor.

Günümüzde birbiriyle bağlantısı olmayan bir sürü gökküşağı bayrağı kullanılmaktadır. Bunların belki en çok bilinen örneklerinden gay pride'i simgeleyen "gurur bayrağı"dır. Barış bayrağı da özellikle İtalya'da çok yaygın ve kooperatif bayrağı, uluslararası dayanışmayı simgeliyor. Gökkuşağı bayrağı, İnka İmparatorluğu'nun mirasını ve And halkı hareketlerini temsil etmek için de Andlılar tarafından kullanılır.

TARİHÇESİ
Gökkuşağı bayrağının eşcinsel toplum tarafından ilk kullanımı 1978 yılında San Francisco Gay ve Lezbiyen Özgürlük Günü Yürüyüşü sırasında oldu. Hippi hareketlerinni zenci yurttaşlık hareketlerinni simgeselliğinden esinlenen San Franciscolu sanatçı Gilbert Baker, eşcinseller tarafından her yıl kullanılabilecek bir simge arayışı içinde gökkuşağı bayrağını tasarladı. Baker ve 30 gönüllü, yürüyüş için iki dev prototip bayrağı elle dikip boyadılar. Bayrakların her biri farklı renkte olmak üzere sekiz şeridi vardı ve her bir renk eşcinsel toplumun farklı bir bileşenini temsil ediyordu: kırmızı yaşamı, turuncu iyileşmeyi ve gelişmeyi, sarı güneşi, yeşil doğayı, çivit mavisi uyumu, mor maneviyatı, cam göbeği sanatı ve cart pembe cinselliği.

Bir sonraki yıl Baker, 1979 yılındaki yürüyüşte kullanılmak üzere seri üretimi için San Francisco Paramount Bayrak Şirketi'ne başvurdu. Üretimdeki bazı kısıtlamalar yüzünden (cart pembe boyanın piyasada fazla bulunmaması gibi) pembe ve cam göbeği tasarımdan çıkarıldı. Altı renkli bu yeni tasarım, San Francisco'dan diğer kentlere de sıçrada ve kısa süre içinde eşcinsel bilincin ve çeşitliliğin dünyaca tanınan simgesi haline geldi. Hatta, Uluslararası Bayrak Yapımcıları Kongresi tarafından da resmen tanındı. 1994 yılında, 9 metre eninde 1,5 kilometre boyunda devasa bir gökkuşağı bayrağı New York Stonewall 25. yürüyüşünde 10 bin kişi tarafından taşındı.

Gökkuşağı bayrağı benzeri simgelerin yaratılmasına da yol açtı: özgürlük yüzükleri ve iğneler gibi. Bayrağın birçok farklı uyarlaması da yapıldı. Bunlar arasında ABD bayrağını andıran yıldızlı bir uyarlama ve diğer eşcinsel simgelerin eklendiği çeşitli tasarımlar sayılabilir.

PRIDE (ONUR HAFTASI) NEDİR?
Onur Haftası - LGBTİ+ Pride, 28 Haziran 1969’da polisin New York’taki Stonewall Inn’e yapmış olduğu baskının ardından yapılan direniş eylemlerinin sembolü olarak dünyanın dört bir yanında bahar ve yaz aylarında kutlanır.

LGBTİ, kişiler için sosyal eşitliktir; bazı kişiler ayrıca LGBTİ toplulukları geliştirmek ya da daha geniş toplumu cinsel baskılardan kurtarmak için çabalamışlardır. Günümüzde örgütlenen LGBTİ hareketleri lobicilik ve sokak yürüyüşleri; sosyal gruplar, destek grupları ve topluluk etkinlikleri; dergiler, filmler ve edebiyat; akademik araştırma ve yazı; ve iş faaliyetleri gibi çok çeşitli siyasî eylemcilik ve kültürel faaliyetlerden oluşmaktadır.

İstanbul LGBTİ+ Onur Haftası ilk defa 1993’te Christopher Street Day olarak yapıldı ve o günden bugüne her yıl düzenli olarak kutlanıyor. 2003’ten beri her yıl İstiklal Caddesi’ndeki sokak yürüyüşüyle noktalanan etkinlikler, 2007’den bu yana da uluslararası boyut kazandı. Bugüne kadar 50.000 kişinin üzerinde katılımla artarak sürekliliğini göstermektedir. Böylece Güneydoğu Avrupa’da ve Türkiye’de düzenlenen en kalabalık onur yürüyüşü haline gelmiştir.
Her sene haziranın son haftasında yapılan İstanbul LGBTİ+ Onur Haftası atölyeler, paneller, partiler ve benzeri bir dizi etkinliklerden oluşur.

ONUR YÜRÜYÜŞÜ NEDİR?
Onur Yürüyüşü, her yıl Haziran ayının sonlarında Dünya genelinde kutlanan ve Stonewall ayaklanmasının yıl dönümünde gerçekleştirilen, LGBTİ bireyler ve LGBTİ bireylere destek veren kişilerin katılımıyla gerçekleşen bir dizi etkinlikler ve törenler bütünüdür. LGBTİ topluluğunda onur yürüyüşü veya gey onur yürüyüşü gibi isimlerle de bilinir. Bir dizi etkinliklerin ve geçiş törenlerinin gerçekleştirildiği etkinlikler Stonewall ayaklanmaları anısına gerçekleştirilmektedir.

1969 yılında Stonewall Inn adlı barda baskı, şiddet ve ayrımcılığa dayanamayan eşcinseller ayaklanmış, kendileri üzerinde baskı kuran polisi bara hapsetmiş ve 4 gün boyunca sokaklarda çatışılmış, eylemler yapılmıştır. LGBTİ mücadelenin dönüm noktalarından biri olan gün dünyanın her yerinde onur haftası, gey onur, LGBT onur ve onur yürüyüşü gibi adlarla kutlanır. Burada kastedilen onur, kişinin kendi oluşunun onurudur, kendi varoluşundan utanmayışının yansımasıdır.

Pride festivali dünyanın değişik yerlerinde kutlanıyor. Böyle bir festivalin başlanma sebebi ise, sonbahar 1969' da New York' ta Stonewall Bar' da polisin eşcinsellere karşı yaptığı provekeler, baskı ve şiddetten dolayı gerçekleşmiştir. Bu olaylardan sonra ortaya çıkan ve o gün orada bulunan eşcinsellerin anısına düzenlenmiş bir festivaldir.

LGBTİ NEDİR?
LGBT ya da GLBT; lezbiyen, gey, biseksüel ve transgender sözcüklerinin baş harflerinden oluşan bir kısaltma. 1990'larda LGB kısaltmasından sonra ortaya çıktı ve 1980'lerin ortaları ile sonlarından itibaren gey sözcüğü yerine kullanılarak LGBT topluluğunu temsil etmeye başladı. Birçok aktivist, gey topluluğu kullanımının eksik bir tanımlama olduğunu düşünerek LGBT topluluğu kullanımına geçti.

Bu bazen LGBTT (lezbiyen, gey, biseksüel, transseksüel veya travesti) veya LGBTİ (lezbiyen, gey, biseksüel, transgender, intersex), LGBTTIQ (Lezbiyen, Gay, Biseksüel, Travesti, Transseksüel, Intersex, Queer) şeklinde de kullanılmaktadır. 1900'lardan itibaren kullanılmaya başlayan "LGBT", eşcinsel hakları mücadelesinde kullanılan çatı kelimedir. Eşcinsel hareketi olarak adlandırılan LGBT hareketi, eşcinsel kelimesinin travesti, transeksüel ve biseksüelliği kapsamıyor oluşu nedeniyle çatı kelime olmaktan çıkmıştır. Hareket GLBTT kelimesini kullanmaya başlamış ancak lezbiyenlerin toplumda "yok" sayılıyor oluşu sebebiyle, L harfi başa alınmış ve kadınlara bir tür pozitif ayrımcılık yapılmıştır. Yurtdışındaki bazı örgütler bu çatı kelimeye daha sonradan interseksüelleri temsilen I ya da queeri temsilen Q harflerini eklemişlerdir.